Zapata western

Zapata western je naziv za poseban podžanr spaghetti westerna koji se razvio u zapadnoevropskim kinematografijama krajem 1960-ih i početkom 1970-ih, a čiji su autori kroz žanrovske okvire nastojali promicati marksističke ili radikalno lijeve ideje. Ime je dobio po Emlianu Zapati, legendarnom vođi meksičke revolucije, koja je često služila kao vrijeme radnje takvih filmova. Najpoznatiji autor takvih filmova bio je italijanski režiser Sergio Corbucci.

Takvi su filmovi obično imali dvojicu glavnih protagonista - neukog seljaka koga su nepravda i siromaštvo natjerali da se pobuni protiv lokalnih vlasti ili postane bandit; te obrazovanog i "prefriganog" evropskog pustolova ili prognanog revolucionara koji je s njim iz različitih motiva sklapao savez. Njih dvojica bi se na kraju suprotstavljali lokalnom krvoločnom i fašistoidnom vlastodršcu ili generalu u dosluhu s američkom ili evropskom multinacionalnom kompanijom, a čiji bi doglavnik - u pravilu psihopatski plaćenik iz SAD - bio glavni negativac.

Meksička revolucija je bila čest motiv tih filmova, s obzirom da su s njom mogle vući paralele s tada aktualnom kubanskom revolucijom, te raznim ljevičarskim ili antikolonijalističkim pokretima u Trećem svijetu. Osim što se u tim ostvarenjima napadao kapitalizam, česte su bile reference na atentat na Johna F. Kennedyja, pokret za građanska prava u SAD te vijetnamski rat.

Jedno od najpoznatijih takvih ostvarenja je A Fistful of Dynamite Sergia Leonea iz 1971. godine, koje se, paradoksalno, smatrao i svojevrsnom kritikom žanra.