Halina Winiarska
Halina Winiarska, właśc. Halina Stanisława Kiszkis[1] (ur. 8 października 1933 w Chrzanowie, zm. 16 kwietnia 2022[2] w Kowalach[1]) – polska aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, pedagożka, działaczka opozycyjna.
Halina Winiarska (2015) | |
Imię i nazwisko |
Halina Stanisława Kiszkis |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
8 października 1933 |
Data i miejsce śmierci |
16 kwietnia 2022 |
Zawód | |
Współmałżonek | |
Lata aktywności |
1956–2005 |
Zespół artystyczny | |
Teatr Wybrzeże w Gdańsku (1966–2003) | |
Odznaczenia | |
|
Życiorys
edytujCórka Władysława i Irmy[1]. Absolwentka filologii polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1957 zdała aktorski egzamin eksternistyczny. W latach 1956–1958 występowała w Teatrze Dramatycznym im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku, w latach 1958–1960 w Teatrze im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie, w latach 1960–1963 w Lubuskim Teatrze im. Leona Kruczkowskiego w Zielonej Górze, w latach 1963–1966 w Teatrach Dramatycznych w Poznaniu. W latach 1966–2003 była aktorką Teatru Wybrzeże w Gdańsku. Prowadziła pracę pedagogiczną w Teatrze Muzycznym w Gdyni, studium aktorskim przy Teatrze Wybrzeże oraz w Biskupim Seminarium Duchownym w Gdańsku i Liceum Jezuitów w Gdyni.
W latach 1961–1981 należała do SPATiF-ZASP, w tym w latach 1979–1981 była członkinią Zarządu Głównego.
W sierpniu 1980 z grupą trójmiejskich aktorów wsparła występami strajkujących w Stoczni Gdańskiej. We wrześniu 1980 wstąpiła do NSZZ „Solidarność”, w tym od listopada 1980 była przewodniczącą Komitetu Zakładowego. Od grudnia 1980 w Komitecie Obrony Więzionych za Przekonania.
13 grudnia 1981 została internowana i osadzona kolejno w Strzebielinku, Bydgoszczy-Fordonie i Gołdapi. Zwolniona 19 stycznia 1982. W latach 1982–1988 występowała podczas mszy za Ojczyznę w gdańskich kościołach. Współorganizowała Tygodnie Kultury Chrześcijańskiej. W latach 1986–1994 należała do Prymasowskiej Rady Społecznej. W sierpniu 1988 występowała dla strajkujących w Stoczni Gdańskiej i Porcie Gdańskim. W 1989 była członkinią Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” w Gdańsku.
Pochowana 23 kwietnia 2022 w Alei Zasłużonych gdańskiego Cmentarza Srebrzysko[3].
Filmografia
edytuj- 1971: Seksolatki − dyrektorka technikum hotelarskiego
- 1976: Zagrożenie − Maria Kamińska
- 1976: Blizna − żona Bednarza
- 1977: Granica − Biecka, matka Elżbiety
- 1979: Po drodze − Wanda Sierańska, kuzynka Barbary
- 1988: Jemioła − Zofia Wilkońska
- 1988: Dziewczyna z hotelu Excelsior − kierowniczka czytelni
- 1991: Odjazd − Augusta Baumler, matka Hildy
- 1993: Pora na czarownice − Witkowska, ciotka Joli
- 1995: Odjazd − Augusta Baumler, matka Hildy (odc. 2 i 3)
- 1995: Awantura o Basię − gospodyni nad morzem
- 1996: Awantura o Basię − gospodyni nad morzem (odc. 12 i 13)
- 1997: Cudze szczęście − sąsiadka
- 2001: Garderoba damska − Zofia Olszewska
Odznaczenia, nagrody, upamiętnienia
edytuj- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski „za wybitne osiągnięcia w pracy artystycznej” (1997)[4]
- Krzyż Wolności i Solidarności (2013)[5]
- Złoty Krzyż Zasługi (1973)
- Medal 30-lecia Polski Ludowej (1975)
- Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2007)[6]
- Order Stańczyka (1970)
- Odznaka Honorowa „Zasłużony Działacz Kultury” (1973)
- Odznaka „Za zasługi dla Ziemi Gdańskiej” (1976)
- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki III stopnia za rolę Molly w spektaklu Ulisses według Jamesa Joyce’a w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku (1971);
- Nagroda marszałka województwa pomorskiego za całokształt twórczości aktorskiej z okazji 50-lecia pracy artystycznej (2003)
- Nagroda na I Kaliskich Spotkaniach Teatralnych w Kaliszu za role Eweliny Corelli w Człowieku z budki suflera Tadeusza Rittnera w reż. Marii Straszewskiej oraz Róży w Ocaleniu Ireny Kubickiej i Alicji Zatrybówny w reż. Marka Okopińskiego w Teatrze Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze (1961)
- Nagroda na II KST w Kaliszu za rolę Anżeliki w spektaklu Przedziwny kochanek Pierre’a Corneille’a w Teatrze Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze (1962)
- Nagroda na XI Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu za rolę Damy w spektaklu Ostatnie dobranoc Armstronga Johna Ardena w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku (1969)
- Nagroda im. Iwo Galla (1971)
- Nagroda na XIII FTPP w Toruniu za rolę tytułową w spektaklu Maleńka Alicja Edwarda Albee w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku (1971)
- Nagroda na XV FTPP w Toruniu za rolę tytułową w przedstawieniu Helena Eurypidesa w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku (1973)
- Nagroda Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za kreacje aktorskie w programach telewizyjnych (1974)
- Nagroda na XXV KST w Kaliszu za rolę Raniewskiej w spektaklu Wiśniowym sad Antona Czechowa w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku (1985)
- Nagroda jury na XXVIII FTPP za rolę Temidy w Prometeuszu Jerzego Andrzejewskiego w Teatrze Dramatycznym im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku (1986)
- Złoty Wawrzyn Grzymały (1989)
- Nagroda aktorska I stopnia i Bursztynowy Pierścień Wikenhausera na XXIX OPTMF w Szczecinie za rolę Pastora w spektaklu Godzina kota Pera O. Enquista w reż. Krzysztofa Babickiego w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku (1994)
- Nagroda na V Festiwalu Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej „Dwa teatry” w Sopocie za rolę Wandy w słuchowisku Ulica sieroca Mieczysława Abramowicza (2005)
- Pomorska Nagroda Artystyczna za wybitne zasługi dla pomorskiej kultury (2010)
- 2012 – Laureat Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska „Neptuny”[7].
- 2003, 2007, 2013 – Laureat Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury[8]
- 14 września 2020 – tytuł Honorowego obywatela Gdańska (wraz z mężem)[9]
- W 2019 jej wizerunek znalazł się na muralu „Kobiety Wolności” na stacji PKM Strzyża w Gdańsku[10].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Rejestr Spadkowy PL: wyszukiwanie wpisu [online], rejestry-notarialne.pl [dostęp 2023-05-05] .
- ↑ Jakub Cyrzan , Nie żyje Halina Winiarska. Gdańska aktorka i działaczka społeczna miała 89 lat [online], Gdańsk Nasze Miasto, 16 kwietnia 2022 [dostęp 2022-04-16] (pol.).
- ↑ Ostatnie pożegnanie Haliny Winiarskiej-Kiszkis. "Wielki reżyser bije ci teraz brawo". 2022-04-23. [dostęp 2022-04-24].
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 kwietnia 1997 r. o nadaniu orderów (M.P. z 1997 r. nr 47, poz. 457).
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 stycznia 2013 r. o nadaniu odznaczeń (M.P. z 2013 r. poz. 366).
- ↑ Medale Gloria Artis dla internowanych twórców. e-teatr.pl, 2007-03-26. [dostęp 2012-12-06].
- ↑ Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska „Neptuny”. Oficjalny serwis Miasta Gdańska. [dostęp 2015-02-07]. (pol.).
- ↑ Laureaci Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury. gdansk.pl, 2016-06-23. [dostęp 2016-06-23]. (pol.).
- ↑ Przemysław Gulda , Grzegorz Szaro , Aktorzy Halina Winiarska-Kiszkis i Jerzy Kiszkis honorowymi obywatelami Gdańska [online], trojmiasto.wyborcza.pl, 14 września 2020 [dostęp 2023-05-05] .
- ↑ Izabela Biała , Kobiety Wolności – niezwykły mural na stacji PKM Strzyża przypomina polskie opozycjonistki [online], Gdańsk - oficjalny portal miasta, 5 lipca 2019 [dostęp 2021-05-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-12-02] .
Bibliografia
edytuj- Halina Winiarska w bazie filmpolski.pl
- Halina Winiarska w bazie Filmweb
- Halina Winiarska-Kiszkis, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-10] .
- Halina Winiarska na culture.pl
- Encyklopedia Solidarności
Linki zewnętrzne
edytuj- Halina Winiarska w bazie IMDb (ang.)
- Halina Winiarska w bazie Filmweb
- Halina Winiarska w bazie filmpolski.pl
- Halina Winiarska-Kiszkis, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09] .
- Halina Winiarska na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”