Puzur-Aszur I

Puzur-Aszur I – jeden z najwcześniejszych władców miasta-państwa Aszur, noszący tytuł „zarządcy (miasta) Aszur” (énsi a-šùr^ki)^[1]^[2]^[3], uważany za założyciela nowej, rodzimej dynastii, której członkowie rządzili miastem-państwem Aszur przez następne sto lat^[4]. Panował najprawdopodobniej na początku XX wieku p.n.e.^[4]

Imię

Akadyjskie imię tego władcy, brzmiące Puzur-Aššur^[5], znaczy „Ochroną jest bóg Aszur”^[6]. Nie są znane wprawdzie żadne inskrypcje tego władcy, ale w inskrypcjach jego następców Szalim-ahuma, Ilu-szumy i Eriszuma I, gdzie jest on wspominany, jego imię zapisywane było w ten sam sposób: pù-zur₈-^(d)a-šùr^[1]^[2]^[3].

„Sulili, Kikkia, Akia, Puzur-Aszur, Szalim-ahum, Ilu-szuma - razem sześciu królów [których imiona zostały zapisane na] cegłach, (ale) których limmu nie zostali spisani/znalezieni”^[5]^[7]

ustęp Asyryjskiej listy królów wyliczający asyryjskich królów od 27 do 32

Asyryjska lista królów

Puzur-Aszur I wzmiankowany jest w Asyryjskiej liście królów, która wymienia go jako 30 władcę Asyrii^[5]^[7]. Występuje on tam jako czwarty z tzw. „sześciu królów [których imiona zostały zapisane na] cegłach, (ale) których limmu nie zostali spisani/znalezieni”^[5]^[7]. Jako jego poprzednik wymieniany jest Akia, a jako jego następca Szalim-ahum^[5]^[7].

Dynastia

Puzur-Aszur I był najprawdopodobniej założycielem nowej dynastii władców rządzących miastem-państwem Aszur^[4]. Założenie takie wynika stąd, iż zarówno jego syn Szalim-ahum, jak i jego wnuk Ilu-szuma i prawnuk Eriszum I w swych własnych inskrypcjach wymieniają właśnie Puzur-Aszura I jako pierwszego znanego członka dynastii^[1]^[2]^[3]. Zgodnie z Asyryjską listą królów poprzednikiem Puzur-Aszura I na tronie asyryjskim miał być Akia, ale nie wiadomo czy należeli oni do tej samej dynastii^[7].

władcy z dynastii Puzur-Aszura I	pokrewieństwo	lata panowania według Veenhofa^[7]	lata panowania według Barjamovica, Hertela i Larsena^[8]	uwagi
Puzur-Aszur I	-	początek XX w. p.n.e.	początek XX w. p.n.e.	najprawdopodobniej założyciel dynastii
Szalim-ahum	syn Puzur-Aszura I	początek XX w. p.n.e.	początek XX w. p.n.e.	we własnej inskrypcji nazywa siebie „synem Puzur-Aszura”^[1]
Ilu-szuma	syn Szalim-ahuma	?-1974 p.n.e.	?-1971 p.n.e.	we własnej inskrypcji nazywa siebie „synem Szalim-ahuma”^[2]
Eriszum I	syn Ilu-szumy	1974-1935 p.n.e.	1972-1933 p.n.e.	we własnych inskrypcjach nazywa siebie „synem Ilu-szumy”^[9]
Ikunum	syn Eriszuma I	1934-1921 p.n.e.	1932-1918 p.n.e.	we własnej inskrypcji nazywa siebie „synem Eriszuma”^[10]
Sargon I	syn Ikunuma	1920-1881 p.n.e.	1917-1878 p.n.e.	we własnej inskrypcji nazywa siebie „synem Ikunuma”^[11]
Puzur-Aszur II	syn Sargona I	1880-1873 p.n.e.	1877-1870 p.n.e.	nazywany „synem Sargona” w Asyryjskiej liście królów^[5]
Naram-Sin	syn Puzur-Aszura II	1872-1829/1819 p.n.e.	1869-? p.n.e.	nazywany „synem Puzur-Aszura” w Asyryjskiej liście królów^[5]
Eriszum II	syn Naram-Sina	1828/1818-1809 p.n.e.	?-1809 p.n.e.	nazywany „synem Naram-Sina” w Asyryjskiej liście królów^[5]

Panowanie

Panowanie Puzur-Aszura I i pozostałych pięciu władców wspomnianych w ustępie Asyryjskiej listy królów umieszczane jest w pięćdziesięcioletnim okresie pomiędzy ok. 2025 a ok. 1974 r. p.n.e.^[4] Ok. 2025 r. p.n.e., w kilka lat po objęciu tronu przez Ibbi-Suena, imperium III dynastii z Ur zaczęło się rozpadać i utraciło kontrolę nad swoimi obszarami peryferyjnymi, w tym nad miastem Aszur, tak więc Puzur-Aszur I, jako niezależny władca miasta-państwa Aszur, panować mógł dopiero po tej dacie^[12]. Z drugiej strony panować on musiał przed ok. 1974 r. p.n.e., gdyż dopiero wówczas, wraz z wstąpieniem na tron Eriszuma I, wprowadzono w Aszur instytucję corocznie wybieranego urzędnika limmu (eponima), podczas gdy Asyryjska lista królów zalicza Puzur-Aszura I do grupy wcześniejszych władców, za których rządów urzędnicy limmu nie byli jeszcze znani^[7].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d inskrypcja Szalim-ahuma (A.0.31); A.K. Grayson, Assyrian Rulers ..., s. 14.
↑ ^a ^b ^c ^d inskrypcja Ilu-szumy (A.0.32.2); A.K. Grayson, Assyrian Rulers ..., s. 17.
↑ ^a ^b ^c inskrypcja Eriszuma I (A.0.33.14); A.K. Grayson, Assyrian Rulers ..., s. 37.
↑ ^a ^b ^c ^d K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian ..., s. 31.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h A.K. Grayson, Königslisten..., s. 104-105.
↑ hasło puzru, The Assyrian Dictionary, tom 12 (P), The Oriental Institute, Chicago 2005, s. 558.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian ..., s. 29.
↑ Old Assyrian limmu lists. cdli.ox.ac.uk. [dostęp 2018-08-29]. (ang.).
↑ A.K. Grayson, Assyrian Rulers ..., s. 19-40.
↑ A.K. Grayson, Assyrian Rulers ..., s. 41.
↑ A.K. Grayson, Assyrian Rulers ..., s. 46.
↑ K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian ..., s. 20.

Bibliografia

A.K. Grayson, Assyrian Rulers of the Third and Second Millennia BC (to 1115 BC), tom 1 serii The Royal Inscriptions of Mesopotamia. Assyrian Periods, University of Toronto Press, 1987.
A.K. Grayson, Königslisten und Chroniken. B. Akkadisch, w: Reallexikon der Assyriologie, tom VI (Klagesang-Libanon), Walter de Gruyter, Berlin - New York 1980-83, s. 86-135.
K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian Period, Academic Press Fribourg 2008.

[Grayson14-1] skrypcja Szalim-ahuma (A.0.31); A.K. Grayson, Assyrian Rulers ..., s. 14.

[Grayson17-2] skrypcja Ilu-szumy (A.0.32.2); A.K. Grayson, Assyrian Rulers ..., s. 17.

[Grayson37-3] skrypcja Eriszuma I (A.0.33.14); A.K. Grayson, Assyrian Rulers ..., s. 37.

[Veenhof31-4] K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian ..., s. 31.

[Grayson-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h A.K. Grayson, Königslisten..., s. 104-105.

[6] sło puzru, The Assyrian Dictionary, tom 12 (P), The Oriental Institute, Chicago 2005, s. 558.

[Veenhof29-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian ..., s. 29.

[cdli-8] Old Assyrian limmu lists. cdli.ox.ac.uk. [dostęp 2018-08-29]. (ang.).

[9] A.K. Grayson, Assyrian Rulers ..., s. 19-40.

[10] A.K. Grayson, Assyrian Rulers ..., s. 41.

[11] A.K. Grayson, Assyrian Rulers ..., s. 46.

[Verhof20-12] K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian ..., s. 20.

[1]