Siedlisko (województwo wielkopolskie)

Siedlisko

wieś
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	czarnkowsko-trzcianecki
Gmina	Trzcianka
Sołectwo	Siedlisko
Liczba ludności (2020)	1450
Strefa numeracyjna	67
Kod pocztowy	64-910[2]
Tablice rejestracyjne	PCT
SIMC	0530525
Położenie na mapie Polski Siedlisko
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Siedlisko
Położenie na mapie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego Siedlisko
Położenie na mapie gminy Trzcianka Siedlisko
52°59′12″N 16°23′02″E/52,986667 16,383889[1]
Strona internetowa

Siedlisko (pol. hist. Maństwo, Siedliska) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim, w gminie Trzcianka, przy skrzyżowaniu drogi wojewódzkiej nr 153 z drogą wojewódzką nr 180 i przy trasie linii kolejowej Gorzów Wielkopolski - Trzcianka - Piła - Chojnice - Gdańsk.

Siedlisko jest największą i drugą najludniejszą wsią w Gminie Trzcianka^[3][4].

Obecnie we wsi funkcjonuje kilka firm prywatnych, m.in. zakład obróbki aluminium „Zobal” oraz stolarnia. We wsi jest kilkudziesięciu gospodarzy, którzy na ziemiach III, IV, i V klasy prowadzą produkcję roślinną i zwierzęcą, głównie hodowlę bydła. Miejscowość do chwili obecnej pozostała centrum usługowym dla okolicznych wsi i mniejszych osad. Są w niej trzy sklepy, poczta oraz obiekty oświatowe^[5]

Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Istnieje co najmniej od końca XVI wieku kiedy została lokowana. Według historyków w miejscu powstania wsi Siedliska istniała dawnejsza osada o nazwie "Maństwo" odnotowana w 1557 pod nazwą "Mansthwo". Jest to jedyna wzmianka o tej wcześniejszej osadzie, która zachowała się w dokumencie podziału dóbr należących do braci Czarnkowskich. Wtedy to kasztelan śremski i rogoziński Wojciech Czarnkowski syn kasztelana bydgoskiego Macieja Czarnkowskiego otrzymał w działach z braćmi udziały we wsiach leżących w dobrach czarnkowskich: Gębicach, Maństwie, Radosiewie i innych. Wieś "Maństwo" powstała prawdopodobnie niewiele wcześniej od Siedliska jednak w jej nazwie utrwalony został przekaz o średniowiecznej instytucji manów, charakterystycznej dla zachodniego pogranicza Wielkopolski i Nowej Marchii^[6][7].

Wieś Siedlisko wymieniona została po raz pierwszy w 1595 roku po polsku jako "Siedliska" oraz po niemiecku jako "Stiegelitze". Po rozbiorach Polski w latach 1796-1802 używano zgermanizowanej nazwy "Stieglitz"^[7].

Miejscowość była wsią szlachecką leżącą w dobrach czarnkowskich i należącą do lokalnej szlachty wielkopolskiej z rodu Czarnkowskich herbu Nałęcz III, a później także do Tłukowskich i Łąckich. W 1595 leżała w powiecie poznańskim Korony Królestwa Polskiego^[7].

W 1591 właściciel wsi kasztelan santocki Jan Czarnkowski syn Wojciecha, wystawił przywilej dla sołtysa w Siedliskach, który został oblatowany w 1654. W 1595 Jan sprzedał z zastrzeżeniem prawa wykupu Stanisławowi Tłukomskiemu wsie Radosiewie, Jędrzejewo i Siedliska za 4000 złotych polskich. W 1595 Jan Czarnkowski sprzedał z zastrzeżeniem prawa wykupu Mikołajowi Łąckiemu chorążemu poznańskiemu połowę miasta Czarnków wraz z wsiami, w tym m. in. z Siedliskami, za 12 tys. złotych polskich. W latach 1599-1611 Siedliska leżące w części dóbr Czarnków należały do Jana Czarnkowskiego kasztelana międzyrzeckiego oraz jego żony Zofii z Fulsztyna. W 1619 po śmierci własciciela wieś wraz z całym majątkiem odziedziczył jego brat Stanisław Czarnkowski^[7].

W 1667 r. we wsi stanął pierwszy kościół. Była to ewangelicka świątynia, ufundowana przez ród Czarnkowskich. Wieś stała się własnością Stanisława Poniatowskiego w 1738 r., który siedemnaście lat później sprzedał Siedlisko Alojzemu Radolińskiemu.

Po I rozbiorze Polski, Siedlisko weszło w granice Królestwa Prus. W roku 1807, w wyniku kongresu wiedeńskiego, miejscowość należała do Księstwa Warszawskiego. W 1815 r. znowu znalazła się w granicach Prus.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wymienia dwukrotnie Siedlisko, ale błędnie utożsamia je ze wsią Radoszewo^[7].

Budowa linii kolejowej w 1851 r. przyspieszyła rozwój wsi. Na początku XX wieku w Siedlisku istniała piekarnia, rzeźnia, a także sklep żelazny.

W latach 1907–1908 we wsi stanął nowy, murowany kościół ewangelicki, zbudowany w stylu eklektycznym, zwieńczony wysoką iglicą, od 1945 r. katolicki.

W latach 1945–54 i 1973–1976 miejscowość była siedzibą władz gminy Siedlisko. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie pilskim.

Do początku lat 90. w Siedlisku znajdował się kombinat PGR.

W centrum wsi znajdował się dawniej pomnik w miejscu, gdzie w 1945 r. pochowano poległych żołnierzy. Obecnie prochy żołnierzy znajdują się na cmentarzu wojskowym w Pile.^[8]

Siedlisko posiada szkołę podstawową i ośrodek zdrowia.

We wsi działa również filia Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy im. Kazimiery Iłłakowiczówny w Trzciance oraz remiza Ochotniczej Straży Pożarnej.

W siedlisku odbywają się autorskie przedstawienia, występy artystyczne, cykliczne imprezy (np. Dzień Brodatego Gożdzika z przeglądem zespołów muzycznych i wokalnych) i obchody, cykliczne konkursy: plastyczne, poetyckie, wokalne^[9].

We wsi znajduje się świetlica wiejska z salą, sceną i wyposażonym zapleczem kuchennym, dwa place zabaw, miejsce na ognisko, pełnowymiarowe boisko sportowe, zielone zakątki z ławeczkami, plenerowa scena, stacja rowerowa, domek na stadionie, wiaty z drewnianymi stołami i ławkami, utwardzony plac do imprez plenerowych^[9].

• Dożynki parafialne i wiejskie, odpust parafialny, tradycyjna procesja przez wieś ze stacjami przy figurkach i krzyżach na Boże Ciało, droga krzyżowa Siedlisko – Rychlik – Siedlisko, pielgrzymka do Skrzatusza i do Częstochowy.
• Tradycja wspólnego wyplatania wieńca dożynkowego i przygotowania obrzędu dożynkowego oraz prezentacji wieńca, tradycja wspólnego świętowania Dnia Kobiet i Dnia Dziecka, Dnia Babci i Dziadka, pisanie autorskich pieśni, piosenek i scenariuszy przedstawień związanych z w/w świętami i tradycjami^[9].

Wieś posiada remizę Ochotniczej Straży Pożarnej, co czyni ją kluczowym punktem w walce z pożarami oraz pomocy mieszkańcom.

We wschodniej części Siedliska mieści się aktywna stacja kolejowa: Siedlisko Czarnkowskie.

We wsi rosną ponad stuletnie drzewa: lipy przy kościele, ogromna lipa na cmentarzu ewangelickim, kasztanowce przy sali wiejskiej, dąb przy figurce Matki Boskiej, kolejny przy cmentarzu, dęby przy skrzyżowaniu ulic w centrum wsi, ogromna wierzba przy „szlaku spacerowym”^[10].

W Siedlisku funkcjonują dwie drużyny sportowe: UKS Gwiazda Siedlisko i Korona Siedlisko^[11][12].

• Antoni Gąsiorowski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. III L-Q, hasło „Maństwo”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 1992, s. 87.
• Antoni Gąsiorowski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. IV (R – S), zeszyt 2, hasło „Siedliska”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 2003, s. 367.
• Małgorzata Linettej, Andrzej Świątek: Trzcianka. Miasto i gmina. Poznań: Oficyna Wydawnicza GŁOS WIELKOPOLSKI, 2002, s. 38-39. ISBN 83-88965-26-3.
• Jan Dolata, Elżbieta Gajda, Henryk Rogacki: Trzcianka. Zarys dziejów. Poznań: Wydawnictwo KORAB, 1994, s. 35, 74. ISBN 83-901269-2-3.
• Piotr Maluśkiewicz: Trzcianka i okolice. Poznań: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989, s. 34. ISBN 83-03-02947-9.

• Maństwo, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014 .
• Siedliska, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014 .

Zobacz też: Siedlisko