Paul Bettany

Urodził się w Harlesden^[1] rodzinie rzymskokatolickiej^[2] jako syn tancerza, aktora i wykładowcy teatralnego Thane’a Bettany’ego (ur. 28 maja 1929) i piosenkarki scenicznej, instruktorki i menadżerki teatralnej Anne (z domu Kettle)^[3]. Wychowywał się z siostrą Sarą. Jego młodszy brat Matthew zmarł w wieku ośmiu lat, gdy Paul był 16-latkiem. Zadebiutował podczas studiów w londyńskiej szkole Drama Centre.

Po występach w teatrze i telewizji oraz w mniej znanych filmach został zauważony przez reżysera Briana Helgelanda, który obsadził go w drugoplanowej roli w filmie Obłędny rycerz^[4]. Jego pierwszą główną rolą był ambitny, charyzmatyczny gangster, który systematycznie toruje sobie drogę na szczyty władzy w filmie niezależnym Gangster numer jeden (Gangster No. 1, 2000) z udziałem Malcolma McDowella, Davida Thewlisa i Saffron Burrows, który rozgrywa się w londyńskim półświatku w latach 70. Brytyjscy krytycy uznali go po tej kreacji za najlepszego młodego aktora sezonu, a sam film porównywali do słynnych Chłopców z ferajny Martina Scorsese i Człowieka z blizną Briana De Palmy.

Kolejnym szczeblem kariery był występ w hollywoodzkiej produkcji Obłędny rycerz (2001)^[5]. Ron Howard zdecydował się powierzyć jemu drugoplanową rolę wyimaginowanej postaci chorego na schizofrenię naukowca (granego przez Russella Crowe’a) w swym Oscarowym hicie Piękny umysł (2001). U boku Russella Crowe’a można go było zobaczyć też w morskim filmie Petera Weira Pan i władca: Na krańcu świata (2003)^[6].

Otrzymał propozycję występu w prequelu Milczenia owiec – Czerwonym smoku, lecz jednak wybrał ofertę Larsa von Triera, który kręcił pierwszą część planowanej trylogii amerykańskiej - Dogville (2003) z Nicole Kidman. W komedii romantycznej Wimbledon (2004) z Kirsten Dunst wystąpił w roli tenisisty Petera Colta. Znalazł się w obsadzie wraz z Harrisonem Fordem w thrillerze Firewall (2006). W ekranizacji Rona Howarda Kod da Vinci (2006) przyjął rolę mrocznego mnicha Silasa.

W apokaliptycznym thrillerze Legion (2010) wcielił się w postać uzbrojonego wybawcy ludzkości - archanioła Michała. Kolejny film Ksiądz (2011) zrealizowany został na podstawie koreańskiego komiksu. Do roli byłego duchownego, który musi stoczyć walkę z bandą wampirów, Bettany schudł 18 kilogramów. Każdego dnia charakteryzatorzy przyozdabiali jego nos i czoło tatuażem w kształcie krzyża.

W filmach o przygodach Iron-Mana użyczał głosu systemowi Jarvis. Możliwość pokazania się poza studiem nagraniowym otrzymał w filmie Avengers: Czas Ultrona (2015), gdzie wcielił się w postać androida Vision, i Iron Man 3 (2013). W tej roli wystąpił też w filmie Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów (2016).

1 stycznia 2003 roku poślubił aktorkę Jennifer Connelly, którą poznał na planie filmu Piękny umysł. Mają syna Stellana (ur. 5 sierpnia 2003), imię zaczerpnięto od szwedzkiego aktora Stellana Skarsgårda, i córkę Agnes (ur. 2011). Jest ojczymem Kaia, syna z poprzedniego związku Jennifer Connelly^[7].

• 1997: Piętno jako kapitan
• 1998: Powrót do domu jako Edward Carey-Lewis
• 1998: Dziewczyny z farmy jako Philip
• 1999: After The Rain jako Steph
• 2000: The Suicide Club jako Shaw
• 2000: Dead Babies jako Quentin
• 2000: Gangster Numer Jeden jako młody gangster
• 2000: David Copperfield jako James Steerforth
• 2001: Piękny umysł jako Charles Herman
• 2001: Obłędny rycerz jako Geoffrey Chaucer
• 2002: The Heart of Me jako Rickie
• 2003: Pan i władca: Na krańcu świata jako Stephen Maturin
• 2003: Rachunek sumienia jako Nicholas
• 2003: Dogville jako Tom Jr
• 2004: Wimbledon jako Peter Colt
• 2006: Kod da Vinci jako Sylas
• 2006: Firewall jako Bill Cox
• 2008: Atramentowe serce jako Smolipaluch
• 2008: Sekretne życie pszczół jako T. Ray Owens
• 2008: Iron Man jako J.A.R.V.I.S. (głos)
• 2009: Darwin. Miłość i ewolucja jako Charles Darwin
• 2010: Turysta jako John Acheson
• 2010: Legion jako anioł Michał
• 2010: Iron Man 2 jako J.A.R.V.I.S. (głos)
• 2011: Chciwość jako Will Emerson
• 2011: Ksiądz jako ksiądz
• 2012: Avengers jako J.A.R.V.I.S. (głos)
• 2013: Iron Man 3 jako J.A.R.V.I.S. (głos)
• 2015: Avengers: Czas Ultrona jako J.A.R.V.I.S. (głos) / Vision
• 2015: Bezwstydny Mortdecai jako Jock Strapp
• 2016: Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów jako Vision
• 2018: Avengers: Wojna bez granic jako Vision
• 2018: Han Solo: Gwiezdne wojny – historie jako Dryden Vos
• 2021: WandaVision jako Vision

• Paul Bettany w bazie IMDb (ang.)
• Paul Bettany w bazie Filmweb
• Paul Bettany w bazie Notable Names Database (ang.)