Quintiliano

Naceu en Calagurris Nassica, actual Calahorra, preto de Logroño, na provincia hispanorromana da Tarraconense, foi discípulo do orador Gnaeus Domitius. Fixo os seus primeiros estudos en Roma, onde o seu pai, supostamente, exercía a profesión de rétor ou avogado; alí adquire unha cultura xeral moi completa seguindo as leccións de Remio Palemón e Servilio Nonanio en literatura e de Domicio Afer en elocuencia. Regresa a Hispania no ano 61 cando Nerón nomea a Galba gobernador da Tarraconense. Durante sete anos, é profesor de elocuencia e avogado.

Volve a Roma no ano 68 tras o asasinato de Nerón, cando Galba é proclamado emperador, e desenvolve unha brillante e recoñecida carreira de vinte anos como avogado e profesor de retórica na Roma de Vespasiano, o cal nomeou a Quintiliano mestre oficial de retórica. Tito e Domiciano. Abriu unha escola pública de retórica que obtivo un grande éxito e que lle fixo gañar arredor de cen mil sestercios ao ano. Foille encomendada a educación dos sobriños de Domiciano e os fillos da emperatriz Domitila.

A súa fama provén, porén, de ser o mellor profesor de retórica do mundo antigo xunto a Isócrates. Nesta materia acadou un prestixio tal que o nomearon profesor oficial da materia con retribución pública. Era amigo do científico Plinio o Vello, o escritor romano Plinio o Mozo foi alumno seu e talvez mesmo o historiador Tácito. Tras consumir eses vinte anos como avogado e profesor, retirouse o ano 89 para dedicarse a escribir rodeado de honores (os ornamenta, os consularia e a laticlavia ^[1]). O fin da súa vida está sinalado cunha serie de dramas familiares: o mesmo ano do seu retiro, 89, perdeu a súa muller, que tiña 19 anos; no 90, o seu fillo primoxénito, que contaba cinco; en 95, o segundo, con dez.

Escribiu primeiro un diálogo que se perdeu en que expón a súa propia posición sobre a crecente corrupción da arte da elocuencia (De causis corruptae eloquentiae) e, pouco antes de falecer, divulgou a súa obra maior: De institutione oratoria. Son espurias dúas coleccións de declamacións que se lle atribúen (Maiores e Minores). Morreu probabelmente pouco antes do asasinato do emperador Domiciano, no ano 95. Con Quintiliano establecese o papel de mestre-alumno, el asignaba un alto valor ás aptitudes naturais dos nenos. Na súa opinión, a torpeza e a incapacidade son fenómenos raros.

A súa fama provén da súa Institutio oratoria (c. 95), unha obra enciclopédica que recolle todo canto cómpre para formar un orador, en doce volumes. Como modelo supremo propón a Cicerón. Nos dous primeiros libros, Quintiliano trata a educación elemental e os métodos para a formación básica no campo da Retórica. Dedica os nove libros seguintes aos fundamentos e técnicas da oratoria. O Libro X é o máis coñecido; nel aconsella a lectura como elemento fundamental na formación dun orador e contén un famoso estudo sobre as persoas que escribiron en grego e latín. O último libro presenta o conxunto de calidades que debe reunir quen se dedique á Oratoria, tanto no tocante ao carácter como á conduta.

A obra defende a formación íntegra do orador como ser humano e como home público e presenta unha orixinalidade notábel cun estilo ciceroniano lúcido e brillante; exerceu unha grande influencia sobre a teoría pedagóxica que sustenta o Humanismo e o Renacemento.

• Política e cultura so os Flavios Arquivado 29 de xuño de 2022 en Wayback Machine. — arteHistoria (2001)
• Institutio oratoria: texto orixinal latino, concordancias e lista de frecuencia
• Instituciones oratorias: tradución ó castelán de Ignacio Rodríguez e Pedro Sandier (1916), vol. IArquivado 03 de abril de 2010 en Wayback Machine.
• Instituciones oratorias: tradución ó castelán de Ignacio Rodríguez e Pedro Sandier (1916), vol. IIArquivado 25 de setembro de 2010 en Wayback Machine.