Maria Montessori

Montessori urodziła się w Chiaravalle we Włoszech. Jej ojciec, Alessandro Montessori, miał w tym czasie 33 lata, był urzędnikiem resortu finansów i pracował w miejscowej fabryce tytoniu należącej do Skarbu Państwa. Jej matka, Renilde Stoppani, miała w czasie narodzin Marii 25 lat, była dobrze wykształcona jak na tamte czasy i była prawdopodobnie kuzynką włoskiego geologa i paleontologa Antonia Stoppaniego^[1].

Z powodu pracy ojca w 1873 roku rodzina Montessori przeniosła się do Florencji, a w 1875 do Rzymu. Maria Montessori zaczęła uczęszczać do państwowej szkoły podstawowej w 1876 roku, w wieku lat sześciu. Jej wczesne osiągnięcia szkolne „nie zasługiwały na szczególną uwagę”^[2], chociaż otrzymała wyróżnienie za dobre zachowanie w 1. klasie i za „Lavori donneschi” („Robótki kobiece”) rok później^[3].

W 1883^[4] lub 1884 roku^[5], w wieku 13 lat Montessori rozpoczęła naukę w szkole technicznej Regia Scuola Tecnica Michelangelo Buonarroti. Uczyła się tam języka włoskiego, arytmetyki, algebry, geometrii, rachunkowości, historii, geografii i innych przedmiotów szkolnych. Szkołę ukończyła w 1886 roku z dobrymi ocenami i wynikami egzaminów. W tym samym roku, w wieku lat 16, rozpoczęła naukę w Instytucie Technicznym Regio Istituto Tecnico Leonardo da Vinci, gdzie uczyła się języka włoskiego, matematyki, historii, geografii, geometrii, rysunku, fizyki, chemii, botaniki, zoologii i dwóch języków obcych. Osiągnęła dobre wyniki w naukach ścisłych, a zwłaszcza w matematyce. Początkowo chciała studiować inżynierię po ukończeniu szkoły, co było nietypową aspiracją dla kobiety w tamtym czasie i miejscu. Po ukończeniu szkoły średniej w 1890 roku, w wieku 20 lat i otrzymaniu świadectwa z fizyki i matematyki, Montessori zdecydowała się studiować medycynę, co także łamało ówczesne normy kulturowe^[6].

W 1890 roku rozpoczęła studia na La Sapienza. Zdobyła Diploma di licenza w 1892 roku. Stopień ten, wraz z dodatkowymi kursami w języka włoskiego i łaciny, kwalifikował ją do rozpoczęcia studiów medycznych na uniwersytecie w 1893 roku^[7].

31 marca 1898 urodziła swoje jedyne dziecko – syna Mario Montessori (31 marca 1898 – 1982)^[8]. Ojcem dziecka był Giuseppe Montesano, jej kolega lekarz, który był z nią wspólnie dyrektorem rzymskiej Szkoły Ortoforycznej. Gdyby Montessori wyszła za niego za mąż, wówczas oczekiwano by od niej, że przestanie pracować zawodowo. Montessori postanowiła zrezygnować z małżeństwa, a w zamian za to kontynuować pracę i studia. Montessori chciała zachować w tajemnicy związek z ojcem jej dziecka, pod warunkiem, że żadne z nich nie poślubi nikogo innego. Kiedy ojciec jej dziecka został zmuszony przez rodzinę, aby korzystnie ożenił się, Montessori poczuła się zdradzona i postanowiła opuścić szpital uniwersytecki. W tym czasie oddała syna pod opiekę mamki mieszkającej na wsi. Mimo wyboru pracy, była zrozpaczona, że nie może uczestniczyć w pierwszych latach jego życia. Nawiązała z nim kontakt, kiedy był nastolatkiem, a także w latach późniejszych okazał się świetnym asystentem w jej badaniach^[8].

Metoda Montessori wywodzi się od badań nad dziećmi z autyzmem^[9] oraz problemami psychicznymi, ale później została rozszerzona na badanie edukacji dla wszystkich dzieci. Montessori twierdziła, że jej metoda stosowana w pracy z osobami z niepełnosprawnością była także stymulująca, gdy była stosowana w edukacji dzieci pełnosprawnych. Według Montessori dziecko jest określone jako kompletny byt, zdolny do rozwijania twórczej energii i posiadający predyspozycje moralne (np. do miłości), które to cechy zostały zduszone przez dorosłych.

Podstawową zasadą musi być wolność ucznia, ponieważ tylko ona wyzwala kreatywność dziecka obecną w naturze. Z wolności powinna zrodzić się dyscyplina. Zdyscyplinowana jednostka jest w stanie kontrolować się sama i przystosować się do zasad obowiązujących w życiu. Okres dzieciństwa jest okresem ogromnej kreatywności, jest to etap życia, w którym umysł dziecka chłonie cechy otoczenia i przyswaja je. Dzięki ideom Montessori zmieniło się wiele zasad pedagogicznych obowiązujących w pierwszych latach dwudziestego wieku. Dzieci miały nauczyć się dbać o siebie i były zachęcane do podejmowania własnych decyzji.

Montessori opracowała wszystkie swoje zasady pedagogiczne, bazując na konstruktywnej krytyce naukowej psychologii.

Maria Montessori określa dziecko jako duchowy embrion, u którego rozwój psychiczny jest związany z rozwojem biologicznym. W rozwoju psychicznym istnieją okresy, w których dzieci mają większą możliwość rozwijania specjalnych talentów.

• Maria Montessori, Domy dziecięce: metoda pedagogiki naukowej stosowana w wychowaniu najmłodszych dzieci, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”, 2005, ISBN 83-89501-32-5.
• Maria Montessori, Odkrycie dziecka, przeł. Aleksandra Pluta. Łódź: Wydawnictwo Palatum, 2014, ISBN 978-83-935122-9-4.
• Maria Montessori, Sekret dzieciństwa, przeł. Luiza Krolczuk-Wyganowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA., 2018, ISBN 978-83-01-19858-9.
• Maria Montessori, O kształtowaniu się człowieka, przeł. Luiza Krolczuk-Wyganowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA., 2019, ISBN 978-83-01-20529-4.
• Maria Montessori, Wykłady londyńskie 1946, przeł. Olga Siara. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA., 2019, ISBN 978-83-01-20576-8.
• Maria Montessori, Dziecko w rodzinie, przeł. Luiza Krolczuk-Wyganowska: Wydawnictwo Naukowe PWN SA., 2020, ISBN 978-83-01-21083-0
• Maria Montessori, Co powinieneś wiedzieć o swoim dziecku, przeł. Olga Siara. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA., 2020, ISBN 978-83-01-21082-3
• Maria Montessori, Psychoarytmetyka, przeł. Marcin Żukowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA., 2020, ISBN 978-83-01-21470-8
• Maria Montessori, Edukacja i pokój, red. Silvia Camarda: Wydawnictwo Naukowe PWN SA., 2021, ISBN 978-83-01-21720-4
• Maria Montessori, Edukacja i potencjał człowieka, red. Silvia Camarda: Wydawnictwo Naukowe PWN SA., 2021, EAN 9788301217174
• Maria Montessori, Umysł dziecka, przeł. Barbara Surma, Jacek Dąbrowski. Łódź: Wydawnictwo Palatum, 2021, ISBN 978-83-942757-7-8
• Maria Montessori, Umysł dziecka Chłonny umysł, przeł. Luiza Krolczuk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA., 2023, ISBN 9788301230043

• R. Kramer, Maria Montessori, Chicago: University of Chicago Press, 1976.
• P. Trabalzini, Maria Montessori Through the Seasons of the Method, „The NAMTA Journal” nr 2, t. 36 (2001).

• Barbara J. Thayer-Bacon (University of Tennessee). Maria Montessori: Education for Peace. „In Factis Pax Journal”. 5 (3), s. 307–319, 2011. (ang.). 
• Strona internetowa poświęcona metodzie Montessori
• Association Montessori Internationale założone przez Marię Montessori w 1929 roku
• Publikacja „Radosne Dziecko – Niezbędnik Montessori od narodzenia do lat trzech” autorstwa Susan Stephenson – nauczyciela i wykładowcy Metody Montessori
• Montessori a naturalizm pedagogiczny