Александр Невский ибодатхонаси (Самарқанд)
Авлиё Александр Невский черкови Самарқанд (ҳозирги Ўзбекистон кўчаси)даги йўқолган православ черковидир . Рус православ черковининг Туркистон епархиясига мансуб эди. 1954-йилда Совет ҳукумати томонидан вайрон қилинган. Қайта тиклаш учун ҳаракат қилинган аммо, ҳукумат ҳар доим бунга қаршилик қилиб келган.
| Александр Невский ибодатхонаси (Самарқанд) | |
|---|---|
| Темел билгилер | |
| Координаталари | 39/41/8/Н/66/55/42/Э |
| Диний эътиқод | Провослав черкови |
| Меъмор | |
| Меъмор(лар) | Михаил Ростовцев |
| Меъморий турдаги | Черков |
| Меъморий шакл | Рус иморатчилиги |
| Хусусиятлари | |
Тарихи
edit
1899-йилда Самарқанд вилояти қўшинларининг собиқ қўмондони граф Михаил Ростовцев томонидан 2-Урал казак полки мааблағидан қурилган. Куйган ғиштдан қурилган бино Самарқанднинг чеккасида, темир йўл вокзалидан унча узоқ бўлмаган жойда жойлашган бўлиб, 500 кишини сиғдира олади. Черков насроний удумларига мос қилиб безатилган. Штатга кўра, унга битта руҳоний тайинланган. Илоҳий хизматлар Муқаддас Георгий черковининг иккинчи руҳонийси томонидан амалга оширилди. 1908-йилда полкда ўнг диндор княз Александр Невский номига дала черкови ташкил этилди[1].
1925-йил 20-майда маъбад ёпилди. Диндорлар жамоасига қабристондаги эски черковда ибодат қилишга рухсат берилди. Афсуски, йигирманчи йилларда черковни таъқиб қилиш даврига айланган, маъбаднинг кўриниши сезиларли даражада бузилган, гумбазли баланд қўнғироқ минораси вайрон қилинган. 1928-йилда черков биноси ОСОАВИАХИМ клубига берилди ва бузиб ташланган қўнғироқ минораси ўрнига самолёт ўрнатилди. Кейинчалик, унинг эгалари бир неча марта ўзгарган, аммо маъбад сифатида у энди ишламаган. Маъбад хом, пишмаган ғиштдан қурилган бўлса ҳам (ўша йилларда шаҳардаги барча бинолар лой ғиштдан қурилган), черковнинг қолган қисми бугунги кунгача яхши сақланиб қолган. 1990-йилларда черковда санъат галереяси ва консерт зали жойлашган бўлса, бугунги кунда Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасининг Самарқанд бўлими унинг шимолий йўлагида жойлашган. Имонлилар танланган черковни қайтаришни сўраб шаҳар ҳокимиятига бир неча бор мурожаат қилишди, аммо бу уринишлар муваффақияциз тугади. „Черков майдони“ 1950 йилгача „Қизил майдон“ деб номланган ва у шаҳар байрамлари, парадлар ва митингларга мезбонлик қилган[2].
Адабиётлар
editГоленберг В. А. „Туркистон ўлкасининг қадимий ибодатхоналари“. Тошкент 2011 йил.