maristaro franca, il esas tre erudita viro, aparte pri la plu od min sovaja dialekti di la franca afrikana kolonyi, e multe reflektis pri la linguala questioni. La Komitato auskultis il kun la sama sentimento, e kun la max granda simpatio, sed ne povis aprobar sa principi. Ni ne ripetos hike la diskutado, quan rezumas la Raporto pri la labori di la Komitato (p. 5). Ni memorigos nur la konkluzo : « la simbolismo (quan Dro Nicolas nomizas semantismo) duktas a la sabirismo (c. e, la internacioneso di la radiki) e ne opozas ad ol ».
Sed ni permisos a ni sugestar un reflekto a nia lektanti. Multa esas la homi qui, same quale Dro Nicolas, konsakris malegoiste tuta vivo o longa yari de meditado, serchado, laborado a la realigo plu o min felica e kompleta di la komuna ideo. Nu, kande la « fidela » Zamenhofisti, pro devoteso ed admiro tre komprenebla a la tre simpatiinda e respektinda persono di la « Maestro », alegas, ke Esperanto esas la verko di sa vivo (quankam il publikigis ol en evo de 28 yari), li oblivyas, ke multi altri facis la sama labori, la sama sakrifiki, e ke konseque ici konstitucas nula pruvo di supereso o di perfekteso di la verko; e ca konsidero devus igar li plu tolerema e konciliema. Li parolis kun ironio pri nia pacienta explorado di la historyo di nia ideo. Li esus plu justa e plu modesta, se li ipsa esus facinta la sama exploro; nam ol inspiras samtempe granda respekto por la autori e kompleta nedependeso por la verki. Nur historyal e kritika studyo permisas facar, en ca temo quale en ceteri, instruktiva kompari e konseque yusta e senpartia judiki; dum ke la fanatikeso esas naturala frukto di blinda kredo o di partiala konoco di un sola sistemo.
T.P.’ s Weekly. May 22, 1908. — Ica omna-semana jurnalo, multe lektata en Londono, publikigis en Mayo artiklo titolizita La Foleso di Lingui Internaciona. Ol esus pli facile kontre-dicebla, se la autoro savus, pri quo il parolas. Sed rigretinde il evidente kopias omna sa argumenti ed informi ek cetera jurnali. Exemple il dicas ke, de-pos 1879, « cirke dek-duo de lingui internaciona esas publikigita »! Unesme, la artiklo raportas pri artiklo da Sioro Novicow en Revue des Deux Mondes; pose ol dicas ke por savar LI. on devas lernar omna lingui nacionala, ke irga linguo nacional esas plu richa kam irga LI., ke tro-savo di lingui malfaciligas la studyo de la LI. (exemple glas povas esar la germana, franca o slava radiko), ke la evoluco facos plu bone kam la artificala laboro, e fine ke « la venanta LI. esas preske certe la angla; on fakte preske povas dicar, ke ol esas ja ad-veninta. » Nu, ni ne povas respondar tala malpreciza o banala argumenti. Nur unu meritas un vorto de respondo, nome, la lasta. La autoro semble ne komprenar ke ne la multeso de homi importas ad ni, sed la qualeso : milioni de Usonana agrani e de Australiana arboristi, qui parolas angle, ne valoras por ni tante, quante mili de edukita urbana Europani, qui parolas diversa lingui.
