New York Dolls

Początki zespołu sięgają 1968, kiedy gitarzysta Sylvain Sylvain i perkusista Billy Murcia zaczęli grać w zespole The Pox. Gdy ich frontman zrezygnował z gry obaj zajęli się handlem odzieżą na jednej z nowojorskich ulic naprzeciwko warsztatu lalkowego noszącego nazwę „New York Doll Hospital”. Gdy w 1970 zaczęli ponownie grać werbując do zespołu Johnny’ego Thundersa w roli basisty to miejsce zainspirowało nazwę dla zespołu. Kiedy Sylvain wyjechał na kilka miesięcy do Londynu – drogi Thundersa i Murcii na pewien czas rozeszły się^[2].

Thunders trafił do grupy Actress (w dzielnicy Bronx) prowadzonej przez basistę Arthura Kane’a i gitarzystę Ricka Rivetsa. W nowym zespole pełnił obowiązki wokalisty i gitarzysty rytmicznego. Wkrótce za jego sugestią przyjęto również Murcię (w 2000 wytwórnia Get Back Records wydała nagrania Actress jako Actress: Birth of the New York Dolls). Kiedy rola frontmana przestała mu odpowiadać – w składzie pojawił się wokalista David Johansen^[2]. W tym składzie New York Dolls zagrali swój pierwszy występ w wigilię 1971 roku w schronisku dla bezdomnych „Endicott Hotel”. Kilka miesięcy później Ricka Rivetsa (który utworzył grupę The Brats) zastąpił Sylvain Sylvain^[2].

Muzycy inspirowali się różnymi wykonawcami rhytm’n’bluesowymi (wczesne dokonania Rolling Stones), psychodelicznymi (przede wszystkim zespoły pokroju MC5 i The Stooges), a także glam–rockowymi (Marc Bolan). Stworzyli repertuar na swój własny sposób – Stephen Thomas Erlewine opisał: „właściwie to nie brzmią jak coś co było wcześniej. To hard rock z inteligentną wymową, celebrujący kampowi i kiczowi, zachowując przy tym coś agresywnego i odpychającego”^[3]. Brzmienie zespołu było zbudowane na bazie bluesa o czym świadczą zagrywki Johansena na harmonijce ustnej, a także zawarte na dwóch pierwszych albumach covery piosenek pierwotnie wykonywanych przez Bo Diddleya, The Drells, Sonny Boy Williamsona, The Coasters czy The Jay Hawks. Płyta Private World: The Complete Early Studio Demos 1972–1973 wydana w 2008 zawiera ich wersje utworów Otisa Reddinga, Gary’ego U.S. Bondsa, Chucka Berry’ego, The Shangri-Las oraz Muddy’ego Watersa. Wpływ muzyki jazzowej miał szczególne znaczenie dla Johansena, którego kariera w kolejnych latach opierała się na współpracy m.in. z jazzmanem Big Jayem McNeelym i bluesmanem Hubertem Sumlinem^[4].

Kiedy New York Dolls mieli już menedżera i przyciągnęli pewne zainteresowanie przemysłu muzycznego – Rod Stewart zaprosił ich, aby otworzyli jego występy w Londynie (wówczas glam–rockowej stolicy). W czasie pobytu w Wielkiej Brytanii zmarł Murcia (7 listopada 1972), co uniemożliwiło zespołowi granie kolejnych koncertów i muzycy musieli wracać do Nowego Jorku (w tym czasie New York Dolls nie posiadał jeszcze kontraktu płytowego)^[2]. Po powrocie urządzili przesłuchanie perkusistów. Wybór padł na Jerry’ego Nolana i w marcu 1973 Paul Nelson z firmy Mercury Records podpisał z nimi kontrakt^[2].

Debiutancki album pt. New York Dolls wyprodukowany przez Todda Ryndgrena^[5] został wydany w sierpniu 1973 roku. Sprzedaż płyty była powolna zwłaszcza w USA^[2], gdzie glam rock nie cieszył się zbyt wielką popularnością.

Publiczność amerykańska miała podzielone zdanie na temat New York Dolls – ankiety magazynu Creem ukazały ich jako najlepszą i najgorszą grupę 1973 roku. Zespół w tym czasie koncertował w USA, a później pojawił się również w Europie. Pokazano ich w brytyjskiej telewizji BBC w programie „Old Grey Whistle Test”, gdzie prowadzący dziennikarz Bob Harris naśmiewał się z nich nazywając „kpiną z rocka”^[6]. Choć Harris i dużo „starej gwardii” wśród dziennikarzy oraz krytyków pozostawało nieugiętych^[6], to młodzi fani w całej Wielkiej Brytanii nie zgodzili się z tym, a prosta muzyka New York Dolls była wymieniana jako główny czynnik w rodzącym się kilka lat później nurcie punkrockowym.

Do produkcji kolejnego albumu Too Much Too Soon (1974) kwintet wybrał producenta w osobie George’a Mortona, który w połowie lat 60. produkował nagrania The Shangri-Las. Krótko po ukazaniu się płyty na rynku firma Mercury Records opuściła zespół. W 1975 muzycy pogrążeni w narkotykowych nałogach i personalnych sprzeczkach zatrudnili jako menedżera Malcolma McLarena, który miał pomóc im wyjść na prostą. Prowokacyjne pomysły, które później urządzał z Sex Pistols zniszczyły wizerunek New York Dolls (muzycy występowali w czerwonych skórach z radziecką flagą w tle)^[2][7].

Era Malcolma McLarena została uchwycona na koncertowym albumie Red Patent Leather wydanym dopiero w 1984 przez firmę Fan Club. We wkładce oprócz Johansena, Thundersa, Sylvaina, Kane’a i Nolana pojawia się nazwisko Petera Jordana, któremu przypisany jest „drugi bas”. Płyta zawiera wiele piosenek, które były prawdopodobnie przeznaczone na trzeci album. Niektóre z tych utworów zostały później wykorzystane przez Johansena i Sylvaina w ich solowych projektach.

Latem 1975 podczas trasy koncertowej po Florydzie zespół opuścili Thunders i Nolan (na czas dokończenia trasy Thundersa zastąpił Blackie Lawless). Utwory New York Dolls bez ich udziału można znaleźć na bootlegu „Tokio Dolls Live” (Fan Club Records 1986) zawierającym nagrania z japońskiego koncertu w sierpniu 1975. Do Johansena, Sylvaina i Jordana dołączyli: klawiszowiec Chris Robinson^[3] oraz perkusista Tony Machine. Niewiele później zespół przestał istnieć.

Po odejściu z New York Dolls Thunders i Nolan utworzyli razem z basistą Richardem Hellem (ex–Television) zespół The Heartbreakers, z którym wzięli udział m.in. w brytyjskiej trasie „Anarchy Tour” w grudniu 1976 u boku Sex Pistols, The Clash i The Damned. Heartbreakers nagrali tylko jeden album i w 1978 przerwali działalność^[8].

W tym samym roku Thunders nagrał płytę So Alone, którą rozpoczął karierę solową trwającą całe lata 80. Później na krótko przyłączył się do ex–gitarzysty MC 5 Wayne’a Kramera w grupie Gang War. Zmarł w Nowym Orleanie 23 kwietnia 1991^[9] wskutek przedawkowania metadonu^[10].

Jerry Nolan po rozwiązaniu The Heartbreakers związał się z grupą The Idols, która nagrała tylko jednego singla (później krótko towarzyszyła na koncertach Sidowi Viciousowi). Zmarł 14 stycznia 1992 po udarze mózgu spowodowanym zapaleniem opon mózgowych^[11][12].

David Johansen kontynuował karierę jako solista nagrywając kilka albumów solowych pod własnym nazwiskiem, a także jako Buster Poindexter^[13]. Później współpracował m.in. z jazzmanem Big Jayem McNeelym i bluesmanem Hubertem Sumlinem^[4].

Sylvain Sylvain po rozpadzie New York Dolls również rozpoczął karierę solową – nagrał kilka albumów m.in. z utworzona przez siebie grupą The Criminals. Później pracował jako taksówkarz w Nowym Jorku. Na początku lat 90. przeprowadził się do Los Angeles, gdzie nagrał album „Sleep Baby Doll”^[14](reedycja tego albumu wydana jest jako „New York A Go Go”) z towarzyszeniem m.in. Franka Infante'a (ex–Blondie) oraz Boba Andrewsa (ex – Generation X)^[15].

Morrissey, który w latach 70. prowadził fanclub New York Dolls w Wielkiej Brytanii pełniąc w 2004 roku funkcję opiekuna festiwalu w Meltdown doprowadził do zejścia się trzech żyjących członków zespołu: Johansena, Sylvaina i Kane’a. Grupa zagrała w składzie uzupełnionym o gitarzystę Steve’a Conte’a i perkusistę Gary’ego Powella. W tym czasie powstał też film dokumentalny New York Doll (2005 reż. Greg Whiteley) ukazujący powrót New York Dolls na scenę jako kontrast z punktem widzenia Arthura Kane’a, który wcześniej nawrócił się do Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich (mormoni)^[16]. Zespół zagrał jeszcze na kilku brytyjskich festiwalach, po czym plany dalszej działalności przerwała śmierć Kane’a 13 lipca 2004^[17].

W lipcu 2005 Johansen i Sylvain zapowiedzieli dalszą działalność oraz nowy album studyjny One Day It Will Please Us to Remember Even This, który ukazał się 25 lipca 2006. Oprócz Johansena i Sylwaina udział w nagraniach wzięli: gitarzysta Steve Conti, basista Sami Yaffa (ex–Hanoi Rocks i JetBoy), perkusista Brian Delaney i klawiszowiec Brian Koonin (dawny członek zespołu Johansena). Rok 2006 przeszedł muzykom pod znakiem koncertów. W 2007 New York Dolls odwiedzili m.in. Australię i Nową Zelandię występując tam u boku m.in. Pixies, Pet Shop Boys, Gnarls Barkley, Becka, Jarvis Cocker i Phoenix^[2]. W listopadzie 2008 muzycy zapowiedzieli nowy album, który ukazał się 5 maja 2009 pt. Cause I Sez So. Płyta została nagrana przy pomocy producenta Todda Rundgrena (tak jak w przypadku debiutanckiej płyty)^[7][5].

Muzyka New York Dolls wpłynęła na całą rzeszę muzyków i zespołów tj. Kiss, Hanoi Rocks, Blondie, The Clash, Ramones, The Dead Boys, Mötley Crüe, Guns N’ Roses, The Damned, The Smiths i Japan. Duży wpływ miała również na członków zespołu Sex Pistols, a zwłaszcza gitarzystę Steve’a Jonesa, który pozostawał pod wyraźnym wpływem Johnny’ego Thundersa (naśladując nawet jego ruchy na scenie)^[18]

Krytyk muzyczny Ira Robbins napisał: „(New York Dolls) w pojedynkę zaczęli grać na lokalnej scenie, a później dopiero pojawili się Ramones, Blondie, Television, Talking Heads i inni. Klasyczny przypadek: całość jest czymś więcej niż sumą części – Dolls byli czymś więcej niż tylko zespołem. Ich oddana publiczność stała się wkładem do szalki Petriego, którą stanowiła scena. Ona naśladowała swoich idoli i utworzyła cztery grupy na ich wizerunek”^[1]

Wielbicielami New York Dolls są także Morrissey z The Smiths oraz Michael Stipe i Peter Buck z R.E.M. Morrissey zanim rozpoczął swoją karierę muzyczną napisał o nich książkę: New York Dolls – Babylon Books (Manchester, 1981)^[7]

• David Johansen – wokal (1971–1975; od 2004)
• Johnny Thunders – gitara, wokal (1971–1975)
• Rick Rivets – gitara (1971–1972)
• Arthur Kane – gitara basowa (1971–1975; 2004)
• Billy Murcia – perkusja (1971–1972)
• Sylvain Sylvain – gitara, wokal (1971–1975; od 2004)
• Jerry Nolan – perkusja (1971–1975)
• Peter Jordan – gitara basowa (1975)
• Chris Robison – instr. klawiszowe (1975)
• Tony Machine – perkusja (1975)
• Blackie Lawless – gitara (1975)
• Gary Powell – perkusja (2004)
• Steve Conte – gitara (od 2004)
• Sami Yaffa – gitara basowa (od 2005)
• Brian Delaney – perkusja (od 2005)
• Brian Koonin – instr. klawiszowe (od 2005)

• New York Dolls (1973)
• Too Much Too Soon (1974)
• One Day It Will Please Us to Remember Even This (2006)
• Cause I Sez So (2009)
• Dancing Backward in High Heels (2011)

• Red Patent Leather (1984)
• Return of the New York Dolls: Live From Royal Festival Hall (2004)

• Lipstick Killers–The Mercer Street Sessions 1972 (1981)
• Actress: Birth of the New York Dolls (2000)
• Private World: The Complete Early Studio Demos 1972–1973 (2008)

• „Jet Boy” (1973)

• Strona oficjalna. nydolls.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-03-03)].