Martxelo Otamendi

Martxelo Otamendi
(2007) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Martxelo Otamendi Egiguren
Jaiotza	Tolosa, 1957ko abenduaren 9a (66 urte)
Herrialdea	Gipuzkoa, Euskal Herria
Hezkuntza
Hizkuntzak	euskara gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	kazetaria
Lan nabarmenak	ikusi Euskaldunon Egunkaria Berria

Martxelo Otamendi Egiguren (1957ko abenduaren 9a, Tolosa, Gipuzkoa) euskal kazetaria da. Euskaldunon Egunkariaren zuzendaria izan zen, 1993ko ekainaren 9tik —ia egunkari haren sorreratik— 2003ko otsailaren 20an bortxaz itxi zuten arte. Horren ondoren Berria egunkaria zuzendari izan zen bere sorreratik 2023ko ekainean erretiroa hartu zuen arte^[1].

Euskara-irakasle izan zen hasieran, hasierako Korriken antolaketan ere parte hartu zuela. Tolosako euskaltegiko zuzendaria ere izan zen geroago.^[2]

1984an kazetaritzan hasi zen, Eginen Egun on eranskinean Frankie Tai pseudonimoa erabiliz. 1987tik 1989ra, Euskal Telebistan aritu zen lanean, Tolosako Udal Euskaltegian bi urteko eszedentzia eskatuta. 'Txoria dut maite' programaren ardura hartu zuen bere gain. Ondoren, 'Aste ero' asteroko saioko zuzendaria izan zen. ETBko lanak promozionatzea izan zen Otamendiren orduko lan nagusia. Jaioterriko Galtzaundi Euskara Elkartean ere buru-belarri murgildu zen. ETBn barne ekoizpena eragiteko aukera izan zuen bi urtetan, eta Boisera (AEB) jo zuen ondoren. Tolosako euskaltegira lanera itzuli zen handik, eta ETBko 'Babel' programa egin zuen urtebetez. Euskaltegia utzi, eta 'Egonean giro' magazina zuzentzeari ekin zion ETBn; 1991 urtea zen, eta urte eta erdiz bete zuen lan hura. Urte hartan udan gazteentzako 'Rockibili' saioa ere egin zuen.^[3][2]

Euskal Telebistak 1992tik 1994ra bitartean sortutako Flamingo Berria telesailean gidoigilea izan zen Ramón Barea, Felipe Loza eta Joanes Urkixo-rekin.

1990eko abenduaren 6an argitaratu zen Euskaldunon Egunkaria-ren 1. zenbakia. Hasiera hartan Pello Zubiria izan zen zuzendaria eta Iñaki Uria zuzendariordea. Baina 1993an Zubiria Argia aldizkarira itzuli zenean Martxelo Otamendik egunkariko zuzendaritza hartu zuen. 2003ko otsailaren 20ra arte, Guardia Zibilak kazeta itxiarazi zuen arte.^[4][5]

Euskara hutsezko egunkari bakarra izango zena sortzea prozesu eredugarria eta emankorra izan zen, urte gutxi lehenago inor gutxik uste baitzuen ekonomikoki bideragarria izango zenik.^[6] Baina sortzea bera bezain eredugarria izan zen egunkariaren iraupena eta hobekuntza hurrengo urteetan. Hasi zenekoan 32 orrialde baino ez zituen biltzen; Otamendik egunkaria hamar urtez zuzendu ondoren, zarratu zutenean, 60 orrialde inguru ziren, aparteko eranskinak kontuan hartu barik.^[7] Gainontzeko egunkarien moduko egituraketa zuen: Iritzi saila, Euskal Herriko politika eta gizartea, Nazioartekoa, Ekonomia, Kirolak, Kultura... Guardia Zibilak egunkaria itxiarazi baino ordu batzuk lehentsuago 2003an Azpeitiako Aitonenan hitzaldi batean Otamendik azaldu zuen 9.000 erosle izatera heldu zirela, eta kopuru hori handitzeko hausnarketa egiten zirela.^[8] Bi hilabete lehenago Internet-ekarpenak goraipatzeko Buber saria jaso zuen Euskaldunon Egunkariak Interneten euskara garatzeko egindako lanagatik.^[9]

• 
  1990-12-06. ARGIAren azala Egunkaria sortu eta hurrengo astean. Martin Ugalde, Josemi Zumalabe eta Imanol Murua.
• 
  1993-06-09. Otamendi Egunkariaren zuzendari
• 
  2002-12-12. Buber saria jasotzen

ETAri laguntzea leporatuta, 2003ko otsailaren 20an Euskaldunon Egunkaria ─euskara hutsean argitaratzen zen egunkari bakarra─ ixteko agindua eman zuen Espainiako Auzitegi Nazionalak, eta Egunkaria-ko zuzendaritzako hamar kide atxilotu zituzten. Honek guztiak iskanbila sortu zuen euskal gizartean, batetik erabakiak neurrigabetzat eta eskubideen zapalketatzat jo zituztelako, eta, bestetik, hamar atxilotuetako bostek torturak eta tratu txarrak salatu zituztelako. Otamendik tortura latzak salatu zituen.^[10][11]

• 2010ean, Auzitegi Nazionalak Otamendi akusazio haietaz guztiez absolbitu zuen Xabier Oleaga, Iñaki Uria, Txema Auzmendi eta Joan Mari Torrealdai lankideekin batera. Epaiak Torrealdai, Otamendi, Uria, Auzmendi eta Oleaga errugabe zirela onartu zuen, akusazioen argudioak gogor kritikatuz eta ETArekiko lotura ukatuz. Baina auzi ekonomikoak aurrera segitu zuen.
• 2012an Giza Eskubideen Europako Auzitegiak Espainia kondenatu zuen Otamendik jasandako torturak ez ikertzeagatik.^{[12][13][14][15][16][17][18][19][20]} Torturaren ondorioz-edo minbizi bat garatu zuen geroago, baina laguntza medikoari esker gainditu ahal izan zuen.^[21][22][23]
• 2014an Egunkariako auzi ekonomikoa artxibatu egin zuten epaitegiek. Orduan bukatu ziren auzi guztiak, 11 urte pasa eta gero.^[24]

Euskaldunon Egunkariaren itxieraren ondorioz, protesta, diru-bilketa eta manifestazio erraldoiak antolatu ziren. Gizartearen erantzuna hain izan zen jendetsua, non lau hilabeteko epe laburrean Berria egunkaria sortuko zen, eskaera sozial horri erantzuteko asmoz. Euskaldunon Egunkaria itxi eta lau hilabetera, 2003ko ekainaren 21ean, Berriaren lehenengo zenbakia kaleratu zen eta Otamendi zen zuzendaria.^[25][26]

2003az geroztik, Otamendi zuzendari, hobekuntza-prozesu ugar^[1]i izan ditu egunkariak. Besteak beste hauek:

• Hasiera-hasieratik edizio digitala ere badauka Berriak papereko edizioaz gain.
• Hainbat eskualdetan Hitza egunkariak sortu dira tokian tokiko euskara elkarteen eta gizarte eragileen laguntzarekin: Tolosaldeko Hitza, Oarso Bidasoko Hitza, Lea-Artibai eta Mutrikuko Hitza, Urola Kostako Hitza, Goierriko Hitza, Irutxuloko Hitza eta Busturialdeko Hitza.
• 2010ean lurraldetako Hitzak jaio ziren: Gipuzkoako Hitza, Bizkaiko Hitza, Iparraldeko Hitza, Nafarroako Hitza eta Arabako Hitza. Azken horrek 2016an Arabako Alea aldizkariarekin bat egin zuen eta Alea.eus proiektua jarri zuten abian.
• Atal bereziak argitaratzen ditu: astearteetan "Tantoa" osagarria, asteburuan izandako kirol-informazioarekin; larunbatetan "Bizigiro" atala eta umeentzako "Mantagorri" gehigarria; eta igandeetan kulturari buruzko "Nasan".
• Europako hizkuntza gutxituen egunkarietako elkartea den MIDASeko kidea da Berria.^[27]
• Martxelo Otamendik Euskal Herriko asteko kronika labur bat idazten du igandero. Lehen Enbaxada bila atalean egiten zuen, eta orri berean alboan azaltzen zen Vilaweb-eko zuzendaria den Vicent Partal-ek Katalan Herriei buruz egiten duena.^[28] 2020tik Nos Diarioko zuzendari Maria Obelleirorekin ere idazten dute Zuzendarien Galeusca atalean. Hiru zutabe horiek Vilaweb-en eta Nos Diario-n ere argitaratzen dira, katalanez (Galeusca de directors) eta galizieraz, hurrenez hurren.^[29][30][31]

Hobekuntza horien ondorioz, 2017an Berriaren paperezko edizioak 58.000 irakurle zituen eta Internet edizioak 46.000.^[32]

30 urte zuzendari izan ondoren, 2023ko uztailean erretiroa hartu zuen eta BERRIA Taldearen akziodunen batzarrean jakinarazi zen Amagoia Mujika izango zela zuzendari berria^[33][1].

Otamendi ohiko solaskidea izaten da Euskadi Irratiko Faktoria (irratsaioa) programan (hasieran Maite Artolak gidatzen zuen eta 2020tik Iñaki Guridik), baita Euskal Telebistan eta Kataluniako TV3n ere.^{[34][35][36][37][38]}

• 1992: Telebistako saiorik onenarentzako Argia Saria 'Egonean giro' magazinagatik.^[2]
• 2002: Buber saria Euskaldunon Egunkariak Interneten euskara garatzeko egindako lanagatik.^[9]
• 2003: 13. Korrikako mezuaren egilea.^[39]
• 2005: "Torredembarra Hiria" sarietako bat eman zioten.^[40]
• 2005: "Rikardo Arregi" Kazetaritza Sarietako ohorezko aipamena eskuratu zuen.^[41]
• 2018: "Rikardo Arregi" Kazetaritza Sarien 30. urtemugan sariketa berezia antolatu zuen Andoaingo Udalak, eta 30 urte horietako komunikazioaren 10 mugarri saritzea erabaki zuten. 10 horietako bat izan zen Euskaldunon Egunkaria / Berria bikotea, eta Martxelo Otamendi bateko zein besteko zuzendariak jaso zuen saria. Horrela esan zuen epaimahaiak: "Funtsezkoa da hedabide honek euskararen biziberritzeari eta informazioa euskaraz jasotzeko eskubideari egindako ekarpena. Eta erabakigarria, orobat, euskarari prentsa idatzian eta Interneten egindako lekua. 2003an bidegabeki itxi zuten arren, gaur egun Berrian bizirik dirauen mugarria da Euskaldunon Egunkaria".^[42]
• 2023: Euskal Kazetaritzako Ibilbide Profesionalaren saria jaso zuen Bilbon, Euskal Kazetarien Elkarteak eta Kazetarien Euskal Elkargoak emanda, Bizitza osoa «euskararen eta euskarazko kazetaritzaren» alde egiteagatik eman zioten, Egunkaria eta Berria egunkarietako zuzendari ohia, eta Espainiako prentsa idatziaren zuzendarien dekanoa izateagatik beste arrazoi batzuen artean. Sari horretako beste sarituak hauek izan ziren: Silvia Intxaurrondo, Euskal Kazetariak kategorian; Jordi Évole, Adierazpen Askatasunaren José María Portell Saria kategorian; EITBren Primeran plataforma, Kazetaritza Digitala saria; Iñaki Petxarroman, Ingurumen Kazetaritza atalean; Marivi Ibarrola, Fotoperiodismo sariarekin; eta Cadena SER-Radio Bilbao, 90. urteurrenean, Pertsonaia edo Erakunde Soziala kategorian.^{[43][44][45][46]}

• Gaur irekiko ditu ateak Euskaldunon Egunkaria-ren sorrerari buruzko film dokumentala.
• Euskaldunon Egunkariaren itxiera
• Euskararen historia
• Sisiforen paperak
• Berria
• Egin
• Gara
• Amagoia Mujika Tolaretxipi
• Iñaki Petxarroman

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Martxelo Otamendi

• Martxelo Otamendik berrian idatzitako artikuluak. Berria.eus
• Ainara Maia Urrozen iritzi-artikulua: https://web.archive.org/web/20190625231627/https://www.berria.eus/egunkaria/testua_ikusi.php%3Fid%3D5855%26mota%3Dberria
• Otamendi: 'Ahora es urgente el cambio en la política penitenciaria'Bideo (ETB, 2018)
• Martxelo Otamendi kazetari tolosarra, bere minbiziari buruzBideo (ETB, 2019)
• Egunkariaren aldeko elkartea
• (Ingelesez)(Gaztelaniaz) Egunkaria International
• (Ingelesez) Nazioarteko Kazetarien Elkartea.
• Egunkaria kasuko FAQ edo galdetegia^{[Betiko hautsitako esteka]}
• egunkaria.com webgunea 2000.02.27an via archive.org
• egunkaria.com webgunea 2002.10.20an via archive.org
• Aho-bizarrik gabe: Martxelo Otamendi Bideoa, Argia (2013)
• Martxelo Otamendiekin elkarrizketa Bideoa, Argia (2008)