Ардчилсан Нам (АНУ)

Ардчилсан Нам Democratic Party
Намын удирдагч	Жэйми Харрисон (ӨК)
Удирдлага	Ардчилсан Үндэсний Хороо[1][2]
АНУ-ын ерөнхийлөгч	Жо Байден (ДЕ)
АНУ-ын дэд ерөнхийлөгч	Камала Харрис (КА)
Сенатын Олонхын Дарга	Чак Шумер (НЙ)
Танхимын Дарга	Ненси Пелоси (КА)
Олонхын Бүлгийн Дарга	Стени Хоэр (МД)[a]
Байгуулагчид	Эндрю Жексон Мартин Ван Бюрен
Байгуулагдсан	1 сарын 8, 1828; 196 жилийн өмнө (1828-01-08)[3] Балтимор, Мэрилэнд, АНУ
Өмнө нь	Ардчилсан-Бүгд Найрамдах Нам
Төв байр	430 Өмнөд Капитолын Гд. SE, Вашингтон, АНУ
Оюутны жигүүр	Америкийн Ахлах Сургуулийн Ардчилагчид Америкийн Коллежийн Ардчилагчид
Залуучуудын жигүүр	Америкийн Залуу Ардчилагчид
Эмэгтэйчүүдийн жигүүр	Ардчилсан Эмэгтэйчүүдийн Үндэсний Холбоо
Гадаадад байгаа Америкчуудын жигүүр	Гадаадад байгаа Ардчилагчид
Гишүүдийн тоо (2021)	▼ 47,019,985[4]
Үзэл баримтлал	Олонх:  • Орчин үеийн либерализм[5][6] Бүлгэмүүд:  • Гурав дахь зам[7][8]  • Прогрессивизм[9]  • Социал демократ[10]
Өнгө(нүүд)	Хөх
Сенатын суудал	48 / 100[b]
Төлөөлөгчдийн Танхимын суудал	220 / 435
Мужийн амбан захирагч	22 / 50
Мужийн дээд танхимын суудал	861 / 1,972
Мужийн доод танхимын суудал	2,432 / 5,411
Нутаг дэвсгэрийн захирагч	3 / 5
Нутаг дэвсгэрийн дээд танхимын суудал	31 / 97
Нутаг дэвсгэрийн доод танхимын суудал	8 / 91
Сонгуулийн тэмдэг
Цахим холбоос
www.democrats.org

Ардчилсан нам (англ. Democratic Party) бол АНУ-ын орчин цагийн хамгийн том хоёр намын нэг, зүүн төвийн үзэл баримтлалтай улс төрийн хүчин юм. 1828 онд Ерөнхийлөгч Эндрю Жексоны дэмжигчид үүсгэн байгуулсан тус нам нь өдгөө дэлхийн хамгийн удаан хугацаагаар тасралтгүй үйл ажиллагаа явуулж буй улс төрийн хүчин болоод байна.^[11] 1860-аад оноос хойш тус намын гол өрсөлдөгч хүчин нь Бүгд Найрамдах Нам байгаа юм.

1860 оноос өмнө АНУ-ын Ардчилсан нам Холбооны Засгийн газрын эрх мэдлийн хязгаарлал, мужуудын бие даасан байдлыг дэмжиж, төв банк, өндөр тарифыг эсэргүүцэж байв. Тус нам нь 1860 онд боолчлолын асуудлын улмаас хоёр хуваагдаж байсан бөгөөд үүнээс улбаалан 1860-1910 оны хооронд ерөнхийлөгчийн сонгуульд ердөө хоёр удаа ялалт байгуулжээ. 19-р зууны сүүлчээр ч гэсэн тус нам өндөр тарифыг эсэргүүцсээр байсан бөгөөд алтны стандартын талаар дотооддоо ширүүн маргаан өрнүүлсэн. 20-р зууны эхээр тус нам Вудро Вилсоны прогрессив шинэчлэлтүүдийг дэмжин, империализмыг эсэргүүцэж эхэлсэн ба 1912, 1916 онд Цагаан ордонд ялалт байгуулжээ. 1932 оноос хойш Франклин Д. Рузвельт болон түүний Шинэ хэлэлцээр эвслийн (англ. New Deal coalition) үеэс хойш Ардчилсан нам илүү либерал платформыг дэмжиж эхэлсэн. Шинэ хэлэлцээр эвслийг шинээр ирсэн Европын цагаачид хүчтэй дэмж��эн бөгөөд тэдний ихэнх нь хотуудад суурьшсан католик шашинтнууд байсан ба энэ өөрчлөлт нь тус намын компаниудын байр суурийг дэмжсэн консерватив жигүүрийн хүчийг сулруулсан юм.^[12][13][14] 1964 оны Иргэний эрхийн тухай хууль болон 1965 оны Санал өгөх эрхийн тухай хуулиас үүдэн хоёр намын үндсэн сонгогчдын суурь өөрчлөгдөж, өмнөд мужууд ерөнхийлөгчийн сонгуульд Бүгд Найрамдах Намд тогтмол саналаа өгдөг, зүүн хойд харин Ардчилсан Намд саналаа ихэвчлэн өгдөг болсон. Нэгэн цагт хүчирхэг байсан үйлдвэрчний эвлэлийн элемент 1970-аад оноос хойш багассан ч ажилчин анги нь Ардчилсан намын чухал бүрэлдэхүүн хэсэг хэвээр байна. Эмэгтэйчүүд, аспирантурын зэрэгтэй хүмүүс, хотод амьдардаг хүмүүс, залуу америкчууд, түүнчлэн ихэнх бэлгийн, шашин шүтлэг болон үндэстний цөөнхүүд Ардчилсан намыг дэмжих хандлагатай байдаг.^{[15][16][17][18]}

Ардчилсан намын орчин үеийн либерализмын философи нь иргэний эрх чөлөө, нийгмийн тэгш байдлын тухай ойлголтыг холимог эдийн засгийг дэмжих бодлоготой хослуулсан байдаг. ^[19] Конгресс дахь нам нь нөлөө бүхий төв, дэвшилтэт, консерватив жигүүрүүдтэй, олон үзэл баримтлалыг нэгтгэсэн эвсэл юм. ^[20] Компанийн засаглалын шинэчлэх, байгаль орчныг хамгаалах, үйлдвэрчний эвлэлийг дэмжих, нийгмийн хөтөлбөрийг өргөжүүлэх, коллежийн сургалтын төлбөрийг боломжийн үнэтэй болгох, эрүүл мэндийн салбарын шинэчлэх,^[21] тэгш боломж, хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах зэрэг нь намын эдийн засгийн мөрийн хөтөлбөрийн гол цөмийг бүрдүүлдэг.^[22][23] Нийгмийн асуудлаар сонгуулийн кампанит ажлын санхүүжилтийн шинэчлэл,^[24] ЛГБТ эрх,^[25] эрүүгийн эрх зүйн болон цагаачлалын шинэчлэл,^[26] бууны хууль тогтоомжийг чангатгах,^[27] үр хөндөлтийн эрх,^[28] цаазаар авах ялыг халах,^[29] хар тамхины бодлогын шинэчлэл зэргийг дэмждэг.^[30]

Одоогийн ерөнхийлөгч Жо Байденыг оруулаад Ардчилсан намын 16 гишүүн АНУ-ын ерөнхийлөгчөөр ажиллажээ. 2022 оны байдлаар тус нам нь Холбооны Засгийн газрын гурван салбарыг удирдаж байна (АНУ-ын Төлөөлөгчдийн танхим болон Сенатын аль алинд нь олонхын суудал, мөн Ерөнхийлөгчийн албан тушаал). Мөн тус нам нь 22 мужийн захиргаа, 17 мужийн хууль тогтоох байгууллагыг удирддаг ба 14 мужид захиргаа, төлөөлөгчдийн танхим болон сенатын аль алиныг нь удирддаг.^[31] АНУ-ын Дээд шүүхийн есөн шүүгчийн гурвыг нь Ардчилсан намын ерөнхийлөгчид томилсон. Нийт бүртгэлтэй гишүүдийн тоогоор Ардчилсан нам нь АНУ-ын хамгийн том нам, дэлхийн гурав дахь том нам юм.^[5]

1. ↑ "About the Democratic Party". Democratic Party. Татаж авсан: 15 April 2022. For 171 years, [the Democratic National Committee] has been responsible for governing the Democratic Party
2. ↑ Democratic Party (12 March 2022). "The Charter & The Bylaws of the Democratic Party of the United States" (PDF). p. 3. Татаж авсан: 15 April 2022. The Democratic National Committee shall have general responsibility for the affairs of the Democratic Party between National Conventions
3. ↑ Cole, Donald B. (1970). Jacksonian Democracy in New Hampshire, 1800–1851. Harvard University Press. p. 69. ISBN 978-0-67-428368-8.
4. ↑ Winger, Richard. "December 2021 Ballot Access News Print Edition". Ballot Access News. Татаж авсан: January 20, 2022.
5. ↑ ^{5.0 5.1} https://books.google.com/books?id=xGNRRwkZFysC
6. ↑ "President Obama, the Democratic Party, and Socialism: A Political Science Perspective". The Huffington Post. June 29, 2012. Архивласан огноо March 24, 2019. Татаж авсан: January 9, 2015.
7. ↑ Hale, John (1995). The Making of the New Democrats. New York: Political Science Quarterly. p. 229.
8. ↑ Dewan, Shaila; Kornblut, Anne E. (October 30, 2006). "In Key House Races, Democrats Run to the Right". The New York Times. Архивласан огноо July 27, 2019. Татаж авсан: January 28, 2017.
9. ↑ Stein, Letita; Cornwell, Susan; Tanfani, Joseph (August 23, 2018). "Inside the progressive movement roiling the Democratic Party". Reuters. Архивласан огноо June 13, 2022. Татаж авсан: June 13, 2022.
10. ↑ Bacon, Perry Jr. (March 11, 2019). "The Six Wings Of The Democratic Party". FiveThirtyEight.
11. ↑ "The Democratic Party, founded in 1828, is the world's oldest political party" states The Challenge of Democracy: American Government in Global Politics. Cengage Learning. 2010. ISBN 9780495906186.
12. ↑ The Catholic Voter in American Politics: The Passing of the Democratic Monolith. Georgetown University. 1999.
13. ↑ The American Catholic Voter: 200 Years of Political Impact. St. Augustine. 2004.
14. ↑ Michael Corbett et al.
15. ↑ "1. Trends in party affiliation among demographic groups" (америк-англи хэлээр). Pew Research Center. 2018-03-20.
16. ↑ "How Asian Americans Became Democrats".
17. ↑ "The Democratic Party is being transformed. These House votes show how". CNN. May 21, 2019.
18. ↑ "Women More Likely to Be Democrats, Regardless of Age". Gallup.com. June 12, 2009.
19. ↑ Larry E. Sullivan.
20. ↑ Allott, Daniel (2020-11-14). "Biden could lose Georgia Senate races all by himself" (англи хэлээр).
21. ↑ Goodnough, Abby (June 28, 2019). "Democrat vs. Democrat: How Health Care Is Dividing the Party".
22. ↑ Levy, Jonah. The State after Statism: New State Activities in the Age of Liberalization.
23. ↑ U.S. Department of State. "A Mixed Economy: The Role of the Market".
24. ↑ "Democratic Party on Government Reform".
25. ↑ "Democratic Platform Endorses Gay Marriage". September 4, 2012.
26. ↑ Chammah, Maurice (July 18, 2016). "Two Parties, Two Platforms on Criminal Justice".
27. ↑ "Preventing Gun Violence".
28. ↑ "Democratic Party on Abortion".
29. ↑ "PROTECTING COMMUNITIES AND BUILDING TRUST BY REFORMING OUR CRIMINAL JUSTICE SYSTEM".
30. ↑ "The 2016 Democratic Platform".
31. ↑ "State government trifectas". Ballotpedia.

Иш татахад гарсан алдаа: <ref> tags exist for a group named "lower-alpha", but no corresponding <references group="lower-alpha"/> tag was found