Karpuz

Karpuz
Karpuz
Biyolojik sınıflandırma
Âlem:	Plantae
Şube:	Tracheophyta
Sınıf:	Magnoliopsida
Takım:	Cucurbitales
Familya:	Cucurbitaceae
Cins:	Citrullus
Tür:	C. lanatus
İkili adlandırma
	Citrullus lanatus Schrad. ex Eckl. & Zeyh., Index Seminum (TI, Tokyo) 1915-1916: 30 (1916). Vikitür'de Citrullus lanatus ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.; Wikimedia Commons'ta Citrullus lanatus ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur;

Karpuz (Citrullus lanatus), kabakgiller (Cucurbitaceae) familyasından tek yıllık bir bitki türüdür. Anavatanı Kuzey Afrika'dır.^[1]

Karpuz sözcüğü Yunancadan Türkçeye geçmiştir. Kaşgarlı Mahmut'un 1071 yılında yazdığı Dîvânü Lugati't-Türk ve Ali Şîr Nevaînin yazdığı Muhakemetü'l-Lugateyn (��ki dilin yargılanması) de Karpuz sözcüğünün Türkçesi Büken olarak geçmektedir.

Bitkinin kolları toprak yüzeyinde 100 – 200 m kadar uzayabilir. Normal şartlar altında ağırlığı 1,5-2 kilo ile 6,5-7 kilo arasında değişir. Susuz tarım şartlarında kökler oldukça derine inse de sulu tarım şartlarında saçak kökler daha çok 40–50 cm derinlikte yoğunlaşır. İri top şeklindeki meyveleri ise tatlı ve suludur. Karpuz yağ ve kolesterol içermez ancak şeker içeriği yüksektir.

İklim isteği

Karpuz, sıcak ve ılıman iklimde yetişir. Soğuklardan çok etkilendiği için yetişme devresinde don tehlikesi olmamalıdır. Tohum ekiminde toprak sıcaklığı 12 °C'nin üzerinde olmalıdır. Nem oranı fazla olan yerlerde hastalıklar görülebilir.

Üretim

Dünya Karpuz üretimi-2012 (ton)
Çin	70.000.000
Türkiye	4.044.184
İran	3.800.000
Brezilya	2.079.547
Mısır	1.874.710
Dünya toplamı	95.211.432
Kaynak: Birleşmiş Milletler gıda & tarım organizasyonu (FAO)[1]19 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Buryatia, Sibirya'da yetişen karpuz

Dünyada domatesten sonra en çok üretilen meyvedir. 2012 yılında 105,4 milyon ton karpuz elde edilmiştir. Dünyada sırasıyla; Çin 70 milyon ton, Türkiye 4 milyon ton, İran 3,8 milyon ton, Brezilya 2 milyon ton, Mısır 1,9 milyon ton ile önemli üretici ülkelerdir. Çin dünya rekoltesinin %66'sını üretir, ikinci Türkiye'nin payı %3,8 düzeyindedir.^[2]

Kaynakça

^ "Origin of the dessert watermelon, Citrullus lanatus | International Society for Horticultural Science". www.actahort.org (İngilizce). 2 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2024.
^ "YAŞ MEYVE VE SEBZE SEKTÖR RAPORU" (PDF). TMMOB. 19 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2015.

[1] "Origin of the dessert watermelon, Citrullus lanatus | International Society for Horticultural Science". www.actahort.org (İngilizce). 2 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2024.

[2] "YAŞ MEYVE VE SEBZE SEKTÖR RAPORU" (PDF). TMMOB. 19 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2015.

[1]