Gangrena

Nos anos previos ós antibióticos, comunmente empregábanse vermes (larvas) de mosca para tratar feridas ou úlceras e previr ou deter a expansión da necrose. Esta práctica baséase en que algunhas especies de vermes consomen só carne morta, sen afectar o tecido vivente circundante. Caeu en desuso dende a aparición dos tratamentos de feridas con antibióticos e enzimas.

A gangrena causada por unha seria infección bacteriana nunha ferida é chamada gangrena húmida.^[5] A gangrena causada por falta de circulación nunha ferida ou área afectada chámase gangrena seca.^[6]

Tamén existe a gangrena escumosa/gasosa, que é aquela na que o tecido tegumentario -a pel- vai caendo a pedazos, o cal provoca un cheiro desagradable ó olfacto humano; este tipo de gangrena é causada pola bacteria Clostridium perfringens, que xeralmente entra cando hai unha ruptura do tecido (sen importar que o obxecto polo que entrou estea con óxido ou sen óxido).

Se o fluxo sanguíneo é interrompido nun sector de tecido e non se produce unha infección secundaria, o resultado é unha gangrena seca. As persoas con diminución do fluxo sanguíneo periférico, como os diabéticos, teñen maior risco de contraer gangrena seca.^[7]

Os primeiros signos da gangrena seca son unha dor apagada e sensación de frío na área, xunto cunha cor pálida na carne. Se se detecta en forma temperá, o proceso ás veces pode ser revertido mediante cirurxía vascular. Porén, se a necrose chegou a establecerse, o tecido afectado debe ser eliminado para non sufrir gangrena húmida.

A gangrena húmida prodúcese principalmente en tecidos e órganos naturalmente húmidos como a boca, o intestino, os pulmóns, o colo uterino e a vulva. As úlceras por presión que ocorren en partes do corpo como o sacro, nádegas e talóns -aínda que non necesariamente húmidas- tamén se clasifican como infeccións de gangrena húmida.

Debido á súa tendencia rapidamente expansiva, é considerada unha emerxencia médica. A gangrena gasosa prodúcese cando unha ferida do tecido brando se contamina con esporas (poden estar en terra ou en feces) de Clostridium perfringens, como ocorre en traumatismos, aborto séptico e feridas de guerra. A rápida progresión da gangrena gasosa ocorre pola tendencia do gas a expandirse, abrindo e separando os tecidos, prodúcese edema que dificulta a circulación favorecendo a extensión da infección anaeróbica expondo así progresivamente máis e máis tecidos saudables á infección. Considérase unha enfermidade invasora.

A gangrena gasosa pode causar mionecrose, produción de gas e sepse. A súa evolución a toxemia e choque séptico é a miúdo moi rápida. Pode producir un líquido fétido porque é a excreción da carne. Só é posible ser salvado extirpando o tecido infectado.

O Clostridium perfringens ten unha actividade prodixiosamente rápida. É moi importante lembrar que, cando se produciu unha fractura exposta, deixou nos primeiros momentos de ser emerxencia traumatolóxica para converterse en urxencia infectolóxica. É urxente lavar con auga e xabón a ferida minuciosamente, logo pasar ó lavado con solución fisiolóxica, povidona, antisépticos e comezar con tratamento antibiótico. É importante lavar e desinfectar as feridas rapidamente.

O tratamento habitual é a cirurxía de desbridamento e a escisión con amputación necesaria en moitos casos. Os antibióticos sós non son eficaces porque non penetran abondo nos músculos isquémicos. Porén, adminístranse antibióticos como un tratamento suplementario á cirurxía. Ademais da cirurxía e os antibióticos, nalgúns casos téntase a oxixenoterapia hiperbárica, que actúa como inhibidor de crecemento e matando as bacterias anaeróbicas Clostridium perfringens.^[8]