Middenweg (Amsterdam)

De Middenweg ligt al eeuwen in de Watergraafsmeer; eerst een zelfstandige gemeente en in 1921 geannexeerd door gemeente Amsterdam, die de naam ongewijzigd overnam. De Middenweg (Middel wech) is reeds te zien op een kaart van 1770 van de Watergraafsmeer. Ze snijdt vanaf de aanleg die polder van noordwest naar zuidoost door midden. De enige belangrijke zijstraat is ook dan al de Kruislaan (Kruis Wech); de kruising ligt centraal in de polder. Op die kruising stond tijden lang een grenspaal. Pas in de Amsterdamse periode kwam daar de kruising Hugo de Vrieslaan/Wethouder Frankeweg als kruising bij.

De straat begint (ook al in 1770) aan de Oetewalerbrug over de Ringvaart Watergraafsmeer en ligt daar in het verlengde van de Linnaeusstraat. Ter hoogte van Betondorp is er een ventweg met een tegengestelde rijrichting. De weg eindigt 2,5 kilometer verder bij de Rijksweg 10 (Middenwegbrug) en gaat daar verder als de Hartveldseweg. Ze vormt al eeuwenlang de verbinding tussen Amsterdam en Diemen.

Op de kaart van 1770 staat slechts hier en daar een gebouw. De meeste daarvan waren buitenverblijven voor rijke Amsterdammers, die de overvolle stad wilden ontvluchten. Op de kaart staat dan al buitenverblijf Frankendael; het enige buitenverblijf dat de tand des tijds heeft weerstaan. Nog tot de jaren twintig is de polder maar amper bebouwd, al zijn er al panden gebouwd langs de Middenweg. Zo kon in 1907 AFC Ajax nog aan deze weg beginnen met een nieuw speelveld, dat ter hoogte lag van het latere Christiaan Huygensplein, net ten noorden van de kruising met de Kruislaan. In 1934 werd ook een nieuw stadion gebouwd aan de zuidpunt van de polder (Stadion De Meer), dat tot in 1996 gebruikt werd; de club verhuisde toen naar de Amsterdam ArenA.

In de 21e eeuw kent de bebouwing nog steeds open stukken. Zo is daar aan de westkant een park rondom Frankendael en even zuidelijker ligt begraafplaats De Nieuwe Ooster alhoewel die haar ingang heeft aan de Kruislaan. Die begraafplaats ligt deels op de terreinen van de voormalige buitenplaats Roosenburgh. Op de plaats van Stadion De Meer werd de woonwijk Park de Meer gebouwd; straat- en brugnamen voeren terug op de succesvolle periode van AFC Ajax in de jaren zeventig. Daartegenover ligt de wijk Betondorp, vernoemd naar de kleine betonwoningen die er in de jaren twintig zijn gebouwd volgens de principes van de Amsterdamse School. Johan Cruijff werd daar geboren.

In De Avonden van Gerard Reve spreekt de moeder van de hoofdpersoon Frits van Egters over een echte Middenwegwind als aanduiding van een snijdende oostenwind die vanuit het oosten de stad bereikt.

Aan de weg staan gebouwen uit allerlei architectonische tijdvakken. Zo is er het eerder genoemde buitenverblijf, er zijn woningen gebouwd volgens de Amsterdamse School, etc. Aan het zuidelijk eind staat het gemeentelijk monument, Middenweg 460a, Amsterdam, oorlogsarchitectuur.

Over de Middenweg reed van 1881 tot 1939 de Gooische Stoomtram naar het Gooi. Van 1922-1940 reed bus A door de straat in 1940 vervangen door tram 9 die op 22 juli 2018 werd vervangen door tram 19. Sinds 1973 reed bus 59 door de straat in 2006 vervangen door bus 41 die daar reed tot 9 december 2023. Voorts is de straat een belangrijke uitvalsroute voor de streekbussen naar het Gooi en Flevoland van de Nederlandsche Buurtspoorweg-Maatschappij en de Flevodienst en hun (rechts)opvolgers.

Amsterdam kende al in de 19e eeuw zelf een Middenweg. De straat lag in Oud-West en liep parallel met en tussen de Voorweg en Achterweg en kreeg in 1886 de naam Frederik Hendrikstraat. Het was qua indeling een rommelig gebiedje (rafelrand) dat tot 1877 bestuurlijk onder de gemeente Nieuwer Amstel viel. De straat had een haakse opening naar het Frederik Hendrikplantsoen. Met de bebouwing van de Rombout Hogerbeetsstraat en Zaagmolenbuurt verdween dit industriegebiedje.

Na de annexatie van de gemeente Sloten in 1921 kwam ook de Middenweg, ook wel Sloterdijkermeerweg, door de Sloterdijkermeerpolder in Amsterdam te liggen. De naam werd echter niet gewijzigd en na de vergraving van de polder tot Sloterplas verdween deze.