Historio di Bielorusia

Slava tribui okupis la regiono di nuna Bielorusia dum la 6ma yarcento. Li kontaktis Vikingi, e pose la du grupi formacis uniono konocata kom Kiyiva Rus. Kiyiva Rus komencis proxim 862, cirkum urbi Kiyiv o Novgorod.^[1] Inter la 9ma e la 12ma yarcenti, princio Polotsk divenis importanta povo-centro en la nordo di la nuna Bielorusia. Sude, princio Turov esis min povoza.

Kande princo Yaroslav 1ma la saja di Kiyiva Rus mortis en 1054, la rejio dividesis en nedependanta princolandi.^[2] Dum la 13ma yarcento, la febla uniono di Kiyiva Rus krulis pro inkursi da Mongoli, qui spoliis Kiyiv en 1240. Estala Slavi formacis diversa princii nedependanta qui luktis inter li. Pro militala konquesti e dinastiala mariaji, la princii de West-Rutenia (la nuna Bielorusia) gradope enkorpigesis da Grandadukio Lituania.

Ye la 2ma di februaro 1386, Grandadukio Lituania e rejio Polonia unionis su tra mariajo di lua reji^[3]. La regiono apartenis a Grandadukio Lituania e depos 1569, al uniono Polonia-Lituania, qua duris til 1795, kande lua teritorio dividesis inter Prusia, [[Austrian imperio e Rusa imperio. Ca lasta okupis granda parto di olima Polonia-Lituania.

Rusa caro Nikolai la 1ma interdiktis l'uzo di Bielorusa linguo en publika skoli en 1840. Lu anke probis koaktar Bielorusi qui konvertis su a katolikismo pro influo di Poloni, itere konvertar su ad ortodoxa kristanismo. En 1863, l'ekonomiala e politikala presi efektigis revolto, komandita da Konstanty Kalinowski. La revolto faliis, ed en 1864 Rusa guvernerio koaktis l'adopto di Kirila alfabeto por skriptar la Bielorusa, e proskriptis l'uzo di la linguo en publika dokumenti.

Pos ke Rusa imperio emancipis serfi en 1861, multa rurani serchis plu bona vivo-standi en urbala centri. Preske 1,5 milion personi foriris Bielorusia ante la 1917-Revoluciono.

Ye la 25ma di marto 1918, dum la negocii dil kontrato di Brest-Litovsk, Bielorusia unesmafoye deklaris su nedependanta, sub la nomo "Popul-Republiko Bielorusa".^[4] Nemediate pose, komencis la milito Polona-Sovietiana, ela teritorio di Bielorusia dividesis inter Polonia e Rusia. De lore, la parlamento (Rada) di Bielorusia existas en exileso. Malgre l'esforci por krear l'unesma Bielorusa stato, ol nur duris de 1918 til 1919. De 1920 til 1922 kreesis tale nomizita "Republiko di Central Lituania", kurte-existanta marioneto-stato inter Polonia e Lituania, sen internaciona agnosko, e komandita da Lucjan Żeligowski. Pos ajorni, eventis suspektebla elekto ye la 8ma di januaro 1922, en qua lua habitanti votis por apartenar a Polonia. En 1943, dum lua exilo en London, Żeligowski formale kondamnis l'anexo di la republiko a Polonia.

Ank en 1919, kreesis tale-nomizita "Republiko Socialista Sovietiana Bielorusia" en parto di la nuna teritorio di Bielorusia. Ca stato esis un ek la fondinti di Sovietia pos 1921, kande la milito kontre Polonia finis. Dum la yari 1920a e 1930, l'esforci por transformar la proprieti en kolektivista efektigis represo e famino.

En 1939, pos ke nacional-socialista Germania invadis westal Polonia, l'esto okupesis da Sovietia, e granda parto dil nord-esto di Polonia enkorpigesis a la Republiko Socialista Sovietiana Bielorusia,^[5] e ca teritorii nun formacas westal Bielorusia.

Nacional-socialista Germania invadis Sovietia en 1941, e la rezisto di Bielorusi divenis famoza. Nacional-socialisti okupis la regiono til 1944, e dum l'okupo li destruktis 209 ek 290 urbi de la regiono, 85% del industrii, e plua kam 1 milion edifici^[6]. On kalkulas ke 2 til 3 milioni di Bielorusiani mortis, e juda habitantaro di Bielorusia devastesis^[6]. Pose, til 1971 la habitantaro di Bielorusia nulatempe atingis la sama quanto kam ante la Duesma mondomilito^[7].

Kande la milito finis, Bielorusia esis un ek la 51 nacioni qui signatis la fondo-charto dil Unionita Nacioni en 1945, ensemble kun Ukraina. Li recevis yuro por votar apud Sovietia. Lua rikonstruktado komencis quik pos finir la milito, ed ol divenis importanta industriala regiono. Iosif Stalin stimulis l'enfluo di etniala Rusi en Bielorusa teritorio.

Pos la stato-stroko en Sovietia en agosto 1991 e la faliego di komunista rejimo, Bielorusia deklaris nedependo ye la 25ma di agosto 1991. Ol nedependanteskis komplete ye la 25ma di decembro sam yaro. En 1994 eventis l'unesma prezidantal elekto, ed Aliaxandr Lukashenka elektesis. Tra plebicito en 1996 la konstituco modifikesis e la parlamento perdis importanta povi.

Ye la 8ma di decembro 1999, Bielorusia e Rusia signatis kontrato kun skopo augmentar politikal ed ekonomial asimilado inter la du landi. En 2001 Lukashenka rielektesis prezidanto, en elekti qui judikesis kom sendemokrata da westal observeri. En 2006 ed en 2010 ilu itere rielektesis, tra elekti anke kritikita.

Referi

↑ Treuttel; Various (1841). The Foreign Quarterly Review. New York, New York: Jemia Mason. p. 38
↑ Plokhy, Serhii (2006). The Origins of the Slavic Nations. Cambridge University Press. pp. 94-95
↑ Edited by Michael Jones; Albert Rigaudière, Jeremy Catto, S. C. Rowell and others (2005) The New Cambridge Medieval History (Vol.6). Cambridge University Press. p. 710
↑ Ioffe, Grigory:Understanding Belarus and How Western Foreign Policy Misses the Mark Publikigita da Rowman & Littlefield Publishers, Inc. Dato di publikigo: 2008.
↑ 'National purpose in the world economy: post-Soviet states in comparative perspective' Publikigita da Cornell University press. Dato di publikigo: 2001.
↑ ^6,0 ^6,1 Axell, Albert (2002). Russia's Heroes, 1941-45. Carroll & Graf Publishers. p. 247
↑ Fedor, Helen (1995) "Belarus - Stalin and Russification" Belarus: A Country Study. Library of Congress.

Historio di Europa

[1] Treuttel; Various (1841). The Foreign Quarterly Review. New York, New York: Jemia Mason. p. 38

[2] Plokhy, Serhii (2006). The Origins of the Slavic Nations. Cambridge University Press. pp. 94-95

[3] Edited by Michael Jones; Albert Rigaudière, Jeremy Catto, S. C. Rowell and others (2005) The New Cambridge Medieval History (Vol.6). Cambridge University Press. p. 710

[4] Ioffe, Grigory:Understanding Belarus and How Western Foreign Policy Misses the Mark Publikigita da Rowman & Littlefield Publishers, Inc. Dato di publikigo: 2008.

[5] 'National purpose in the world economy: post-Soviet states in comparative perspective' Publikigita da Cornell University press. Dato di publikigo: 2001.

[Axell-6] 6,0 ^6,1 Axell, Albert (2002). Russia's Heroes, 1941-45. Carroll & Graf Publishers. p. 247

[7] Fedor, Helen (1995) "Belarus - Stalin and Russification" Belarus: A Country Study. Library of Congress.

[1]