Metro w Baku (azer. Bakı Metropoliteni) – system metra w Baku, stolicy Azerbejdżanu. Jest to jedyny system kolei podziemnej w tym kraju. Został on uruchomiony w 1967 i składa się z trzech linii o łącznej długości 40,7 km, na których zlokalizowanych jest 27 stacji pasażerskich[4]. Ponadto w systemie pracuje jedna stacja techniczna.

Metro w Baku
metro
Logotyp
Ilustracja
Pociąg serii 81 na stacji Avtovağzal
Państwo

 Azerbejdżan

Lokalizacja

Baku

Operator

Bakı Metropoliteni[1]

Liczba linii

3

Lata funkcjonowania

od 1967

Dzienna
liczba pasażerów

500–700 tys. (2013)[2]

Infrastruktura
Schemat sieci
Bakijskie metro w kwietniu 2021 r.
Długość sieci

40,7 km

Rozstaw szyn

1520 mm[3]

Napięcie zasilania

825 V DC

Liczba stacji

27 pasażerskie
1 techniczna

Liczba zajezdni

1

Tabor
Liczba pojazdów

330

Strona internetowa

Historia

edytuj
 
Tabor bakijskiego metra w zajezdni Nərimanov

W latach 30. XX w. pojawiły się pierwsze plany budowy metra w Baku, ale decyzję o jej rozpoczęciu podjęto dopiero w latach 40. Pierwsze prace ruszyły w 1951, ale przerwano je dwa lata później ze względów finansowych oraz trudnych warunków hydrogeologicznych[2].

W 1960 budowa została wznowiona, jednak w związku z rozwojem miasta zmienione zostały przebiegi linii oraz kolejność budowy odcinków. Z uwagi na położenie Baku porzucono charakterystyczny dla systemów metra w miastach byłego ZSRR układ trójkątny z trzema przecinającymi się liniami. Obrano wariant z dwoma liniami eliptycznymi krzyżującymi się przy dworcu kolejowym. Ponadto uproszczona została konstrukcja stacji przesiadkowej, dla której przyjęto założenie, że pociągi obydwu linii będą korzystać z jednego peronu[2].

6 listopada 1967, w 50. rocznicę rewolucji październikowej, jako piąty system kolei podziemnej w ZSRR po Moskwie, Leningradzie, Kijowie i Tbilisi, zostało uruchomione metro w Baku. Pierwszy odcinek czerwonej linii 1 liczył 6,5 km i składał się z 5 stacji. Rok później natomiast uruchomiony został 2,2-kilometrowy odcinek będący zaczątkiem zielonej linii 2, który kończył się na planowanej stacji przesiadkowej 28 Aprel będącej wówczas stacją wspólną obydwu nitek[2]. W 1979 otwarto stację techniczną Elektrodepo, a do 1989[5] linie były wydłużane etapami[2].

Po rozpadzie ZSRR sytuacja polityczna Azerbejdżanu stała się niepewna i panował w nim kryzys ekonomiczny, w związku z czym, mimo trwających prac nad kolejnymi odcinkami, przerwano rozbudowę bakijskiego metra i nastąpiła dłuższa przerwa w rozwoju systemu. W 1993 stację przesiadkową[2], której nazwę zmieniono rok wcześniej na 28 May[5], rozbudowano o osobny peron dla linii 2 tworząc stację Cəfər Cabbarlı, co pozwoliło połączyć obydwa fragmenty tej nitki. Rok później miały miejsce dwa zamachy, w których zginęło 27 osób, a 107 zostało rannych. W 1995 natomiast doszło do pożaru pociągu w tunelu. W wypadku śmierć poniosło 289 pasażerów, zaś 265 było rannych. Za jego przyczynę oficjalnie uznano usterkę elektryczną, ale nie wykluczono możliwości sabotażu. Następne powiększenie systemu metra w Baku miało miejsce w 2002, kiedy to rozpoczęto eksploatację stacji Həzi Aslanov wybudowanej przy wsparciu finansowym Unii Europejskiej. W 2008 ponownie rozbudowano przesiadkową stację linii 2[2], a do 2011 otwierano kolejne stacje tej linii[5]. System miał wówczas długość 34,6 km[2].

19 kwietnia 2016 uruchomiona została fioletowa linia 3 bakijskiego metra. Jej uroczystego otwarcia dokonał prezydent kraju İlham Əliyev[3]. Po tej rozbudowie system osiągnął długość ponad 35 km[6].

W lutym 2018 podpisana została umowę z rosyjskim przedsiębiorstwem Mietrowagonmasz na dostawę 2 sztuk 5-członowych pociągów[7].

31 marca 2020 ze względu na pandemię COVID-19 metro zostało tymczasowo zamknięte[8]. Ponowne zamknięcie nastąpiło od 19 października 2020 do 31 maja 2021[9].

Chronologia

edytuj
Data Linia Odcinek lub stacja
6 listopada 1967 1 Bakı SovetiNəriman Nərimanov [5]
22 lutego 1968 2 Şaumyan28 Aprel [5]
5 maja 1970 1 Nəriman NərimanovUlduz [5]
6 listopada 1972 UlduzNeftçilər [5]
31 grudnia 1976 2 28 AprelNizami [5]
28 marca 1979 1 Elektrodepo (stacja techniczna) [5]
31 grudnia 1985 2 NizamiMemar Əcəmi [5]
28 kwietnia 1989 1 NeftçilərƏhmədli [5]
27 grudnia 1993 2 Cəfər Cabbarlı [5]
10 grudnia 2002 1 ƏhmədliHəzi Aslanov [5]
9 października 2008 2 Memar ƏcəmiNəsimi [5]
30 grudnia 2009 NəsimiAzadlıq prospekti [5]
29 sierpnia 2011 Azadlıq prospektiDərnəgül [5]
19 kwietnia 2016 3 Memar Əcəmi-2Avtovağzal [3]
29 maja 2021 Avtovağzal8 Noyabr [10]
23 grudnia 2022 AvtovağzalXocəsən [4]

Zmiany nazw

edytuj
Data zmiany Stara nazwa Nowa nazwa
11 maja 1990 Şaumyan Xətai [5]
9 kwietnia 1992 26 Bakı komissarı Sahil [5]
28 Aprel 28 May [5]
27 kwietnia 1992 Avrora Qara Qarayev [5]
XI Qızıl Ordu 20 Yanvar [5]
1 stycznia 1993 Elektrodepo Bakmil [5]
25 kwietnia 2008 Bakı Soveti İçərişəhər [5]
30 grudnia 2011 Məşədi Əzizbəyov Koroğlu [5]

Do 2030 planowane jest wydłużenie fioletowej linii 3 i zamknięcie w okrąg zielonej linii 2, a ponadto wybudowanie dwóch kolejnych linii – żółtej i niebieskiej[3]. Wówczas system ma składać się łącznie z 76 stacji i 5 linii o długości 119 km[6].

Linia Trasa Data otwarcia Liczba stacji
1 İçərişəhərHəzi Aslanov 6 listopada 1967 12 [5]
2 XətaiDərnəgül 22 lutego 1968 10 [5]
3 Xocəsən8 Noyabr 19 kwietnia 2016 4 [3]

Interaktywna mapa

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Bakı Metropoliteni: About „Baku Metropolitan” CJSC. metro.gov.az. [dostęp 2016-04-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-26)]. (ang.).
  2. a b c d e f g h Witold Urbanowicz. Metro na Kaukazie – Baku. „Rynek Kolejowy”. 10/2013, s. 84–86. Warszawa: Zespół Doradców Gospodarczych „Tor”. ISSN 1644-1958. (pol.). 
  3. a b c d e Baku inaugurates third metro line. railwaygazette.com, 2016-04-19. [dostęp 2016-04-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-26)]. (ang.).
  4. a b İlham Əliyev Bakı Metropoliteninin „Xocəsən” stansiyasının açılışında iştirak edib – YENİLƏNİB [online], Report İnformasiya Agentliyi [dostęp 2022-12-30] (azer.).
  5. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z Bakı Metropoliteni: Tarix. metro.gov.az. [dostęp 2016-04-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-28)]. (azer.).
  6. a b Aynur Karimova: Long-awaited subway stations open. azernews.az, 2016-04-19. [dostęp 2016-04-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-26)]. (ang.).
  7. Metrowagonmash dostarczy nowe składy metra dla Baku. infotram.pl, 2018-02-23. [dostęp 2018-02-26].
  8. Metro w Baku zamknięte do 20 kwietnia [online], TransInfo [dostęp 2022-01-18] (pol.).
  9. Baku metro extended [online], Railway Gazette International, 3 czerwca 2021 [dostęp 2022-01-18] (ang.).
  10. Baki. urbanrail.net. [dostęp 2022-02-19]. (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj