Oldovan

Oldowan
(2,6 milyon yıl önce – 1,7 milyon yıl önce)
Bölge	Afrika-Avrasya
Önemli sitler	Olduvai Vadisi
Öncül	Lomekwi 3
Ardıl	Aşölyen

Oldowan (veya Mod I), tarih öncesi dönemlerde yaygın bir arkeolojik taş alet endüstrisiydi (veya diğer bir deyişle stiliydi). Bu ilk taş aletler basitti ve genellikle başka bir taşla yontulmuş bir veya birkaç puldan yapılıyordu. Oldowan aletleri, Alt Paleolitik dönemde, 2,6 milyon yıl öncesinden en az 1,7 milyon yıl öncesine kadar, Afrika'nın büyük bölümünde eski Homininler (ilk insanlar) tarafından kullanılmıştır. Bu teknolojik endüstriyi daha sofistike Aşölyen endüstrisi izledi (Etiyopya'nın Afar Bölgesi'ndeki Gona'da Homo erectus ile ilişkili 1,5 ve 1,26 milyon yıl öncesine ait iki yerleşimde hem Oldowan hem de Aşölyen aletleri bulunur^[2]).

Oldowan terimi, 1930'larda arkeolog Louis Leakey tarafından ilk Oldowan taş aletlerinin keşfedildiği Tanzanya'daki Olduvai Vadisi'nden alınmıştır. Bununla birlikte bazı çağdaş arkeologlar ve paleoantropologlar Mod 1 aletleri terimini, çakıl alet endüstrilerini (Oldowan dahil) belirtmek için kullanmayı tercih ederler; Mod 2, (Aşölyen el baltaları dahil) iki yüzeyi olacak şekilde işlenmiş aletleri, Mod 3 de hazırlanmış çekirdek aletleri belirtir vb.^[3]

Oldowan aletlerin sınıflandırılması hâlâ bir nebze tartışmalıdır. Mary Leakey, Oldowan alet topluluklarını sınıflandırmak için bir sistem yaratan ilk kişiydi ve sistemini aletlerin öngörülen kullanımına dayalı olarak kurdu. Sistem, doğrayıcılar, kazıyıcılar ve dövücülerden oluşmaktaydı.^[4]^[5] Bununla birlikte, taş eserlerin ne için kullanıldığını varsaymak doğal olarak sorunlu bir yaklaşım olduğundan, Oldowan alet topluluklarının daha güncel sınıflandırmaları, esas olarak üretim şekline odaklanılarak yapılmıştır. Buna bir örnek, Isaac ve diğerlerinin "Yuvarlanmış Parçalar" (çekirdekler/doğrayıcılar), "Ayrılmış Parçalar" (pullar ve parçalar), "Dövülmüş Parçalar" (çekiç taşı olarak kullanılan kaba çakıl taşları, vb.) ve "Değiştirilmemiş Parçalar"dan (sit alanlarına taşınan manuportlar ve taşlar) oluşan üç modlu kategorisidir.^[6] Oldowan aletleri, üretimleri için seçilen boşluklar zaten çakıl biçiminde bir nihai ürüne benzediği için kimi zaman "çakıl aletleri" olarak adlandırılır.^[7]

Oldowan aletlerini hangi hominin türlerinin yaptığı ve kullandığı kesin olarak bilinmiyor. Ortaya çıkışı genellikle Australopithecus garhi^[8] türüyle ve gelişimi de H. habilis ve H. ergaster gibi erken Homo türleri ile ilişkilendirilir. Erken Homo erectus, Oldowan teknolojisini miras almış ve bunu 1,7 milyon yıl öncesinden başlayarak Aşölyen endüstrisine dönüştürmüştür.^[9]

Kaynakça

^ The Oldowan is classically considered the oldest industry of the Lower Paleolithic. The postulate of an even earlier, possibly pre-human (australopithecine) "Lomekwian" industry is due to Harmand, S.; ve diğerleri. (2015). "3.3-million-year-old stone tools from Lomekwi 3, West Turkana, Kenya". Nature. 521 (7552). ss. 310-315. Bibcode:2015Natur.521..310H. doi:10.1038/nature14464. PMID 25993961.
^ Semaw, Sileshi; Rogers, Michael J.; Simpson, Scott W.; Levin, Naomi E.; Quade, Jay; Dunbar, Nelia; McIntosh, William C.; Cáceres, Isabel; Stinchcomb, Gary E.; Holloway, Ralph L.; Brown, Francis H.; Butler, Robert F.; Stout, Dietrich; Everett, Melanie (4 Mart 2020). "Co-occurrence of Acheulian and Oldowan artifacts with Homo erectus cranial fossils from Gona, Afar, Ethiopia". Science Advances. 6 (10). ss. eaaw4694. Bibcode:2020SciA....6.4694S. doi:10.1126/sciadv.aaw4694. PMC 7056306 $2. PMID 32181331.
^ Clark, J. G. D. (1969). World prehistory: a new outline. Cambridge: Cambridge University Press.
^ Clark, J.; de Heinzelin, J.; Schick, K.; Hart, W.; White, T.; WoldeGabriel, G.; Walter, R.; Suwa, G.; Asfaw, B.; Vrba, E.; ve diğerleri. (1994). "African Homo erectus: Old radiometric ages and young Oldowan assemblages in the middle Awash Valley, Ethiopia". Science. 264 (5167). ss. 1907-1909. Bibcode:1994Sci...264.1907C. doi:10.1126/science.8009220. PMID 8009220.
^ Leakey, Mary (1971). A Summary and Discussion of the Archaeological Evidence from Bed I and Bed II, Olduvai Gorge, Tanzania. Human Origins. ss. 431-460.
^ Isaac, G. Ll., Harris, J. W. K. & Marshall, F. 1981.
^ Napier, J. (November 1962). "Fossil Hand Bones from Olduvai Gorge". Nature. 196 (4853). ss. 409-411. Bibcode:1962Natur.196..409N. doi:10.1038/196409a0.
^ De Heinzelin, J; Clark, JD; White, T; Hart, W; Renne, P; Woldegabriel, G; Beyene, Y; Vrba, E (1999). "Environment and behavior of 2.5-million-year-old Bouri hominids". Science. 284 (5414). ss. 625-9. Bibcode:1999Sci...284..625D. doi:10.1126/science.284.5414.625. PMID 10213682.
^ Richards, M. P. (December 2002). "A brief review of the archaeological evidence for Palaeolithic and Neolithic subsistence". European Journal of Clinical Nutrition (İngilizce). 56 (12). ss. 1270-1278. doi:10.1038/sj.ejcn.1601646. ISSN 1476-5640. PMID 12494313.

Bibliyografya

Braidwood, Robert J., Prehistoric Men, many editions.
Domínguez-Rodrigo (2005). "Cutmarked bones from Pliocene archaeological sites at Gona, Afar, Ethiopia: Implications for the function of the world's oldest stone tools". Journal of Human Evolution. 48 (2): 109-121. doi:10.1016/j.jhevol.2004.09.004. PMID 15701526.
Edey, Maitland A., The Missing Link, Time-Life Books, 1972.
Schick, Kathy D.; Toth, Nicholas, Making Silent Stones Speak', Simon & Schuster, 1993, 0-671-69371-9
Semaw (2000). "The World's Oldest Stone Artefacts from Gona, Ethiopia: Their Implications for Understanding Stone Technology and Patterns of Human Evolution Between 2·6–1·5 Million Years Ago". Journal of Archaeological Science. 27 (12): 1197-1214. doi:10.1006/jasc.1999.0592. 28 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2022.
Isaac, Glynn and Harris, JWK The Scatter between the Patches 1975
Isaac (1978). "The Food Sharing Behavior of Protohuman Hominids". Scientific American. 238 (4): 90-108. doi:10.1038/scientificamerican0478-90. PMID 418504.
Binford, Lewis (1987) Searching for Camps and Missing the Evidence: Another Look at the Lower Paleolithic
Toth, Nicholas (1985) The Oldowan reassessed: a close look at early stone artifacts Journal of Archaeological Science
Susman, Randall L, Journal of Anthropological Research, Vol. 47, No. 2, A Quarter Century of Paleoanthropology: Views from the U.S.A. (Summer, 1991), pp. 129–151
Susman, Randall L. (1998-07-01). "Hand function and tool behavior in early hominids". Journal of Human Evolution. 35 (1): 23–46. doi:10.1006/jhev.1998.0220. ISSN 0047-2484.
Hayden, Brian (2015-11-19). "Insights into early lithic technologies from ethnography". Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences. 370 (1682): 20140356. doi:10.1098/rstb.2014.0356. ISSN 0962-8436. PMC 4614719. PMID 26483534
Shea, John J. (2010), Fleagle, John G.; Shea, John J.; Grine, Frederick E.; Baden, Andrea L. (eds.), "Stone Age Visiting Cards Revisited: A Strategic Perspective on the Lithic Technology of Early Hominin Dispersal", Out of Africa I: The First Hominin Colonization of Eurasia, Dordrecht: Springer Netherlands, pp. 47–64, doi:10.1007/978-90-481-9036-2_4, ISBN <bdi id="mwBJc">978-90-481-9036-2</bdi>, retrieved 2022-05-31
Marzke, Mary W. (1997-01). <91::aid-ajpa8>3.0.co;2-g "Precision grips, hand morphology, and tools". American Journal of Physical Anthropology. 102 (1): 91–110. doi:10.1002/(sici)1096-8644(199701)102:1<91::aid-ajpa8>3.0.co;2-g. ISSN 0002-9483

Dış bağlantılar

Oldowan Pebble Tools of Europe 8 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Oldowan Pebble Tools of Africa 24 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Oldowan Flake Tool 7 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Stone Age Hand-axes at the Wayback Machine (archived February 4, 2007)
Early Palaeolithic
Stone Age Reference Collection
Microwear polishes on early stone tools from Koobi Fora, Kenya 17 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., article in Nature 293, 464–465 (8 October 1981). The summary and the references are displayed at no charge at the Nature site.
Geoarchaeology of the earliest paleolithic sites (Oldowan) in the north Caucasus and the East Europe
An Ape's View of the Oldowan at the Wayback Machine (archived May 21, 2008), T. Wynn and W.C. McGrew, Man 24:383–398; 1989.
Plummer (2004). "Flaked Stones and Old Bones: Biological and Cultural Evolution at the Dawn of Technology" (PDF). Yearbook of Physical Anthropology. 47: 118-164. doi:10.1002/ajpa.20157. PMID 15605391. 29 Haziran 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2022.

[1] The Oldowan is classically considered the oldest industry of the Lower Paleolithic. The postulate of an even earlier, possibly pre-human (australopithecine) "Lomekwian" industry is due to Harmand, S.; ve diğerleri. (2015). "3.3-million-year-old stone tools from Lomekwi 3, West Turkana, Kenya". Nature. 521 (7552). ss. 310-315. Bibcode:2015Natur.521..310H. doi:10.1038/nature14464. PMID 25993961.

[Semaw20202-2] Semaw, Sileshi; Rogers, Michael J.; Simpson, Scott W.; Levin, Naomi E.; Quade, Jay; Dunbar, Nelia; McIntosh, William C.; Cáceres, Isabel; Stinchcomb, Gary E.; Holloway, Ralph L.; Brown, Francis H.; Butler, Robert F.; Stout, Dietrich; Everett, Melanie (4 Mart 2020). "Co-occurrence of Acheulian and Oldowan artifacts with Homo erectus cranial fossils from Gona, Afar, Ethiopia". Science Advances. 6 (10). ss. eaaw4694. Bibcode:2020SciA....6.4694S. doi:10.1126/sciadv.aaw4694. PMC 7056306 $2. PMID 32181331.

[3] Clark, J. G. D. (1969). World prehistory: a new outline. Cambridge: Cambridge University Press.

[4] Clark, J.; de Heinzelin, J.; Schick, K.; Hart, W.; White, T.; WoldeGabriel, G.; Walter, R.; Suwa, G.; Asfaw, B.; Vrba, E.; ve diğerleri. (1994). "African Homo erectus: Old radiometric ages and young Oldowan assemblages in the middle Awash Valley, Ethiopia". Science. 264 (5167). ss. 1907-1909. Bibcode:1994Sci...264.1907C. doi:10.1126/science.8009220. PMID 8009220.

[5] Leakey, Mary (1971). A Summary and Discussion of the Archaeological Evidence from Bed I and Bed II, Olduvai Gorge, Tanzania. Human Origins. ss. 431-460.

[6] Isaac, G. Ll., Harris, J. W. K. & Marshall, F. 1981.

[7] Napier, J. (November 1962). "Fossil Hand Bones from Olduvai Gorge". Nature. 196 (4853). ss. 409-411. Bibcode:1962Natur.196..409N. doi:10.1038/196409a0.

[de_Heinzelin2-8] De Heinzelin, J; Clark, JD; White, T; Hart, W; Renne, P; Woldegabriel, G; Beyene, Y; Vrba, E (1999). "Environment and behavior of 2.5-million-year-old Bouri hominids". Science. 284 (5414). ss. 625-9. Bibcode:1999Sci...284..625D. doi:10.1126/science.284.5414.625. PMID 10213682.

[9] Richards, M. P. (December 2002). "A brief review of the archaeological evidence for Palaeolithic and Neolithic subsistence". European Journal of Clinical Nutrition (İngilizce). 56 (12). ss. 1270-1278. doi:10.1038/sj.ejcn.1601646. ISSN 1476-5640. PMID 12494313.

[1]