Waalse kerk (Leiden)

De Waalse kerk te Leiden (Frans: Église wallonne de Leyde) is een kerkgebouw in de Breestraat in de Nederlandse stad Leiden.

De Waalse kerk is gevestigd in de kapel van het voormalige Sint-Catharinagasthuis, een instelling waarvan de historie teruggaat tot 1275. In 1635 werd de kapel vergroot met een zijbeuk. Deze zijbeuk werd later weer afgescheiden en werd kosterij.^[1] In 1638 ging de kapel dienstdoen als hulpkerk van de snel groeiende Waalse gemeente (een groep hugenoten uit Frankrijk en Wallonië die om religieuze redenen naar Nederland gevlucht waren en sinds de jaren 1570 diensten in Leiden hielden), naast de Vrouwekerk die sinds 1584 als Waalse hoofdkerk dienstdeed.^[1] Tussen 1737 en 1739 werd de voorgevel van de kapel vernieuwd en bekroond met een dakruiter in barokstijl.^[1]

In de 18e eeuw kromp de Waalse gemeente zodanig dat de kapel niet langer gebruikt werd, maar na de afbraak van de Vrouwekerk begin 19e eeuw werd de kapel weer als Waalse kerk in gebruik genomen. Zij is nog steeds als zodanig in dienst. In 1818 kreeg de Waalse gemeente de kapel in eigendom. De diensten worden nog steeds in het Frans gehouden. Van tijd tot tijd worden er ook andere activiteiten aangeboden in de Waalse kerk, zoals concerten.

De zang wordt begeleid door het Steevens/Van Assendelft-orgel, in 1819 verplaatst vanuit de Vrouwekerk.^[2] Het werd in 1746-1748 gebouwd door Gerard Steevens, maar nadat diens werk was afgekeurd heeft orgelbouwer Pieter Assendelft het instrument in 1748-1751 aangepast. De laatste restauratie vond plaats in 2014 door Flentrop Orgelbouw. Het heeft twee manualen, 20 registers en een aangehangen pedaal.^[3]

Op 21 februari 1999 werd een schilderij uit de kerk gestolen. Het ging om een portret van Catharina Geschier, dat in 1694 door een anonieme kunstenaar geschilderd werd.^[4] Het bijbehorende portret van haar echtgenoot, de koopman Jean Michel (oprichter van het Jean Michelhof in Leiden), werd ongemoeid gelaten.

Sinds de jaren negentig is Erik van Bruggen koster en organist in de Waalse kerk. Sinds 2022 is dr. Richard Bennahmias de vaste predikant van de Waalse Hervormde gemeente.