Neimuun
 Tekst üüb Öömrang
|
Wi haa neimuun, wan a muun tesken eerd an san stäänt. Do feit bluas sin ragsidj laacht, an wi kön ham ei sä.
Muunfaasen
BewerkeA muun dreit ham iansis uun a muun am a eerd. Son "siderisken" muun as en betj kurter üs di kalender-muun. För ian amdreiang am a eerd brükt di muun 27 daar, 7 stünj, 43 minüüten an 12 sekunden. Wi sä ham oober iarst efter 29 daar 12 stünj 44 minüüten an 3 sekunden weder uun detsalew muun-faas, auer a eerd ham uun didiar tidj en stak widjer am a san dreid hää. Son muun faan ään neimuun tu di naist het "synodisk" muun:
1. Neimuun
2. Iarst sjuarden
3. Hualewmuun (tunemen)
4. Naist sjuarden
5. Folmuun
6. Traad sjuarden
7. Hualewmuun (ufnemen)
8. Leetst sjuarden
Bedüüdang
BewerkeSanjonken
BewerkeBi neimuun koon't tu en sanjonken kem, oober bluas do, wan det muunboon jüst det boon faan a eerd trinjam a san (= ekliptik) skäärt. Det komt amanbi tweisis uun't juar föör.
Springflud
BewerkeBi neimuun (= faas 1) an folmuun (= faas 5) haa wi springflud. Ääb an flud hinge fööraal faan't grawitatsioon faan a muun uf. Oober wan eerd, muun an san uun ian rä stun, do markt am, dat uk det grawitatjuun faan a san noch en letjen dial diartu dää, so dat det huuchweeder en betj huuger an det liachweeder en betj liager ütjfäält.