Partska Monarhija – Wikipedija/Википедија

Partska Monarhija je naziv za starovjekovnu iransku državu čiji su se vladari smatrali nasljednici drevnog Ahemenidske Monarhije. Oko godine 247. pne. ju je osnovao Arsak, poglavica iranskog plemena Parni, nakon što je osvojio tadašnju seleukidsku satrapiju Partiju. Parni su se tada stopili s domaćim Partima, a Arsak je također osnovao znamenitu Arskadisku dinastiju, te se njegova država ponekad naziva i Arsakidska Monarhija. Slabljenjem seleukidske moći, Partsko Kraljevstvo se nametnulo kao vodeća sila Bliskog Istoka, te je na vrhuncu moći uz teritoriju današnjeg Irana sadržavalo i Mezopotamiju, Armeniju, južnu obalu Perzijskog zaljeva, te velike dijelove Afganistana, Pakistana i Turkmenistana. Iako porijeklom Iranci, partski vladari su u nekim aspektima prihvatili i elemente helenističke kulture. Partska Monarhija, koja je povremeno vodila ratove s rimskom državom na zapadnim granicama, srušeno je godine 226. godine u pobuni vazala na jugozapadu Irana koji su nakon toga osnovali novu, Sasanidsku Monarhiju.

Literatura

[uredi | uredi kod]

Partska Monarhija na Wikimedijinoj ostavi

Bickerman, Elias J. (1983), „The Seleucid Period”, Yarshater, Ehsan, Cambridge History of Iran, 3.1, London: Cambridge UP, pp. 3-20
Bivar, A.D.H. (1983), „The Political History of Iran under the Arsacids”, Yarshater, Ehsan, Cambridge History of Iran, 3.1, London: Cambridge UP, pp. 21-99
Curtis, Vesta Sarkhosh; Stewart, Sarah, ur. (2007), The Age of the Parthians, Ideas of Iran, vol. 2, London: I. B. Tauris
Neusner, J. (1963), „Parthian Political Ideology”, Iranica Antiqua 3: 40-59
Posch, Walter (1998), „Chinesische Quellen zu den Parthern”, Weisehöfer, Josef, Das Partherreich und seine Zeugnisse, Historia: Zeitschrift für alte Geschichte, vol. 122, Stuttgart: Franz Steiner, pp. 355-364
Schippmann, Klaus (1987), „Arsacid ii. The Arsacid dynasty”, Encyclopaedia Iranica, 2, New York: Routledge & Kegan Paul, pp. 526-535
Waters, Kenneth H. (1974), „The Reign of Trajan, part VII: Trajanic Wars and Frontiers. The Danube and the East”, Temporini, Hildegard, Aufstieg und Niedergang der römischen Welt. Principat. II.2, Berlin: Walter de Gruyter, pp. 415-427

Iranska historija

Prahistorija

Neiranske arh. kulture	Kašafrudska kultura (o. 800.000. pne.) • Crvenokeramička kultura (o. 6000. pne.) • Sivokeramička kultura (o. 5200. pne.) • Zajanderudska kultura (o. 4000. pne.) • Kursko‑araksanska kultura (3400. – 2000. pne.) • Džiroftska kultura (3200. – 2100. pne.) • Moganska kultura (o. 1000. pne.)
Pra(indo)iranske arh. kulture	Poltavkanska kultura (2700. – 2100. pne.) • Abaševska kultura (2500. – 1900. pne.) • Srubna kultura (2000. – 1100. pne.) • Sintaštska kultura (2100. – 1800. pne.) • Andronovska kultura (2200. – 1000. pne.) • Baktrijsko‑margijanski arheološki kompleks (2300. – 1700. pne.) • Jaška kultura (1500. – 1100. pne.)

Stari vijek

Prediranske civilizacije	Proto‑Elam (3200. – 2700. pne.) • Elam (2700. – 539. pne.) • Gutija (2400. – 2000. pne.) • Lulubija (2400. – 650. pne.) • Mitanija (1600. – 1200. pne.) • Kasitija (1600. – 1150. pne.) • Maneja (850. – 609. pne.) • Urartu (860. – 590. pne.)
Drevne iranske monarhije	Medijska Monarhija (728. – 550. pne.) • Ahemenidska Monarhija (550. – 330. pne.) • Seleukidska Monarhija (312. – 247. pne.) • Partska Monarhija (247. pne. – 224.) • Sasanidska Monarhija (224. – 651.)
Marginalne monarhije	Atropatena (323. pne. – 200.) • Grčko‑baktrijska Monarhija (256. – 125. pne.) • Indo‑partska Monarhija (12. pne. – 100.) • Kušanska Monarhija (30. – 375.) • Hefthaliti (408. – 670.)

Srednji vijek

Doba arapskih kalifata	Rašidunski Kalifat (651. – 661.) • Omejadski Kalifat (661. – 750.) • Abasidski Kalifat (750. – 821.)
Iranske islamske monarhije	Tahiridska Monarhija (821. – 873.) • Safaridska Monarhija (861. – 1003.) • Samanidska Monarhija (819. – 999.) • Bujidska Monarhija (934. – 1055.) • Gaznavidska Monarhija (963. – 1187.) • Guridska Monarhija (1148. – 1215.) • Seldžučka Monarhija (1037. – 1194.) • Horezmijska Monarhija (1077. – 1231.)
Lokalne iranske dinastije	Dabujidi (642. – 760.) • Bavandidi (665. – 1349.) • Zajdidi (864. – 928.) • Sadžidi (890. – 929.) • Zijaridi (928. – 1043.) • Salaridi (941. – 1062.)
Iransko-mongolske monarhije	Ilhanidska Monarhija (1256. – 1335.) • Timuridska Monarhija (1370. – 1507.)
Iranske i turkijske dinastije	Kartidi (1231. – 1389.) • Muzafaridi (1314. – 1393.) • Čupanidi (1337. – 1357.) • Džalajeridi (1339. – 1432.) • Kara-Kojunlu (1375. – 1468.) • Ak-Kojunlu (1378. – 1501.)

Novi vijek

Rani novi vijek	Safavidska Monarhija (1501. – 1736.) • Hotakijska Monarhija (1709. – 1738.) • Afšaridska Monarhija (1736. – 1796.)
Kasni novi vijek	Zandijska Monarhija (1750. – 1794.) • Kadžarska Monarhija (1785. – 1925.) • Iranska ustavna revolucija (1905. – 1911.)

Najnovije doba

Doba monarhije	Pahlavijska dinastija (1925. – 1979.) • Iranska revolucija (1978. – 1979.)
Doba republike	Iranska privremena vlada (1979.) • Islamska Republika Iran (1978. – danas)

Kronološko-geografsko rasprostiranje Irana

Historija po temama	Diplomacija • Ekonomija • Grbovi • Književnost • Novac • Odlikovanja • Pečati • Potresi • Pravo • Sport • Vojska • Zastave
Srodni članci	Arheologija • Historiografija • Kronologija • Kartografija • Iranski narodi (drevni) • Iranski kulturni kontinent • Terminologija Irana i Perzije • Popis historijskih prijestolnica • Popis vladara