Castratie: verschil tussen versies

Castratie is het bij een man of jongen of mannelijk dier verwijderen van de teelballen. Ook de verwijdering bij vrouwen van de eierstokken wordt wel castratie genoemd.

Castratie van mensen komt in de westerse samenleving bijna alleen nog voor wanneer er zeer dringende medische redenen zijn, bijvoorbeeld om (de verspreiding van) kanker te voorkomen. Tot in de jaren zestig werd het in Nederland toegepast in de veronderstelling dat daarmee homosexualiteit 'genezen' kon worden.

Chemische castratie is het gebruik van medicijnen (In Nederland wordt onder andere het middel Androcur gebruikt.) om de werking tegen te gaan van de hormonen die door de teelballen worden afgegeven. Het effect is omkeerbaar (reversibel). In Nederland wordt chemische castratie vaak door het Ministerie van Justitie als voorwaarde gesteld voordat pedoseksuele terbeschikkinggestelden geresocialiseerd mogen worden. Sommige mensen zien chemische castratie als hét wondermiddel dat opgelegd zou moeten worden aan alle zedendelinquenten. In de praktijk blijkt echter dat de medicatie de hormoonhuishouding wel goed beïnvloedt, maar dat de effecten op de bijhorende gedachten en gedragspatronen niet altijd even groot zijn.

Castratie heeft naast onvruchtbaarheid nog andere ingrijpende gevolgen voor de gecastreerde, doordat naast de productie van geslachtscellen ook die van een aantal hormonen wegvalt: bij mannen van het testosteron, bij vrouwen van oestrogeen en progesteron. Hierdoor nemen bij mannen bijvoorbeeld de libido en de agressie af.

Indien castratie wordt uitgevoerd voordat de veranderingen horend bij de puberteit optreden, blijven deze uit, doordat zij afhankelijk zijn van de aanwezigheid van geslachtshormonen. Een menselijke castraat heeft dus alleen een hoge stem als hij voor de puberteit is gecastreerd; castratie daarna leidt niet meer tot een weer hoger worden van de stem, zoals wel eens wordt gedacht, maar wel tot nagenoeg verdwijnen van de lichaamsbeharing. Gezichtbeharing blijft echter zitten om onbekende redenen. Bij transseksuelen (man tot vrouw), bij wie ook de testikels uiteindelijk verwijderd worden, moet dan ook alsnog het gezichtshaar permanent verwijderd worden door middel van een ontharingslaser of elektrische epilatie.

Mensen die castratie hebben ondergaan, worden wel castraat of eunuch genoemd. Zowel aan het Chinese als aan het Byzantijnse keizerlijke hof hebben eunuchen een bijzonder grote historische rol vervuld. De ingreep hield in China overigens niet slechts de verwijdering van de balzak in, maar die van het gehele voortplantingsapparaat, dus ook de penis. Dit gebeurde zonder verdoving, door een professionele castreerder, die door de ouders werd betaald. Dit kon de dood tot gevolg hebben, bijvoorbeeld door een infectie. Maar als de jongen na een maand hersteld was werd hij naar het keizerlijk of adellijk hof gestuurd. Hierna kon de jongen de sluitspier niet meer gebruiken, waardoor hij voortdurend in zijn broek en bed plaste.

Verhoging van de handelbaarheid is bij veel door de mens gehouden dieren een motief voor castratie. Daarnaast voorkomt castratie bij katers dat ze overal in huis hun urinegeursporen achterlaten (uitgesproken onaangename, penetrante geur). Meestal verliezen gecastreerde individuen hun drang om seksueel gedrag te vertonen.

Mannelijke biggen worden vaak gecastreerd omdat daarmee het ontstaan van de zogenaamde berengeur, een onaangename geur van het slachtvlees, voorkomen kan worden. In Nederland worden vrijwel alle mannelijke biggen (jaarlijks 7 miljoen) onverdoofd gecastreerd. Hiertegen wordt geprotesteerd door dierenbeschermers. Alternatieven zijn:

• het accepteren van vlees met afwijkende geur
• jonger slachten, voordat de berengeur kan optreden
• detectie van berengeur aan de slachtlijn
• het toepassen van een injectie (immuno-castratie) die berengeur voorkomt
• het toepassen van verdoving bij de castratie

Bij een aantal gedomesticeerde diersoorten bestaan speciale namen voor gecastreerde individuen:

• Benamingen voor dieren
• Sterilisatie (vruchtbaarheid)