Arnobije
Ne treba izjednačavati sa Arnobije Mlađi.
Arnobije iz Sike (lat. Arnobius, umro oko 330. n.e.) bio je rimski ranohrišćanski apologetski pisac, koji je delovao za vreme Dioklecijanove vladavine (284‒305). Da bi ga se razlikovalo od drugog Arnobija, koji je živeo u 5. veku nove ere, on se ponekad obeležava Arnobije Stariji. Prema Jeronimovoj Hronici, Arnobije je, pre no što se preobratio na hrišćanstvo (oko 295[1]), bio istaknuti retor[2] u numidskom gradu Sicca Veneria (danas El Kef u Tunisu), koji je u to doba bio jedan od glavnih hrišćanskih središta u prokonzularnoj provinciji Africi, a na hrišćanstvo je prešao zahvaljujući jednom snu koji je usnuo. Kako sam Arnobije u svom spisu o snoviđenjima piše kritički, moguće je da je Jeronim projektovao svoje vlastito poštovanje koje je gajio prema onome što se ljudima ukazuje u snovima. Prema Jeronimu, da bi prevazišao sumnje lokalnog biskupa u iskrenost Arnobijevog preobraćenja,[1] ovaj je oko 303. godine[3] napisao apologetsko delu u sedam knjiga, koje Jeronim naziva Adversus gentes,[4] no koje se u jedinom rukopisu u kojem je sačuvano (iz 9. veka) zove Adversus nationes. Ovi podaci kod Jeronima, njegova napomena da je Laktancije bio Arnobijev učenik,[5] i Arnobijev sačuvani spis sve je što se danas o njemu zna.
Delo Adversus nationes (sh. Protiv pagana) Arnobije je napisao u svetlu Dioklecijanove politike progona hrišćana i u njemu nastojao pobiti argumente pagana o tome zašto je taj progon opravdan.[6] Arnobije napada one koji su tvrdili, kao i kasniji protivnici Avgustinovi, da svet srlja u propast otkad su se u njemu pojavili hrišćani te da je Isus Hrist bio smrtni mag, ništa bolji od Apolonija iz Tijane ili Zoroastera.[1]
Arnobije se pokazuje kao žestok i borben apologeta i vešt retor, koji niže retorske ukrase, pitanja i gradacije, te po stilu nalikuje Tertulijanu. Premda svojim nemilosrdnim šibanjem paganstva prelazi i u pamfletistu, ipak nije stekao veću popularnost među važnijim hrišćanskim piscima, poglavito stoga što se pokazuje kao slab poznavalac Biblije i hrišćanskog učenja. Više se poziva na platonski nego na hrišćanski nauk i pri tom, osuđujući paganska verovanja i kultove, donosi obilje važnih podataka o staroj rimskoj religiji. Hrista poredi s antičkim filozofima, npr. Sokratom i Pitagorom, a kad ga hvali, ugleda se na Lukrecijevu pohvalu Epikura. Potonji hrišćanski pisci Arnobija ili uopšte ne spominju ili ga čak osuđuju.[7]
Delo Adversus nationes sačuvano je u jednom jedinom pariskom rukopisu, nastalom u 9. veku, te jednoj rđavoj belgijskoj kopiji tog rukopisa.[8] U pariskom se rukopisu nalazi i Oktavije Municija Feliksa.[9]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Frend & Edwards 2003, str. 174
- ↑ Buckwald, Hohlweg & Prinz 1984, str. 65
- ↑ Arnobije, Protiv pagana, IV, 36.
- ↑ Jeronim, O znamenitim ljudima, LXXIX.
- ↑ Jeronim, Pisma, LXX, 5.
- ↑ F. Young; M. Edwards; Paul M. Parvis (2006). Historica, Biblica, Ascetica Et Hagiographica. Peeters Publishers. str. 33. ISBN 978-90-429-1882-5. Pristupljeno 11. marta 2013.
- ↑ Budimir & Flašar 1991, str. 596–597
- ↑ Codex Parisinus, lat. 1661. Concetto Marchesi, Arnobii adversus nationes libri vii (Corpus Scriptorum Latinorum Paravianum) Turin, 1953.
- ↑ Internet Encyclopedia of Philosophy: "Modern translations of the Octavius come from a 9th century manuscript in the Bibliotheque Nationale in Paris which contains the seven books of Arnobius’ (284–305) Adversus Nationes along with an 8th book—the Octavius", s.v. Minucius.
- Buckwald, Wolfgang; Hohlweg, Armin; Prinz, Otto (1984). Rečnik grčkih i latinski pisaca antike i srednjeg veka [Tusculum-Lexicon griechischer und lateinischer Autoren des Alterums und des Mittelalters]. Beograd: Vuk Karadžić.
- Budimir, Milan; Flašar, Miron (1991). Pregled rimske književnosti. Beograd: Naučna knjiga.
- Frend, William Hugh Clifford; Edwards, Mark Julian (1996), „Arnobius”, S. Hornblower & A. Spawforth (eds.), Oxford Classical Dictionary (3rd rev. izd.), Oxford, ISBN 9780198661726
