Salmonella

*Salmonella*
Salmonella
	Salmonella Typhimurium, renklendirilmiş SEM görüntüsü
Biyolojik sınıflandırma
Üst âlem:	Bacteria
Şube:	Proteobacteria
Sınıf:	Gammaproteobacteria
Takım:	Enterobacteriales
Familya:	Enterobacteriaceae
Cins:	Salmonella; Lignieres 1900
Türler
	S. bongori; S. enterica; S. subterranea;

Salmonella bakterisinin neden olduğu hastalık için Salmonellozis maddesine bakınız.

Salmonella, tifo, paratifo ve gıda zehirlenmesine yol açabilen, çubuksu, Gram-negatif bir enterobakteri cinsidir.^[2] Salmonella türleri hareketlidir (motildir), hidrojen sülfür üretirler.^[3]

Tarihçe

Salmonella Amerikalı bir patolog olan Daniel Elmer Salmon'a atfen adlandırılmıştır, ancak aslında bakteriyi 1885'te domuzlarda ilk keşfeden onun ortağı Theobald Smith'tir (Smith anafilaksi üzerine çalışmalarıyla daha iyi bilinir).^[4]^[5]

Mikrobiyoloji

Salmonella Gram-negatif bir bakteridir. Klinik laboratuvarda genelde MacConkey agar, XLD agar, XLT agar, DCA agar veya Önöz agar ile izole edilir. Bağırsak enfeksiyonuna neden oldukları ve sağlıklı bağırsakta bulunan diğer bakteriler çok daha fazla sayıda olduğu için, ilk izolasyonunda seçici (selektif) bir ortam kullanılması gerekir. Klinik numunelerde salmonella sayıları o kadar düşük olabilir ki dışkı rutin olarak bir zenginleştirme kültürüne tabi tutulur, örneğin selenit buyyonu veya Rappaport Vassiliadis soya pepton buyyonu. Bu ortamlar normal bağırsak florasının büyümesine engelleyicidir ama salmonella türlerinin çoğalmasını sağlarlar. Ardından, zenginleştirme ortamını birincil seçici ortama inoküle ederek salmonellalar izole edilir. Kan agarında 2–3 mm çaplı, nemli koloniler oluştururlar. Hücreler uzun süre 25-28 °C aralığında büyütüldükleri zaman bazı türler bir biyofilm oluştururlar, bu biyofilm karmaşık karbonhidratlar, selüloz ve proteinlerden oluşur. Salmonellalar genelde laktoz fermantasyonu yapmazlar; çoğu hidrojen sülfür üretir, ferrik amonyum sitrat içeren ortamda bu gaz tepkiyerek kolonilerin ortasında siyah bir nokta oluşmasına neden olur.

Sınıflandırma

Salmonella taksonomisi karmaşıktır.^[6]^[7] 2021 itibarıyla, bu cinsin içinde yer alan 3 tür sayılmaktadır: S. bongori (evvelden alttür V), S. enterica (evvelden S. choleraesuis olarak anılan) ve 2005 yılında eklenen S.subterranea.^[8]^[9] Tip türü olan S.enterica altı alttürden oluşur:

I—enterica
II—salamae
IIIa—arizonae
IIIb—diarizonae
IV—houtenae
V—geçersiz (şimdi S. bongori olarak adlandırılmış)
VI—indica

Ayrıca, her 3 türde de pek çok (2500'den fazla) serovar mevcuttur, bunlar çok çeşitli ortamlarda bulunurlar ve pek çok farklı hastalıkla ilişkilidirler. İnsanlardan elde edilebilen izolatların çok büyük bir kısmı (> %99.5) S. enterica alttürüdür. ABD Hastalık kontrol ve önleme Merkezleri (Centers for Disease Control and Prevention; CDC) bu karmaşıklığı sadeleştirmek amacıyla Salmonella türlerinin yalnızca cins ve serovarları ile anılmasını önerir. Örneğin, teknik olarak daha doğru olması gereken

"Salmonella enterica alttür enterica serovar typhi"

yerine

"Salmonella typhi"

olarak anılması önerilir.

Salmonella izolatları en yaygın olarak serolojilerine (Kauffman-White sınıflandırması) göre sınıflandırılırlar.^[6] Esas ayrım önce somatik o antijeni, sonra da kamçı (flagella) H antijenlerine göre yapılır. Bir izolatın tam olarak tanımlanabilmesi için hem faz 1 hem de faz 2 H antijenleri gerekir ama rutinde bu yapılmaz.

Örnekler:

Salmonella enteritidis (1,9,12:g, m) - mevcut o antijenleri 1, 9 and 12'dir; H antijenleri g ve m'dir.
Salmonella typhi (9,12,Vi:d:-) - O antijenleri 9, 12; H antijeni d: Vi antijeni bacteri kapsülünde yer alır, Virülans faktörü olarak etki ettiği için böyle adlandırılır.

Klinik laboratuvarda ancak az sayıda serovarlara bakılır (diğerleri seyrektir veya klinik olarak önemli sayılmaz). İngiltere sağlık bakanlığı (Health Protection Agency) şu antijenlerin rutin olarak bakılmasını önerir:

O antijenleri: 2 4 6.7 8 9 and 3.10
Faz 1 H antijenleri: a b d E G i r Vi
Faz 2 H antijenleri: 1,2 1,5 1,6 1,7

Bu panel ile tanımlanamayan izolatlar daha teşeküllü bir referans laboratuvarına yollanır.

Dikkat: Salmonella bakterisi su kaplumbağalarından size bulaşabilir.

Önleme

Gıda kaynaklı bir hastalık olarak Salmonella 'nın önlenmesi için gıdalara temas eden yüzeylerin etkin bir şekilde temizlenmesi gerekmektedir. Derinin mikroplardan arındırılması için alkol etkili bir maddedir. Kuaterner amonyum alkolle beraber kullanılınca temizleyici etki daha uzun süreli olur. Karbondioksitle karışık alkol buharı veya sodyum hipoklorit (çamaşır suyu) sağlık kurumlarında ve gıda sanayisinde yüzeylerdeki Salmonellayı yok etmek için kullanılır. Çiğ yumurta içeren gıdalar pişirilmeli veya uzun süre saklanacaklarsa dondurulmalıdır.^{[kaynak belirtilmeli]}

Salmonella-bağlantılı hastalıklar

Hastalık yapan Salmonella türleri, yakın zamanda, pek çok serovarı olan Salmonella enterica adlı tek bir tür olarak yeniden sınıflandırılmışlardır. Salmonella Typhi tifoya neden olur. Diğer salmonellalar sıkça gıda kaynaklı hastalıkların nedenidir, özellikle kümes hayvanları ve çiğ yumurtadan kaynaklanırlar. Hayvancılıkta antibiyotiklerin rutin kullanımı yüzünden oluşmuş antibiyotik dirençli salmonella suşlarının enfeksiyonu sorunlu olabilir.^[10]

Kırmızı et ve et ürünleri, kontamine süt, pastacılık ürünleri, krema, dondurma ve kabuklu deniz ürünleri insanların enfekte olmasına neden olan en önemli kaynakları oluşturur. Özellikle hayvan gübresi kullanılarak veya fekal içerikli suyla yetiştirilen ve iyi temizlenmeyen birçok bitkisel gıda da enfeksiyona nedendir.

Gıda kaynaklı Salmonella enfeksiyonları etkeni içeren gıdanın tüketiminden yaklaşık 12-36 saat sonra ortaya çıkar ve semptomlar genellikle 1-4 gün içinde kaybolur.

Belirtiler; diyare, karın krampı, ateş (>38 °C), kusma, genel durum bozukluğu ve baş ağrısıdır. Hastalıktan en çok bebekler, yaşlılar ve bağışıklık sistemi baskılanmış insanlar etkilenirken ölüm oranı % 0.1-0.2 arasında değişir.

Tifo ve paratifo istisnaları dışında, salmonellozis bir kan enfeksiyonu değildir.

Kaynakça

^ Lignieres J. (1900). "Maladies du porc". Bulletin of the Society for Central Medical Veterinarians ns. 18: 389-431.
^ Ryan KJ, Ray CG (editors) (2004). Sherris Medical Microbiology (4th ed. bas.). McGraw Hill. ISBN 0-8385-8529-9.
^ Giannella RA (1996). "Salmonella". Baron S et al (eds.) (Ed.). Baron's Medical Microbiology (4th ed. bas.). Univ of Texas Medical Branch. ISBN 0-9631172-1-1.
^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2008.
^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2008.
^ ^a ^b "The type species of the genus Salmonella Lignieres 1900 is Salmonella enterica (ex Kauffmann and Edwards 1952) Le Minor and Popoff 1987, with the type strain LT2T, and conservation of the epithet enterica in Salmonella enterica over all earlier epithets that may be applied to this species. Opinion 80". Int J Syst Evol Microbiol. 55 (Pt 1). 2005. ss. 519-20. PMID 15653929.
^ Tindall BJ; Grimont PAD, Garrity GM; Euzéby JP (2005). "Nomenclature and taxonomy of the genus Salmonella". Int J Syst Evol Microbiol. Cilt 55. ss. 521-524. PMID 15653930.
^ Shelobolina, Evgenya S.; Sullivan, Sara A.; O'Neill, Kathleen R.; Nevin, Kelly P.; Lovley, Derek R. (2004). "Isolation, Characterization, and U(VI)-Reducing Potential of a Facultatively Anaerobic, Acid-Resistant Bacterium from Low-pH, Nitrate- and U(VI)-Contaminated Subsurface Sediment and Description of Salmonella subterranea sp. nov". Applied and Environmental Microbiology (İngilizce). 70 (5): 2959-2965. doi:10.1128/AEM.70.5.2959-2965.2004. ISSN 0099-2240. PMC 404420 $2. PMID 15128557. 26 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2021. KB1 bakım: PMC biçimi (link)
^ "Validation of publication of new names and new combinations previously effectively published outside the IJSEM". International Journal of Systematic and Evolutionary Microbiology (İngilizce). 55 (2): 547-549. 1 Mart 2005. doi:10.1099/ijs.0.63680-0. ISSN 1466-5026. 26 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2021.
^ Salmonella'da antibiyotik direncinin izlenmesi 4 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., in Eurosuveillance: Hastalık takibi ve kkontrolu hakkında Avrupa bilgilier, 7 Haziran 2007'de erişilmiştir.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Salmonella ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

[Salmonella-kaynak-1] Lignieres J. (1900). "Maladies du porc". Bulletin of the Society for Central Medical Veterinarians ns. 18: 389-431.

[Sherris-2] Ryan KJ, Ray CG (editors) (2004). Sherris Medical Microbiology (4th ed. bas.). McGraw Hill. ISBN 0-8385-8529-9.

[Baron-3] Giannella RA (1996). "Salmonella". Baron S et al (eds.) (Ed.). Baron's Medical Microbiology (4th ed. bas.). Univ of Texas Medical Branch. ISBN 0-9631172-1-1.

[4] "Arşivlenmiş kopya". 20 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2008.

[5] "Arşivlenmiş kopya". 21 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2008.

[Opinion80_2005-6] "The type species of the genus Salmonella Lignieres 1900 is Salmonella enterica (ex Kauffmann and Edwards 1952) Le Minor and Popoff 1987, with the type strain LT2T, and conservation of the epithet enterica in Salmonella enterica over all earlier epithets that may be applied to this species. Opinion 80". Int J Syst Evol Microbiol. 55 (Pt 1). 2005. ss. 519-20. PMID 15653929.

[Tindall_2005-7] Tindall BJ; Grimont PAD, Garrity GM; Euzéby JP (2005). "Nomenclature and taxonomy of the genus Salmonella". Int J Syst Evol Microbiol. Cilt 55. ss. 521-524. PMID 15653930.

[8] Shelobolina, Evgenya S.; Sullivan, Sara A.; O'Neill, Kathleen R.; Nevin, Kelly P.; Lovley, Derek R. (2004). "Isolation, Characterization, and U(VI)-Reducing Potential of a Facultatively Anaerobic, Acid-Resistant Bacterium from Low-pH, Nitrate- and U(VI)-Contaminated Subsurface Sediment and Description of Salmonella subterranea sp. nov". Applied and Environmental Microbiology (İngilizce). 70 (5): 2959-2965. doi:10.1128/AEM.70.5.2959-2965.2004. ISSN 0099-2240. PMC 404420 $2. PMID 15128557. 26 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2021. KB1 bakım: PMC biçimi (link)

[9] "Validation of publication of new names and new combinations previously effectively published outside the IJSEM". International Journal of Systematic and Evolutionary Microbiology (İngilizce). 55 (2): 547-549. 1 Mart 2005. doi:10.1099/ijs.0.63680-0. ISSN 1466-5026. 26 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2021.

[10] Salmonella'da antibiyotik direncinin izlenmesi 4 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., in Eurosuveillance: Hastalık takibi ve kkontrolu hakkında Avrupa bilgilier, 7 Haziran 2007'de erişilmiştir.

[1]