Baranggay

Iton baranggay (Iningles: Barangay) (Pambansa o Filipino:Baraŋgay) (puyde liwat igsurat nga barangay) amo an giguti-ayi nga yunit han gobyerno lokal ha Pilipinas ug baga hin puroparehos hin barrio o village. Iton mga bungto ug mga syudad nahimo pinaagi hin pagkatitirok hin mga baranggay.

An kada tagsa nga baranggay ginpamunoan hin barangay captain (baranggay kapitan) nga namumuno hiton barangay council (barangay konseho) nga iton mga miyembro barangay councilor (baranggay konsihal).

Ha kasaysayan, an baranggay baga guti-ay la nga komunidad nga mga 50 tubtob 100 nga mga balay o panimalay. Kaurugan nga mga barrio o village mayda la mga katloan tubtob usa ka gatos nga mga balay ngan iton populasyon nag-iiba-iba tikang hin usa ka gatos ngadto hin lima ka gatos nga tawo. Sumala kan Legazpi, nabilngan niya in mga komunidad nga mayda mga karuhaan tubtob katloan la nga mga tawo. Damo nga mga barrio ha daplin han kadagatan ha Kabisay-an nga rehiyon nga mga walo tubtob napulo la an mga balay. An pulong mismo tikang hin daan nga sakayan nga Malay nga tinatawag nga balangay. Ini nga pagdugtong han komunidad ug sakayan nasuporta hin mga pipira nga mga teorya mahitungod han kasaysayan han pre-kolonyal nga Pilipinas, ha espesipiko, nga an tagsa nga mga orihinal nga ha kadagatan nga “baranggay” nahimo tungod han mga pag-abot hin mga umurukoy nga nangada pinaagi hin mga sakayan tikang ha iba nga mga lugar ha Habagatan-sidlangan nga Asya.

Kaurugan hit mga komunidad dida ha daplin han kadagatan o ha mga salog ngan sapa. Ini kay tungod nga an urog nga kinukuhaan hin protein tikang ha mga kadagatan ug mga salog, ngan kaurugan han mga tawo dida ha panagat o pangisda kinukuha an ira pagka-on. An mga tawo liwat ha sakayan an ira mga panakayan. An pagbalhin han populasyon pangadto ha iraya ug pangadto ha kadagatan ngan ha daplin han mga kadagatan, mga aragi-an ha tuna nasunod han mga sistema han salog. An mga salog importante gihapon nga kuruhaon hin tubig para han pangarigos, panhugas, pagbunak, ngan pag-inom. Ug an mga baryo ha daplin han kadagatan madurudali mangadto-an hin mga negosyante nga kon diin mga buruhaton han ekonomiya nagdukwag.. An negosyo nangahulogan nga mayda kontak ha mga iba nga mga kultura ug mga sibilisasyon sugad han mga Intsek, Indian, ug Arabo. Amo nga an mga komunidad ha daplin ha dagat sugad han Manila, Sugbo, Jolo, ug Butuan naka-abot hin hataas nga level kultural.

Mayda katig-uban hin mga baranggays ha Pilipinas: an Liga ng mga Barangay. Na-representa ini hin mga 41,392 ka baranggay, ug amo ini an gidako-i nga grassroots nga katig-uban o organisasyon ha Pilipinas. Iton presidenti hini ha yana hi James Marty Lim.

Waray partidu iton baranggay, ini in diri puydi sudlan hin bisan anu nga pamartidus, mapatud, mabugtu, masangkay, ma-kag-anak.