Weststellingwerf

Weststellingwerf

Gemeente in Nederland
(Details) (Details)
Situering
Provincie	Friesland Friesland
Coördinaten	52° 53′ NB, 6° 0′ OL
Algemeen
Oppervlakte	228,45 km²
- land	220,30 km²
- water	8,15 km²
Inwoners (1 januari 2024)	26.493? (120 inw./km²)
Bestuurs­centrum	Wolvega
Belangrijke verkeersaders
Station(s)	Wolvega
Politiek
Burgemeester (lijst)	André van de Nadort (PvdA)
Zetels Gemeenteraad VVD Weststellingwerfs Belang Sociaal Duurzaam Weststellingwerf CDA Blijf Stellingwarfs GroenLinks D66	21 4 4 3 3 3 2 2
Economie
Gemiddeld inkomen (2019)	€ 23.500 per inwoner
Gem. WOZ-waarde (2019)	€ 197.000
WW-uitkeringen (2014)	55 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s)	8388 t/m 8398 8470 t/m 8472 8474 t/m 8479 8481 t/m 8489
Netnummer(s)	0527 = Slijkenburg 0561
CBS-code	0098
CBS-wijkindeling	zie wijken en buurten
Amsterdamse code	11322
Website	www.weststellingwerf.nl
Bevolkingspiramide (2023)
Portaal    Nederland

Weststellingwerf (Stellingwerfs: Weststellingwarf, Fries: Weststellingwerf) is een gemeente met 26.493 inwoners (1 januari 2024, bron: CBS) in de Nederlandse provincie Friesland. De hoofdplaats is Wolvega, waar tevens het gemeentebestuur zetelt en de meeste voorzieningen geconcentreerd zijn.

De gemeente is ten noorden begrenst door de rivier de Tjonger (Kuinder). In de westhoek van de gemeente vormt de rivier de Linde de zuidgrens. Weststellingwerf heeft een oppervlakte van 228,36 km², waarvan 6,21 km² water. De gemeente ligt in de Stellingwerven, tegen de grenzen met de provincies Drenthe en Overijssel.

De landbouw omvat akkerbouw en veehouderij. De industrie, voornamelijk gevestigd in Wolvega en Noordwolde, produceert onder andere meubelen, zuivelproducten, bouwmaterialen en elektrotechnische artikelen. Het natuurreservaat Lindevallei is een complex bestaande uit: Helomapolder, Driessenpolder, Gorterspolder, Botkereservaat, Onland en Oude Stroomdal (petgaten ten zuiden van de Linde). Andere natuurgebieden binnen de gemeente zijn de staatsnatuurreservaten Brandemeer (niet toegankelijk) en Rottige Meente.

De oudste dorpen in Weststellingwerf ontstonden in de 8ste-14de eeuw, gebouwd op flauw hellende, lange zandruggen, die oorspronkelijk werden begrensd door hoogveen.

In 1204 kregen de inwoners van Oldeholtpade toestemming van de Bisschop van Utrecht, waar ze destijds onder stonden, om een eigen kapel te hebben. Deze verwijzing bewijst dat men al in die tijd tussen de rivieren Linde en Kuinder woonde. In deze jaren behoorden West- en Ooststellingwerf tot Drenthe. Het bestuur en de rechtspraak waren in handen van stellingen (dorpsrechters), die elk jaar wisselden. In 1504 werd het gebied de tiende grietenij van de Zevenwouden, dat voor die tijd uitzonderlijk democratisch was. Later worden er meerdere dorpen genoemd, en zo ontstaat langzaam een vrije natie van de Stellingwerven.

De eigenlijke naam Stellingwerf komt voor zover bekend als eerst voor in een document uit 1309. In 1517 worden de Stellingwerven gescheiden in het Westeinde (nu Weststellingwerf) en het Oosteinde (nu Ooststellingwerf). De Stellingwerven maken met uitzondering van het deel ten noorden van de Kuinder vanouds deel van het Saksisch taalgebied.

Doordat het veen opraakte, vervielen veel mensen tot armoede en werden werkloos. Rond deze tijd ontstond de rietvlechtindustrie in Noordwolde. De sociale en culturele geschiedenis is nu terug te vinden in het Nationaal Vlechtmuseum te Noordwolde. Het socialisme kwam op, wat onder meer leidde tot beter onderwijs. Ook ontstonden grote ondernemingen, met name in de zuivelindustrie.

De naam Stellingwerf wordt voor het eerst vermeld in 1309, daarom werd in 2009 het 700-jarig bestaan van de "Stellingwerven" gevierd. Er bevinden zich twee opera's in de gemeente. Belangrijke kenmerken van de Stellingwerfse cultuur is het kleinschalig denken en het nabuurschap.

In Weststellingwerf werd van oudsher geen Fries, maar Stellingwerfs gesproken, een dialect van het Nedersaksisch. Uit een quickscan van de provincie Friesland uit 2011 bleek dat bij 22% van de ondervraagden de thuistaal Stellingwerfs was. Voor het Nederlands en Fries waren deze percentages 56% en 22%. In 2007 sprak 29% thuis nog Stellingwerfs en 18% Fries. Deze percentages liggen lager dan het daadwerkelijk kunnen spreken van het Stellingwerfs. In 2005^[1] zei 64,6% Stellingwerfs te kunnen praten. 53,2% zei thuis Stellingwerfs of Stellingwerfs én Nederlands te praten. Deze cijfers verschillen met de quickscans van de provincie Friesland. Het betreft voornamelijk oudere sprekers, de jeugd spreekt het Stellingwerfs in mindere mate.

Taaltelling 2005[2]
Praten/lezen	Weststellingwerf
Het Stellingwerfs redelijk tot goed praten kunnen	64,6%
Het Stellingwerfs thuis inderdaad frequent praten	53,2%
Het Stellingwerfs lezen kunnen	77,2%
Het Stellingwerfs redelijk vaak lezen	52,3%

Quick-Scan 2007[3]
Thuistaal	Weststellingwerf
Stellingwerfs	29%
Fries	18%
Nederlands	53%

Quick-Scan 2011[4]
Thuistaal	Weststellingwerf
Stellingwerfs	22%
Fries	22%
Nederlands	56%

Quick-Scan 2015[5]
Thuistaal	Weststellingwerf
Stellingwerfs	20%
Fries	24%
Nederlands	53%
Overig	3%

In de gemeente is er een aantal rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten, en oorlogsmonumenten, zie:

• Lijst van rijksmonumenten in Weststellingwerf
• Lijst van gemeentelijke monumenten in Weststellingwerf
• Lijst van oorlogsmonumenten in Weststellingwerf

In de gemeente zijn diverse beelden, sculpturen en objecten geplaatst in de openbare ruimte, zie:

• Lijst van beelden in Weststellingwerf

De gemeente Weststellingwerf telt 27 dorpen, waarvan er 26 als officiële woonkern zijn aangeduid. De hoofdplaats is Wolvega. De Nederlandse namen zijn de officiële, de Friese namen worden weinig gebruikt. In Weststellingwerf staan er Nederlandse en Friese plaatsnaambordjes, maar niet in het Stellingwerfs.

Aantal inwoners per dorpsgebied op 1 januari 2023:

Nederlandse naam	Stellingwerfse naam	Friese naam	Inwoners
Blesdijke	Blesdieke	Blesdike	480
Boijl	Buil	Boyl	880
De Blesse	De Blesse	De Blesse	810
De Hoeve	De Hoeve	De Hoeve	395
Langelille	De Langelille	De Langelille	270
Munnekeburen	Munnikeburen	Munnikebuorren	460
Nijeholtpade	Ni'jhooltpae	Nijeholtpea	510
Nijeholtwolde	Ni'jhooltwoolde	Nijeholtwâlde	190
Nijelamer	Ni'jlaemer	Nijelemmer	145
Nijetrijne	Ni'jtriene	Nijetrine	140
Noordwolde	Noordwoolde	Noardwâlde	3.625
Oldeholtpade	Hooltpae	Aldeholtpea	1.115
Oldeholtwolde	Hooltwoolde	Aldeholtwâlde	145
Oldelamer	Ooldelaemer	Aldlemmer	230
Oldetrijne	Ooldetriene	Aldetrine	215
Oosterstreek	De Oosterstreek	Easterstreek	570
Peperga	Peperge	Pepergea	100
Scherpenzeel	Scharpenzeel	Skerpenseel	450
Slijkenburg	Sliekenborg	Slikenboarch	37
Sonnega	Sunnege	Sonnegea	240
Spanga	Spange	Spangea	240
Steggerda	Steggerde	Steggerda	1.045
Ter Idzard	Der Izzerd	Teridzert	315
Vinkega	Vinkege	Finkegea	205
Wolvega	Wolvege	Wolvegea	13.355
Zandhuizen	Zaandhuzen	Sânhuzen	340

Bron: gemeente Weststellingwerf/CBS

Naast deze officiële kernen bevinden zich in de gemeente de volgende andere kernen, voornamelijk buurtschappen:

Nederlandse naam	Stellingwerfse naam	Dorpsgebied
Boekelte	Boekelte	Boijl
Gracht	De Gracht	Munnekeburen/Scherpenzeel/Spanga
Munnekezeel	Munnikezeel	Munnekeburen/Scherpenzeel
Noordwolde-Zuid	Noordwoolde-Zuud	Noordwolde
Overburen	Euverburen	Steggerda/Peperga
Rijsberkampen	Riseperkampen	Boijl
Rode Dorp	Et Rooie Dörp	Zandhuizen
Schoterzijl (deels)	Schoterziel	Langelille

In de provincie Friesland zijn doorgaans in alle gemeenten op het vasteland sinds 15 maart 2007 de Friese namen van de wateren de officiële namen. De gemeente Weststellingwerf heeft gekozen voor zo veel mogelijk Stellingwerfse namen. De Nederlandse waternamen zijn afkomstig van de Topografische Dienst van Kadaster Geo-Informatie.

In de gemeente Weststellingwerf bevinden zich de volgende kanalen, sloten en diverse watergangen:

Nederlandse naam	Officiële naam
Bij of Tusschenlinde	Bi’j- of Tussenlende
Gracht	De Gracht
Jonkers- of Helomavaart	Jonkers- of Helomavaort
Kuinder of Tjonger	De Tsjonger of De Kuunder
Linde	De Lende
Kolonievaart	Wiek van de Vierdepatten
Noordwoldervaart	Noordwoolder Vaort
Oude Lemstersloot	Oolde Lemster Sloot
Oude Veenvaart	Schipsloot
De Scheene	De Scheene
Schipsloot	Schipsloot
Steggerdavaart	Steggerdesloot
De Wetering	De Wetering
Wijde Sloot	Wiede Sloot
Zandhuizerwetering	De Wetering

In de gemeente Weststellingwerf bevinden zich de volgende meren en poelen:

Nederlandse naam	Officiële naam
Brandemeer	Braandemeer
Spokeplas	Spoekeplas
Het Wijd	Et Wiede
Het Wijde	Et Wiede

Aangrenzende gemeenten
		Heerenveen		Ooststellingwerf
De Friese Meren
		Steenwijkerland (O)		Westerveld (Dr)

• André van de Nadort, PvdA, burgemeester
• Roelof Theun Hoen, VVD, wethouder en 1e locoburgemeester
• Tom Hartog, Weststellingwerfs Belang, wethouder en 2e locoburgemeester
• Hanneke Zonderland, CDA, wethouder en 3e locoburgemeester
• Heidi den Hartigh, Sociaal Duurzaam Weststellingwerf, wethouder en 4e locoburgemeester
• Otto Paans, gemeentesecretaris

De gemeenteraad van Weststellingwerf bestaat uit 21 zetels. Hieronder de behaalde zetels per partij bij gemeenteraadsverkiezingen sinds 1998:

Gemeenteraadszetels
Partij	1998	2002	2006	2010	2014	2018	2022
VVD	3	4	4	5	5	5	4
Weststellingwerfs Belang	1	4	3	3	3	2	4
Sociaal Duurzaam Weststellingwerf *	-	-	-	-	-	5	3
CDA	4	5	4	4	4	4	3
Blijf Stellingwarfs	-	-	-	-	-	2	3
GroenLinks	2	2	2	3	2	2	2
D66	-	-	-	-	-	1	2
PvdA*	5	5	8	6	5	-	-
Weststellingwerf Natuurlijk!*	-	-	-	-	1	-	-
VVA*	-	-	-	-	1	-	-
Krachtig Sociaal Groen	-	-	-	-	-	-	-
SDP	4	1	-	-	-	-	-
Totaal	19	21	21	21	21	21	21

• Janneke Kampinga, raadsgriffier

*Sociaal Duurzaam Weststellingwerf werd opgericht door leden van de PvdA, Weststellingwerf Natuurlijk en VVA, die partijen deden in 2018 zelf niet mee aan de raadsverkiezingen

De gemeente was van 1992 tot mei 2015 betrokken bij de Poolse gemeente Choszczno. Dit officiële partnerschap hield in dat beide gemeenten elkaar van tijd tot tijd bezoeken. Deze uitwisselingen waren bedoeld om elkaar te helpen en om van elkaar te leren.

• Lijst van grietmannen van Weststellingwerf

• Website van de gemeente Weststellingwerf
• Weststellingwerf, plaatselijk nieuws en agenda