Klasyfikacja języków indoeuropejskich

Klasyfikacja języków indoeuropejskich – podział indoeuropejskiej rodziny językowej oparty o pokrewieństwo filogenetyczne.

Główne gałęzie językowe

W literaturze z XXI w. wyróżniane są następujące główne gałęzie języków indoeuropejskich – grupy i podrodziny^[1]^[2]:

albańska;
anatolijska^†^[a];
bałtosłowiańska – podrodzina, którą stanowią dwie grupy,
- bałtycka,
- słowiańska;
celtycka;
germańska;
helleńska (lub grecka^[3]^[b]);
indoirańska – podrodzina, którą stanowią trzy grupy,
- indoaryjska,
- irańska,
- nuristańska;
italska^(†)^[c] wraz z kontynuującą ją współcześnie romańską;
ormiańska;
tocharska^†.

Istnieją jednak znaczne różnice w klasyfikacjach poszczególnych grup^[4] oraz w szacowanej liczbie języków rodziny indoeuropejskiej – czego główną przyczyną jest niemożność ustalenia precyzyjnych kryteriów pozwalających jednoznacznie stwierdzić, czy dana mowa jest językiem odrębnym, czy tylko jakąś odmianą (np. dialektem) innego^[5]. Dodatkowo na owe liczby wpływa ewentualne ignorowanie (w rozmaitym zakresie) języków martwych oraz różne traktowanie makrojęzyków i języków kreolskich. Zauważalna jest tendencja do uznawania za pełnoprawne języki coraz większej liczby etnolektów^[6] – stąd tak duże różnice w danych liczbowych pomiędzy publikacjami z różnych okresów.

W niniejszym artykule zostały przedstawione dwie odrębne szczegółowe klasyfikacje:

Merritta Ruhlena z 1991 r., opublikowana w A Guide to the World's Languages^[7];
Ethnologue z 2022 r., opublikowana w 25. wydaniu Languages of the World^[2].

W obu przypadkach zachowano oryginalne nazwy poszczególnych jednostek językowych. Kursywą w nawiasach podano synonimy, pod którymi dana gałąź bądź język są również znane.

Szczegółowe drzewo języków rodziny (duży rozmiar) Zasięg geograficzny języków indoeuropejskich jako języków ojczystych

Klasyfikacja Merritta Ruhlena

Merritt Ruhlen w swojej książkowej klasyfikacji z 1991 r. wyróżnia 180 języków rodziny, którą określa jako indo-hetycka. Podstawowym podziałem w jego publikacji jest podział na języki anatolijskie oraz języki indoeuropejskie właściwe, do których należą wszystkie pozostałe grupy językowe^[7].

I. Języki anatolijskie^†

→ Język hetycki^†
→ Język palajski^†
→ Język lidyjski^†
Języki luwijskie^† → Język luwijski^† | Język licyjski^†

II.-X. Języki indoeuropejskie (właściwe)

II. Języki albańskie

→ Język albański

Rozmieszczenie starożytnych języków anatolijskich na terenach dzisiejszej Turcji • • • lidyjski karyjski sydetyjski licyjski palajski hetycki luwijski pizydyjski Rozmieszczenie etnolektów albańskich

III. Języki bałtosłowiańskie

III.1. Języki bałtyckie

Języki zachodniobałtyckie^† → Język staropruski^† (pruski)
Języki wschodniobałtyckie → Język łotewski | Język litewski

III.2. Języki słowiańskie

Języki wschodniosłowiańskie
- Języki północno-wschodnioslowiańskie → Język rosyjski | Język białoruski
- Języki południowo-wschodniosłowiańskie → Język ukraiński
Języki zachodniosłowiańskie
- Języki północno-zachodniosłowiańskie (lechickie) → Język polski | Język kaszubski | Język połabski^†
- Języki środkowo-zachodniosłowiańskie (łużyckie) → Język górnołużycki | Język dolnołużycki
- Języki południowo-zachodniosłowiańskie (czesko-słowackie) → Język czeski | Język słowacki
Języki południowosłowiańskie

Rozmieszczenie współczesnych i dawnych języków bałtyckich Rozmieszczenie języków słowiańskich w Europie

IV. Języki celtyckie

Języki celtyckie kontynentalne^† → Język galijski^†
Języki celtyckie wyspiarskie
- Języki goidelskie → Język irlandzki | Język szkocki (gaelicki) | Język manx^†
- Języki brytańskie → Język bretoński | Język walijski | Język kornijski^†

V. Języki germańskie

Języki wschodniogermańskie^† → Język gocki^† | Język wandalski^† | Język burgundzki^†
Języki północnogermańskie
- → Język runiczny^†
- Języki wschodnio-północnogermańskie → Język duński | Język szwedzki
- Języki zachodnio-północnogermańskie → Język norweski | Język islandzki | Język farerski
Języki zachodniogermańskie
- Języki zachodniogermańskie kontynentalne
  - Języki zachodniogermańskie wschodniokontynentalne → Język niemiecki | Język jidysz | Język luksemburski
  - Języki zachodniogermańskie zachodniokontynentalne → Język niderlandzki | Język afrikaans
- Języki Morza Północnego (anglofryzyjskie) → Język fryzyjski | Język angielski

Rozmieszczenie współczesnych języków celtyckich • • • irlandzki szkocki manx walijski kornijski bretoński Rozmieszczenie języków germańskich w Europie • • • scots angielski fryzyjski niderlandzki dolnoniemiecki niemiecki islandzki farerski norweski duński szwedzki

VI. Języki greckie (helleńskie)

→ Język grecki klasyczny^†
→ Język grecki (nowogrecki)
→ Język cakoński

VII. Języki indoirańskie

VII.1. Języki indyjskie (indoaryjskie)

→ Język sanskrycki^(†)
Języki romskie → Język romski
Języki syngalesko-malediwskie → Język malediwski | Język syngaleski | Język wedda
Języki północnoindyjskie
- Języki dardyjskie
  - Języki środkowodardyjskie → Język baszkarik | Język maiya (kohistański induski) | Język tirahi | Język torwali | Język wotapuri
  - Języki Czitralu → Język kalasza | Język khowar
  - Języki kunar → Język dameli | Język gawar-bati | Język szumaszti | Język nangalami | Język paszai
  - Języki szina → Język dumaki (domaaki) | Język phalura (palula) | Język szina | Język kaszmirski
- Języki zachodnio-północnoindyjskie
  - Języki zachodnio-północnoindyjskie południowe → Język marathi | Język konkani
  - Języki zachodnio-północnoindyjskie północnozachodnie → Język sindhi | Język lahnda
- Języki środkowo-północnoindyjskie → Język parija | Język baludź | Język pendżabski | Język marwari | Język bandźari | Język malwi | Język lohar Gade | Język gudźarati | Język bhili | Język khandesi | Język hindi | Język urdu | Język dogri | Język pahari (zachodni) | Język garhwali | Język kumauni
- Języki wschodnio-środkowo-północnoindyjskie
  - → Język nepalski
  - → Język awadhi
  - Języki bihari → Język bhodźpuri | Język maithili | Język magadhi
- Języki wschodnio-północnoindyjskie
  - → Język orija
  - Języki bengalsko-asamskie → Język bengalski | Język asamski

Rozmieszczenie etnolektów helleńskich w Grecji i na Cyprze z uwzględnionym podziałem dialektalnym języka nowogreckiego Rozmieszczenie wybranych języków indoaryjskich

VII.2. Języki irańskie

Języki wschodnioirańskie
- Języki północno-wschodnioirańskie
  - Języki zachodnioscytyjskie → Język scytyjski^† | Język osetyjski
  - Języki chorezmijskie^† → Język awestyjski^† | Język chorezmijski^†
  - Języki sogdyjskie → Język sogdyjski^† | Język jagnobijski
  - Języki baktryjskie → Język baktryjski^†
  - Języki wschodnioscytyjskie
    - → Język saka^†
    - → Język paszto
    - Języki pamirskie
      - Języki wachańskie → Język wachański
      - Języki yidgha-mundżi → Język mundżański | Język yidgański
      - Języki sangleczi-iszkaszmi → Język sangleczi | Język iszkaszmi
      - Języki szugni-jazgulami → Język szugnański | Język jazgulamski
- Języki południowo-wschodnioirańskie → Język paraczi | Język ormuri
Języki zachodnioirańskie
- Języki północno-zachodnioirańskie
  - → Język medyjski^†
  - → Język partyjski^†
  - Języki środkowoirańskie → Język yazdi | Język nayini | Język natanzi | Język soi | Język khunsari | Język gazi | Język sivandi | Język vafsi
  - Języki semnani → Język semnani | Język sangisari
  - Języki kaspijskie → Język giliański | Język mazanderański
  - Języki tałyskie → Język tałyski | Język harzani
  - Języki zaza-gorani → Język zazaki | Język gurani (gorani)
  - Języki beludżi → Język beludżi | Język baszkardi
  - Języki kurdyjskie → Język kurmandżi | Język kurdyjski | Język kermanszahi (południowokurdyjski)
- Języki południowo-zachodnioirańskie
  - Języki perskie → Język staroperski^† | Język perski | Język tadżycki
  - Języki tackie → Język tacki
  - Języki fars → Język fars | Język lari
  - Języki luri → Język luri | Język kumzari

VII.3. Języki nuristańskie

Mapa wybranych języków grupy irańskiej Rozmieszczenie gałęzi języków nuristańskich

VIII. Języki italskie^(†)

Języki oskijsko-umbryjskie^† → Język oskijski^† | Język umbryjski^† | Język sabelski^†
Języki latynofaliskie^(†)
- → Język faliski^†
- → Język łaciński^(†)
- Języki romańskie
  - Języki sardyńskie → Język sardyński
  - Języki romańskie kontynentalne
    - Języki wschodnioromańskie
      - Języki północno-wschodnioromańskie → Język rumuński | Język istrorumuński
      - Języki południowo-wschodnioromańskie → Język meglenorumuński | Język arumuński
    - Języki zachodnioromańskie
      - Języki italoromańskie
        Języki dalmatyńskie^† → Język dalmatyński^†
        
        Języki włoskie → Język włoski
      - Języki retoromańskie → Język friulski | Język ladyński | Język romansz
      - Języki gallo-ibero-romańskie
        Języki galloromańskie
        Języki galloromańskie północne → Język franko-prowansalski | Język francuski
        
        Języki galloromańskie południowe → Język prowansalski (oksytański)
        
        Języki iberoromańskie
        Języki iberoromańskie północne
        Języki iberoromańskie wschodnio-północne → Język kataloński
        
        Języki iberoromańskie środkowo-północne → Język hiszpański
        
        Języki iberoromańskie zachodnio-północne → Język galicyjski | Język portugalski
        
        Języki iberoromańskie południowe^† → Język mozarabski^†

Rozmieszczenie starożytnych języków italskich na terenach dzisiejszych Włoch • • • umbryjski południowopiceński sabiński faliskijski łacina dial. środkowoitalskie wolski oskijski sykulski (potencjalnie italski) Rozmieszczenie głównych języków romańskich w Europie

IX. Języki ormiańskie

→ Język ormiański klasyczny^(†) (grabar)
→ Język ormiański

X. Języki tocharskie^†

→ Język tocharski A^†
→ Język tocharski B^†

Rozmieszczenie gałęzi języków ormiańskich Rozmieszczenie dawnych języków tocharskich w Kotlinie Kaszgarskiej

Klasyfikacja Ethnologue

W klasyfikacji Ethnologue z 2022 r. wyróżnianych jest 448 języków indoeuropejskich. Nie uwzględnia ona jednak w ogóle wymarłych języków anatolijskich^† i tocharskich^†^[2].

I. Języki albańskie

Języki gegijskie → Język gegijski
Języki toskijskie → Język arbaryjski | Język arwanicki | Język toskijski

II. Języki bałtosłowiańskie

II.1. Języki bałtyckie

Języki wschodniobałtyckie → Język łatgalski | Język łotewski | Język litewski | Język żmudzki
Języki zachodniobałtyckie → Język pruski^†

II.2. Języki słowiańskie

VI. Języki indoirańskie

VI.1. Języki indoaryjskie

→ Język sanskrycki^(†)
Języki indoaryjskie przejściowe
- Języki indoaryjskie przejściowe wschodnie
  - Języki indoaryjskie wschodnio-środkowe → Język awadhi | Język bagheli | Język ćhattisgarhi | Język hindi fidżyjskie | Język kamar | Język surgujia
  - Języki pahari wschodnie → Język doteli | Język jumli | Język nepalski
- Języki indoaryjskie zachodnie
  - → Język domaaki
  - → Język powari
  - Języki bhili → Język bareli palya | Język bareli pauri | Język bareli rathwi | Język bauria | Język bhilali | Język bhili | Język chodri | Język dhodia | Język dubli | Język dungra bhil | Język gamit | Język garasia adiwasi | Język garasia radźput | Język mawchi | Język nahali | Język noiri | Język pardhi | Język rathawi | Język wagdi
  - Języki dom → Język domari
  - Języki gudźarati → Język aer | Język gudźarati | Język dźandawra | Język koli kaczi | Język koli parkari | Język koli wadiyari | Język saurasztryjski | Język vaghri | Język vasavi
  - Języki khandesi → Język ahirani | Język dangi | Język khandesi
  - Języki pahari
    - Języki pahari środkowe → Język kumauni
    - Języki garhwali → Język garhwali
    - Języki pahari zachodnie → Język bhadrawahi | Język bhattiyali | Język bilaspuri | Język czambeali | Język czurahi | Język dogri | Język gaddi | Język hinduri | Język dźaunsari | Język kangri | Język khah | Język kinnauri pahari | Język mandeali | Język pahari kullu | Język pahari mahasu | Język pangwali | Język sirmauri
  - Języki pendżabskie
    - → Język pendżabski (wschodni)
    - Języki zachodniopendżabskie (lahnda) → Język hindko północny | Język hindko południowy | Język jakati (inku) | Język khetrani | Język pahari-potwari | Język zachodniopendżabski | Język saraiki
  - Języki radżastani
    - Języki marwari → Język dhatki | Język dhundari | Język goaria | Język godwari | Język jogi | Język loarki | Język marwari (indyjski) | Język marwari (pakistański) | Język merwari | Język mewari | Język szekhawati
    - niesklasyfikowane → Język bagri | Język gudźari | Język gurgula | Język haroti (harauti) | Język lambadi | Język lohar Gade | Język malwi | Język nimadi
  - Języki romskie
    - Języki romskie bałkańskie → Język romski bałkański
    - Języki romskie północne → Język romski bałtycki | Język romski karpacki | Język kalo | Język sinti | Język romski walijski
    - Języki vlax → Język vlax
  - niesklasyfikowane → Język mewati | Język parija | Język sonha
Języki indoaryjskie zewnętrzne
- Języki indoaryjskie zewnętrzne wschodnie
  - Języki bengalsko-asamskie → Język asamski | Język bengalski | Język bisznuprija-manipuri | Język czakma | Język chatgaya (czittagoński) | Język hajong | Język halbi | Język kewat | Język kharia thar | Język kurmukar | Język lodhi | Język mal paharia | Język mirgan | Język nahari | Język radźbanszi | Język rangpuri | Język rohingya | Język sylheti | Język tangchangya
  - Języki bihari → Język bhodźpuri | Język sarnami (karaibskie hindustani) | Język kudmali | Język magadhi | Język maithili | Język madźhi | Język musasa | Język panchpargania | Język sadri | Język sadri oraon | Język surdźapuri
  - Języki orija → Język bhatri | Język bhunjia | Język bodo parja | Język desiya | Język kupia | Język odia | Język orija | Język reli | Język sambalpuri
  - niesklasyfikowane → Język angika | Język bote | Język buksa
- Języki indoaryjskie północno-zachodnie
  - Języki dardyjskie
    - Języki Czitralu → Język kalasza | Język khowar
    - Języki kaszmirskie → Język kaszmirski
    - Języki kohistańskie (środkowodardyjskie) → Język bateri | Język czilisso | Język degano | Język gawri | Język gowro (kalami) | Język kohistański induski | Język mankiyali | Język tirahi | Język torwali
    - Języki kunar → Język dameli | Język gawar-bati | Język grangali (nangalami) | Język szumaszti
    - Języki paszai → Język paszai północnowschodni | Język paszai północnozachodni | Język paszai południowowschodni | Język paszai południowozachodni
    - Języki szina → Język brokskat | Język kalkoti | Język kundal szahi | Język palula | Język sawi | Język szina | Język szina kohistański | Język uszodźo (uszodźi)
  - Języki sindhi → Język dźadgali | Język kaććhi | Język lasi | Język luwati | Język sindhi | Język sindhi bhil
- Języki indoaryjskie południowe
  - → Język marathi
  - Języki konkani → Język katkari | Język konkani | Język konkani goański | Język kukna | Język phudagi | Język samvedi | Język warli
  - Języki syngalesko-malediwskie → Język malediwski | Język syngaleski | Język weddyjski
  - niesklasyfikowane → Język bhalay | Język dekański | Język gowlan | Język varhadi-nagpuri
Języki hindi zachodnie
- Języki bundeli → Język bundeli
- Języki hindustani
  - → Język hindi
  - → Język urdu
  - Języki sansi → Język kabutra | Język sansi
- niesklasyfikowane → Język bhaya | Język bradź | Język ghera | Język gowli | Język haryanvi | Język kanaudźi
Języki tharu
- → Język tharu Kathariya
- → Język tharu Rana
- Języki tharu wschodnie → Język tharu centralny | Język tharu Dangaura | Język tharu środkowowschodni
niesklasyfikowane → Język andh | Język bazigar | Język czinali | Język danuwar | Język darai | Język dewas rai | Język kanjari | Język kumal | Język lohar Lahul | Język memoni | Język oadki | Język pali^(†) | Język vaagri booli

VI.2. Języki irańskie

→ Język awestyjski^†
Języki wschodnioirańskie
- Języki północno-wschodnioirańskie → Język osetyjski | Język jagnobijski
- Języki południowo-wschodnioirańskie
  - Języki pamirskie
    - → Język iszkaszmi
    - → Język mundżański
    - → Język sangleczi
    - → Język wachański
    - → Język yidgański
    - Języki szugni-jazgulami → Język sarikoli | Język szugnański | Język jazgulamski
  - Języki paszto → Język paszto środkowy | Język paszto północny | Język paszto południowy | Język waneci
Języki zachodnioirańskie
- Języki północno-zachodnioirańskie
  - Języki beludżi → Język beludżi wschodni | Język beludżi południowy | Język beludżi zachodni | Język baszkardi | Język koroszi
  - Języki kaspijskie → Język giliański | Język mazanderański | Język szahmirzadi
  - Języki środkowoirańskie → Język asztiani | Język dari zoroastryjski | Język fars północnozachodni | Język gazi | Język khunsari | Język natanzi | Język nayini | Język parsi | Język parsi-dari | Język sivandi | Język soi | Język vafsi
  - Języki kurdyjskie → Język środkowokurdyjski | Język północnokurdyjski (kurmandżi) | Język południowokurdyjski | Język laki
  - Języki ormuri-paraczi → Język ormuri | Język paraczi
  - Języki semnani → Język lasgerdi | Język sangisari | Język semnani | Język sorkhei
  - Języki tałyskie → Język alviri-vidari | Język esztehardi | Język gozarkhani | Język harzani | Język kabatei | Język kajali | Język karingani | Język kho’ini | Język koresz-e rostam | Język maraghei | Język razajerdi | Język rudbari | Język szahrudi | Język takestani | Język tałyski | Język taromi górny (tacki)
  - Języki zaza-gorani → Język bajelani | Język gurani | Język sarli | Język szabak | Język zazaki północny | Język zazaki południowy
  - niesklasyfikowane → Język dezfuli
- Języki południowo-zachodnioirańskie
  - Języki fars → Język fars | Język lari
  - Języki luri → Język bachtiarski | Język kumzari | Język luri północny | Język luri południowy
  - Języki perskie → Język aimaq | Język bucharski | Język dari | Język dehwari | Język dzhidi | Język hazaragi | Język pahlawani | Język perski | Język tadżycki
  - Języki tackie → Język tacki (islamski) | Język judeo-tacki

VI.3. Języki nuristańskie

→ Język aszkun
→ Język waigali (kalasza-ala)
→ Język kamviri
→ Język kati
→ Język tregami
→ Język prasuni (wasi-weri)

VI.4. niesklasyfikowane

→ Język badeszi

VII. Języki italskie^(†)

Języki latynofaliskie^(†) → Język łaciński^(†)
Języki romańskie
- Języki wschodnioromańskie → Język arumuński | Język rumuński | Język istrorumuński | Język meglenorumuński
- Języki italo-zachodnie
  - Języki italo-dalmatyńskie (italoromańskie) → Język istriocki | Język włoski | Język judeowłoski | Język neapolitańsko-kalabryjski | Język sycylijski
  - Języki zachodnioromańskie
    - Języki gallo-iberyjskie (gallo-ibero-romańskie)
      - Języki galloromańskie
        Języki gallo-italskie → Język emilijski | Język liguryjski | Język lombardzki | Język piemoncki | Język romaniolski | Język wenecki
        
        Języki gallo-retyckie
        Języki d’oïl
        Języki francuskie → Język francuski | Język francuski Cajun | Język jèrriais | Język pikardyjski | Język waloński
        
        Języki d’oïl południowowschodnie → Język arpitan (franko-prowansalski)
        
        Języki retyckie (retoromańskie) → Język friulski | Język ladyński | Język romansz
      - Języki iberoromańskie
        Języki wschodnioiberyjskie → Język kataloński
        
        Języki d'òc → Język oksytański | Język szuadit
        
        Języki zachodnioiberyjskie
        Języki astursko-leońskie → Język asturyjski | Język mirandyjski
        
        Języki kastylijskie → Język estremadurski | Język ladino | Język hiszpański | Język hiszpański Charapa
        
        Języki portugalsko-galicyjskie → Język fala | Język galicyjski | Język minderico | Język portugalski
    - Języki pirenejsko-mozarabskie
      - Języki pirenejskie → Język aragoński
- Języki południoworomańskie
  - Języki korsykańskie → Język korsykański
  - Języki sardyńskie → Język kampidański | Język gallurski | Język logudorski | Język sassarski

VIII. Języki ormiańskie

→ Język ormiański
→ Język zachodnioormiański

Zobacz też

Uwagi

↑ Symbolem ^† oznaczono języki lub gałęzie językowe całkowicie wymarłe.
↑ Często w literaturze językoznawczej grupa, w której znajduje się język grecki, nosi nazwę „greckiej” (zob. Garbacz 2018 ↓, s. 11-18) – gdyż tradycyjnie klasyfikowano go jako jedynego jej przedstawiciela. Jednak od czasu umieszczania w obrębie owej gałęzi większej liczby języków właściwsze jest określanie jej jako „helleńskiej” (zob. Joseph 1998 ↓).
↑ Symbolem ^(†) oznaczono gałęzie lub języki zasadniczo martwe, ale zachowane w niektórych dziedzinach (jak np. łacina).

Przypisy

↑ PiotrP. Garbacz PiotrP., The Indo-European Family Tree and Its Split – A Report From The Workshop "The Indo-European Family Tree", „LingVaria”, 1 (25), 2018, s. 11-15, 17-18, DOI: 10.12797/LV.13.2017.25.01, ISSN 2392-1226 (ang.).
↑ ^a ^b ^c David M.D.M. Eberhard David M.D.M., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), Indo-European, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 25, Dallas: SIL International, 2022 [dostęp 2022-08-28] [zarchiwizowane z adresu 2022-03-05] (ang.).
↑ Brian D.B.D. Joseph Brian D.B.D., GREEK, Ancient [online], The Ohio State University, 26 października 1998 [dostęp 2022-08-28] [zarchiwizowane z adresu 2021-06-25] (ang.).
↑ VáclavV. Blažek VáclavV., From August Schleicher to Sergei Starostin: On the development of the tree-diagram models of the Indo-European languages, „Journal of Indo-European Studies”, 1 & 2 (35), 2007, s. 85-102 (w linku: 4-21), ISSN 0092-2323 (ang.).
↑ Alfred F.A.F. Majewicz Alfred F.A.F., Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 10, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
↑ Alfred F.A.F. Majewicz Alfred F.A.F., Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 14, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
↑ ^a ^b MerrittM. Ruhlen MerrittM., A Guide to the World's Languages, wyd. II, t. 1, Stanford: Stanford University Press, 1991, s. 325-327, ISBN 0-804-71894-6 [zarchiwizowane] (ang.).

Bibliografia

VáclavV. Blažek VáclavV., From August Schleicher to Sergei Starostin: On the development of the tree-diagram models of the Indo-European languages, „Journal of Indo-European Studies”, 1 & 2 (35), 2007, s. 82-109, ISSN 0092-2323 (ang.).
David M.D.M. Eberhard David M.D.M., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), Ethnologue: Languages of the World, wyd. 25, Dallas: SIL International [dostęp 2022-08-28] [zarchiwizowane z adresu 2022-03-05] (ang.).
PiotrP. Garbacz PiotrP., The Indo-European Family Tree and Its Split – A Report From The Workshop "The Indo-European Family Tree", „LingVaria”, 1 (25), 2018, s. 9-20, DOI: 10.12797/LV.13.2017.25.01, ISSN 2392-1226 (ang.).
Brian D.B.D. Joseph Brian D.B.D., GREEK, Ancient [online], The Ohio State University, 26 października 1998 [dostęp 2022-08-28] [zarchiwizowane z adresu 2021-06-25] (ang.).
Alfred F.A.F. Majewicz Alfred F.A.F., Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
MerrittM. Ruhlen MerrittM., A Guide to the World's Languages, wyd. II, t. 1, Stanford: Stanford University Press, 1991, ISBN 0-804-71894-6 [zarchiwizowane] (ang.).

Linki zewnętrzne

Pełna klasyfikacja filogenetyczna języków świata. ling.hawaii.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-31)]. autorstwa Merritta Ruhlena z dawnej strony Uniwersytetu Hawajskiego (ang.) [zarchiwizowane].

[3] Symbolem ^† oznaczono języki lub gałęzie językowe całkowicie wymarłe.

[5] Często w literaturze językoznawczej grupa, w której znajduje się język grecki, nosi nazwę „greckiej” (zob. Garbacz 2018 ↓, s. 11-18) – gdyż tradycyjnie klasyfikowano go jako jedynego jej przedstawiciela. Jednak od czasu umieszczania w obrębie owej gałęzi większej liczby języków właściwsze jest określanie jej jako „helleńskiej” (zob. Joseph 1998 ↓).

[6] Symbolem ^(†) oznaczono gałęzie lub języki zasadniczo martwe, ale zachowane w niektórych dziedzinach (jak np. łacina).

[1] PiotrP. Garbacz PiotrP., The Indo-European Family Tree and Its Split – A Report From The Workshop "The Indo-European Family Tree", „LingVaria”, 1 (25), 2018, s. 11-15, 17-18, DOI: 10.12797/LV.13.2017.25.01, ISSN 2392-1226 (ang.).

[:1-2] David M.D.M. Eberhard David M.D.M., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), Indo-European, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 25, Dallas: SIL International, 2022 [dostęp 2022-08-28] [zarchiwizowane z adresu 2022-03-05] (ang.).

[4] Brian D.B.D. Joseph Brian D.B.D., GREEK, Ancient [online], The Ohio State University, 26 października 1998 [dostęp 2022-08-28] [zarchiwizowane z adresu 2021-06-25] (ang.).

[7] VáclavV. Blažek VáclavV., From August Schleicher to Sergei Starostin: On the development of the tree-diagram models of the Indo-European languages, „Journal of Indo-European Studies”, 1 & 2 (35), 2007, s. 85-102 (w linku: 4-21), ISSN 0092-2323 (ang.).

[8] Alfred F.A.F. Majewicz Alfred F.A.F., Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 10, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).

[9] Alfred F.A.F. Majewicz Alfred F.A.F., Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 14, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).

[:2-10] MerrittM. Ruhlen MerrittM., A Guide to the World's Languages, wyd. II, t. 1, Stanford: Stanford University Press, 1991, s. 325-327, ISBN 0-804-71894-6 [zarchiwizowane] (ang.).

[1]