Selery zwyczajne

	Wartość odżywcza
	Seler naciowy
	(100 g)
szczegółowe informacje
szczegółowe informacje
szczegółowe informacje
szczegółowe informacje
Witaminy
Makroelementy
Mikroelementy
	Dane liczbowe na podstawie: ; Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health

	Wartość odżywcza
	Seler korzeniowy
	(100 g)
szczegółowe informacje
szczegółowe informacje
szczegółowe informacje
szczegółowe informacje
Witaminy
Makroelementy
Mikroelementy
	Dane liczbowe na podstawie: ; Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health

Selery zwyczajne
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	selery
Gatunek	selery zwyczajne
	Nazwa systematyczna
	Apium graveolens L.; Sp. Pl.: 264 (1753)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Selery zwyczajne^[4]^[5], seler zwyczajny^[4] (Apium graveolens L.^[6]) – gatunek rośliny z rodziny selerowatych.

Rozmieszczenie geograficzne

W stanie dzikim rośnie w południowej i środkowej Europie, w Azji Zachodniej i Środkowej, na Kaukazie, w północnej Afryce^[3]^[7]. Gatunek rozprzestrzeniony został na wszystkie kontynenty w strefach umiarkowanych obu półkul^[7]^[3]. W Polsce rośnie tylko w uprawie^[4], ale naturalne stanowiska miał blisko polskich granic na wyspie Uznam^[8].

Morfologia

Kwiaty selerów zwyczajnych

Pokrój: Naga roślina zielna o charakterystycznym zapachu. Łodyga wzniesiona, osiąga do 1 m wysokości. Jest kanciasta, zwykle pusta w środku i silnie rozgałęziona^[8].
Korzeń: U roślin dziko rosnących wrzecionowaty, rozgałęziający się i drewniejący, u odmian uprawnych mięsisty^[8].
Liście: Nagie, błyszczące i ciemnozielone. Dolne długoogonkowe, górne z pochwiastymi nasadami. Blaszki dolnych liści początkowo trójdzielne, na później rozwijających się liściach pierzastodzielne. Odcinki liści okrągławe, trójwrębne lub trójdzielne o łatkach kształtu rombowatego, wcinanych. Liście górne trójlistkowe lub trójłatkowe, o odcinkach klinowatych u nasady, trójdzielnych lub trójwrębnych, z łatkami lancetowatymi i całobrzegimi^[8].
Kwiaty: Drobne, zebrane w baldaszki, a te w liczbie 6–14 w baldachy złożone. Baldachy są niewielkie, szypułki są krótkie. Brak pokryw i pokrywek. Kwiaty osiągają 0,5 mm długości. Płatki korony są białe, żółtawo- lub zielonawobiałe^[8].
Owoce: Rozłupki z boku spłaszczone, osiągające do 2 mm średnicy^[8].

Biologia i ekologia

Roślina dwuletnia (w uprawie zwykle jednoroczna). Kwitnie od czerwca do września^[8]. Siedlisko: halofit rosnący na nadmorskich łąkach i terenach podmokłych, a także solniskach w głębi lądu. Liczba chromosomów 2n= 22^[5].

Zmienność

Odmiana korzeniowa selerów zwyczajnych

Odmiany botaniczne^[7]^[9]:

seler typowy (Apium graveolens L. var. graveolens) – odmiana dziko rosnąca
seler korzeniowy (Apium graveolens L. var. rapaceum (Mill.) Gaudin) – tylko w uprawie
seler naciowy (Apium graveolens L. var. dulce (Mill.) Pers.) – w uprawie, czasami dziczejący
seler liściasty (Apium graveolens L. var. secalinum (Alef.) Mansf.) – tylko w uprawie

Zastosowanie

Sztuka kulinarna – korzeń i liście są wykorzystywane jako warzywo i przyprawa. Uprawiany jest od ponad 2000 lat^[9].

Wartości odżywcze

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Apium graveolens L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-07-10] .
↑ ^a ^b ^c ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 34, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.
↑ ^a ^b ^c Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-05].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g MarianM. Koczwara MarianM., Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 57 .
↑ ^a ^b GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ ^a ^b Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 512-513. ISBN 978-83-200-5311-1.
↑ ^a ^b Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).

[powo-3] Apium graveolens L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-07-10] .

[checklist-4] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 34, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[A-5] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[6] Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.

[grin-7] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-05].

[koczwara-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g MarianM. Koczwara MarianM., Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 57 .

[E-9] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[Tab-10] Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 512-513. ISBN 978-83-200-5311-1.

[IOM-infobox-11] Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).

[4]