Koblencja
Koblencja[3] (niem. Koblenz, fr. Coblence; do 1926 r. Coblenz) – miasto na prawach powiatu w zachodniej części Niemiec, w kraju związkowym Nadrenia-Palatynat, siedziba powiatu Mayen-Koblenz, port rzeczny u ujścia Mozeli do Renu.
Widok na miasto w 2011 roku; na pierwszym planie Deutsches Eck | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Kraj związkowy | |||||
Zarządzający |
David Langner↗ | ||||
Powierzchnia |
105,25[1] km² | ||||
Wysokość |
73 m n.p.m. | ||||
Populacja (31.12.2022) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Nr kierunkowy |
0261, 02606 | ||||
Kod pocztowy |
56068–56077 | ||||
Tablice rejestracyjne |
KO | ||||
Położenie na mapie Niemiec | |||||
Położenie na mapie Nadrenii-Palatynatu | |||||
50°21′N 7°36′E/50,350000 7,600000 | |||||
Strona internetowa |
Historia
edytujMiasto zostało założone około 9 roku p.n.e. jako rzymskie castellum (reduta). W starożytności leżało w granicach Cesarstwa Rzymskiego, z kolei we wczesnym średniowieczu znajdowało się we władaniu frankijskim i lotaryńskim, a od 1018 roku było w posiadaniu arcybiskupów Trewiru (od XIV wieku Elektoratu Trewiru). Od XI do XII wieku było ośrodkiem handlu winem. Od 1254 roku wchodziło w skład Reńskiego Związku Miast. W czasie wojny trzydziestoletniej siedziba elektorów trewirskich została przeniesiona z Trewiru do twierdzy Ehrenbreitstein, jednakże działania wojenne nie ominęły miasta. Pomiędzy 1632 a 1636 rokiem miasto znajdowało się w rękach m.in. Francuzów i Szwedów[4]. Po wojnie Koblencja zachowała funkcję stolicy Elektoratu Trewiru, a w 1768 roku ostatnim elektorem został królewicz polski Klemens Wacław Wettyn, z którego inicjatywy wzniesiono m.in. nowy pałac elektorski oraz teatr.
Od 1789 roku Koblencja stała się ośrodkiem francuskiej emigracji rojalistycznej. W 1794 roku została zdobyta przez francuskie wojska rewolucyjne pod wodzą generała François Séverina Marceau-Desgraviersa. Gdy znalazła się w granicach Francji, była stolicą departamentu Rhin-et-Moselle . Od 1815 roku Koblencja leżała na obszarze Prus. W 1822 roku została stolicą prowincji Nadrenia . Od 1871 roku była częścią Niemiec. Po podpisaniu traktatu wersalskiego, w latach 1919–1923 była okupowana przez wojska Stanów Zjednoczonych, a następnie, w latach 1923–1929, przez wojska Francji. W latach 1923–1924 miasto było stolicą separatystycznej Republiki Reńskiej, której rząd miał siedzibę w pałacu elektorskim.
2 lutego 1926 roku w Koblencji urodził się prezydent Francji Valéry Giscard d’Estaing. W miejscu domu jego narodzin współcześnie stoi kamień pamiątkowy[5]. 26 maja 1926 roku zmieniono oryginalną nazwę miasta z Coblenz na Koblenz[6].
W czasie II wojny światowej, od czerwca 1940 roku Koblencja doświadczała pojedynczych alianckich nalotów, z kolei od 19 kwietnia 1944 roku do 29 stycznia 1945 roku – głównie ze względu na strategiczne znaczenie mostów i sieci kolejowej zarówno w centrum, jak i w dzielnicach Lützel i Moselweiß – była celem łącznie 37 masowych nalotów z udziałem 3772 bombowców, które zrzuciły na miasto około 9100 t bomb burzących i 1100 t bomb zapalających. W następstwie działań wojennych w Koblencji zginęło 1000 osób, a dziesiątki tysięcy opuściły miasto – jego populacja spadła z 91 098 według stanu na 17 maja 1939 roku do 74 261 według stanu z 24 lipca 1944 roku, z kolei gdy pod koniec wojny miasto zajęły wojska amerykańskie liczba mieszkańców miasta wynosiła 14 130, z których prawdopodobnie tylko 4000 mieszkało w centrum miasta[7]. Naloty bombowe i walki naziemne sprawiły, że z 25 362 mieszkań w Koblencji według stanu na 17 maja 1939 roku pozostało tylko 9880 według stanu na kwiecień 1945 roku. Zniszczona była ponadto cała infrastruktura miejska[7].
Po zakończeniu działań wojennych wiele historycznych budynków w Koblencji zostało odbudowanych[8].
Zabytki
edytujAtrakcją turystyczną Koblencji jest położony u zbiegu Mozeli i Renu sztuczny cypel Deutsches Eck (pol. „Niemiecki Róg”), na którym wznosi się monumentalny pomnik konny niemieckiego cesarza Wilhelma I. Poza tym w mieście znajdują się:
- zamek Stolzenfels, pierwotnie wybudowany w XIII wieku, w XVII wieku został zniszczony, a w XIX wieku odbudowany w stylu historyzmu,
- bazylika św. Kastora, wybudowana w IX wieku, na przełomie XII i XIII wieku uzyskała obecną postać,
- studnia św. Kastora (niem. Kastorbrunnen), znajdująca się na placu przed bazyliką św. Kastora, wybudowana w stylu klasycystycznym w 1812 roku,
- kościół Najświętszej Marii Panny (XII-XV wiek),
- kościół św. Floryna (XII wiek),
- pałac elektorski, wzniesiony w XVIII wieku z inicjatywy królewicza polskiego i elektora trewirskiego Klemensa Wacława Wettyna, ozdobiony kartuszem z łączonym herbem biskupim królewicza oraz I Rzeczypospolitej,
- dawna koblencka siedziba zakonu krzyżackiego, tzw. Deutschherrenhaus
- ratusz (XVI wiek, XVII/XVIII wiek),
- kolegium jezuitów,
- teatr, wzniesiony w 1787 roku na zlecenie Klemensa Wacława,
- studnia Klemensa (niem. Clemensbrunnen) w formie obelisku, wybudowana w 1791 roku za panowania Klemensa Wacława, ozdobiona łączonym herbem biskupim królewicza oraz I Rzeczypospolitej,
- budynek dawnej mennicy (XVIII wiek),
- twierdza Ehrenbreitstein przebudowana w XIX wieku,
- kaplica starokatolicka św. Jakuba.
-
Bazylika św. Kastora
-
Kościół Najświętszej Marii Panny
-
Kościół św. Floryna
-
Pałac elektorski
-
Deutschherrenhaus
-
Teatr i studnia Klemensa
Demografia
edytujGospodarka
edytujW mieście rozwinął się przemysł spożywczy, metalowy, maszynowy, chemiczny, precyzyjny oraz papierniczy[9].
Transport
edytujGłównym dworcem kolejowym miasta jest Koblenz Hauptbahnhof.
Kultura
edytujKoblencja jest jednym z ośmiu miast, w którym co roku odbywają się widowiskowe pokazy sztucznych ogni, zatytułowane Rhein in Flammen (pol. „Ren w płomieniach”)[10].
W dniach 15 kwietnia-16 października 2011 roku w mieście odbywał się Bundesgartenschau (pol. „Federalny Pokaz Ogrodniczy”)[11][12].
Sport
edytuj- TuS Koblenz – klub piłkarski
Współpraca
edytujMiejscowości partnerskie[13]:
Przypisy
edytuj- ↑ Europawahl 2019. bundeswahlleiter.de. [dostęp 2020-12-31]. (niem.).
- ↑ Statistisches Landesamt Rheinland-Pfalz. statistischebibliothek.de. [dostęp 2024-04-14]. (niem.).
- ↑ Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami RP: Nazewnictwo geograficzne świata. T. 12: Europa Część II. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2010, s. 149. ISBN 978-83-254-0825-1.
- ↑ The Encyclopaedia Britannica. A dictionary of arts, sciences, literature and general information [online], archive.org [dostęp 2018-05-05] .
- ↑ In den Rheinanlagen neben dem Weindorf; Gedenkstein von Valéry Giscard d’Estaing. blick-aktuell.de, 2019-07-01. [dostęp 2020-12-31]. (niem.).
- ↑ Zur Geschichte von Koblenz. [w:] Geschichte [on-line]. regionalgeschichte.net. [dostęp 2020-12-31]. (niem.).
- ↑ a b Koblenz und der Mittelrhein zwischen Zerstörung und Wiederaufbau. [w:] Aufsätze [on-line]. regionalgeschichte.net. [dostęp 2020-12-31]. (niem.).
- ↑ Koblenz, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-12-31] (ang.).
- ↑ Koblencja, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-07-17] .
- ↑ Rhein in Flammen. [w:] Veranstaltungen [on-line]. rlp-tourismus.com. [dostęp 2020-12-31]. (niem.).
- ↑ Peter Stor: Impressionen von der Bundesgartenschau in Koblenz 2011. [w:] Überregionales [on-line]. lokalkompass.de, 2014-10-01. [dostęp 2020-12-31]. (niem.).
- ↑ Bundesgartenschau verwandelt Koblenz. [w:] Garten [on-line]. t-online.de, 2011-05-02. [dostęp 2020-12-31]. (niem.).
- ↑ Stadt Koblenz: Städtepartnerschaften von Koblenz.