Giovanni Falcone

Zobacz też: Giovanni Falcone (film).

Giovanni Falcone

Data i miejsce urodzenia	18 maja 1939 Palermo
Data i miejsce śmierci	23 maja 1992 Capaci
Zawód, zajęcie	sędzia
Narodowość	włoska
Multimedia w Wikimedia Commons

Giovanni Falcone (ur. 18 maja 1939 w Palermo, zm. 23 maja 1992 w Capaci) – włoski sędzia śledczy, znany z bezkompromisowej walki z mafią sycylijską. Zginął w zamachu bombowym.

Po odbyciu służby wojskowej i ukończeniu akademii morskiej trafił na studia prawnicze. Po ich ukończeniu rozpoczął karierę w wymiarze sprawiedliwości. W 1964 został pretorem – szeregowym sędzią Lentini w prowincji Syrakuzy. Od 1968 pracował w prokuraturze w Trapani, w 1974 przeniesiony został do Palermo do wydziału sędziów śledczych.

Od 1980 brał udział w dochodzeniach i przygotowaniu procesów czołowych mafiosów i wespół z sędzią Rocco Chinnicim dotarł w śledztwie aż do szczebla CUPOLI – (komisja mafii sycylijskiej utworzona w 1957 roku na wzór Komisji Syndykatu). Odkrył kulisy walki klanów w Palermo rozpoczętej w 1981 roku, która przeszła do historii jako wielka wojna klanów oraz zdobył dowody istnienia w mafii tzw. trzeciego poziomu, czyli powiązań z wybitnymi uczestnikami życia politycznego i gospodarczego, którzy czerpią zyski ze współpracy ze zorganizowaną przestępczością i udzielają jej pomocy.

Po zamordowaniu sędziego Rocco Chinniciego przez mafię (29 lipca 1983), Falcone stanął na czele sztabu antymafijnego, składającego się z siedmiu sędziów śledczych. Sztab ten doprowadził do tzw. Maksiprocesu – największego w historii państwa włoskiego procesu wymierzonego w zorganizowaną przestępczość; akt oskarżenia przygotowało pięciu z nich.

To właśnie po rozmowie z Falcone (w roku 1984, w rok po ekstradycji z Brazylii), jeden ze skruszonych mafiosów (pentiti), Tommaso Buscetta, poprzysiągł zniszczyć mafię swoimi zeznaniami.

Buscetta miał powiedzieć do sędziego: Niech pan uważa! Najpierw spróbują zgładzić mnie, a potem rzucą się na pana, aż wreszcie im się to uda.

W marcu 1981 Giovanni Falcone został dyrektorem Wydziału Spraw Karnych Ministerstwa Sprawiedliwości w Rzymie.

Jako jeden z niewielu śledczych uderzył w najczulszy punkt mafii sycylijskiej – konta bankowe. Potrafił odróżnić brudne od czystych pieniędzy.

Prowadzone z jego udziałem razem z amerykańskimi agentami operacje: „Pizza Connection” (proces trwał od 24 października 1985 do 2 marca 1987), „Żelazna wieża” (1988) oraz „Pilgrin” doprowadziły do zatrzymania, a następnie skazania znaczących członków Cosa Nostra.

Już w 1983 w trakcie śledztwa wyszło na jaw, że klan Corleone przyjął plan zamordowania Giovanniego Falcone. 21 marca 1989 doszło do pierwszego, nieudanego zamachu; groził mu wybuch 50-kilogramowej bomby podłożonej w jego nadmorskiej willi, którą jednak zauważyła jego ochrona. Bomba była umieszczona w torbie firmowej Adidasa.

Mafia dopięła swego trzy lata później. Mimo podjętych szczególnych środków ostrożności (lot samolotem i sam przejazd autostradą miał być utajniony) nie udało się skutecznie ochronić sędziego.

23 maja 1992 zginął w zamachu bombowym na autostradzie koło Capaci (razem z żoną Francescą Morvillo, także sędzią, oraz z policjantami z pierwszego auta kolumny, pod którym wybuchł ładunek). Mafia podłożyła silną bombę na odcinku autostrady którym miał podróżować Falcone zaminowując wręcz prawie 100-metrowy jej odcinek (ok. 350 kg materiałów wybuchowych). Zamach okazał się skuteczny, pomimo że w momencie wybuchu samochód, którym poruszał się Falcone, jechał z prędkością 160 km/h. Zamachem kierował prawdopodobnie Micheangelo La Barbera na zlecenie Salvatore Riiny i Giovanniego Brusca. La Barbera był członkiem Cupoli i został aresztowany w grudniu 1994.

Imię Giovanniego Falcone oraz jego dobrego przyjaciela, innego sędziego walczącego z przestępczością zorganizowaną – Paolo Borsellino stało się symbolem bezkompromisowej walki z mafią. Zapoczątkowali oni i dali przykład walki, która trwa do dziś^[1].

Na pamiątkę tych wydarzeń lotnisko w Palermo zostało nazwane lotniskiem Falcone-Borselino.

23 maja, w kolejne rocznice śmierci sędziego Falcone, obchodzony jest Dzień Wymiaru Sprawiedliwości. Inicjatorem ustanowienia obchodów Dnia Wymiaru Sprawiedliwości jest Stowarzyszenie „Europejscy Sędziowie i Prokuratorzy dla Demokracji i Wolności” MEDEL, a w Polsce Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia”^[2].

Słynne stało się jego powiedzenie zapożyczone ze sztuki Juliusz Cezar Szekspira: Ci, którzy się boją, umierają codziennie. Ci, którzy się nie boją, umierają tylko raz.

Życie sędziego stało się podstawą filmów Sędzia Falcone (ang. tytuł „Excellent Cadavers”, 1999)^[3], biograficznego Giovanni Falcone (1993)^[4] oraz książki Leszka Szymowskiego pt. Vendetta opisująca kulisy spisku na życie sędziego Falcone. ^[5]

Paolo Borsellino powiedział kiedyś do Falcone: Daj mi szyfr do swego sejfu. Bo jak go otworzymy, gdy cię zabiją?. Niecałe dwa miesiące po śmierci Falcone, Borsellino również zginął w zamachu bombowym.

• Claire Sterling: Mafia: Sycylia rządzi światem. Jarosław Mikos (tłum.). Warszawa: Rytm, 1992. ISBN 83-85249-14-1. Brak numerów stron w książce
• Super Express, Bezpłatny dodatek na koniec tysiąclecia, 15-16 kwietnia 2000, ISSN 1509-6661