Praga-en iturria ikusi

Ezin duzu orri hau aldatu, ondorengo arrazoi hau dela eta:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪Jon Kolbert‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected .

Start of block: 06:35, 21 otsaila 2024
Expiry of block: 06:35, 21 otsaila 2029

Your current IP address is 3.238.65.65. The blocked range is 3.238.0.0/16.

Mesedez, sartu goiko xehetasun guztiak egiten dituzun kontsultetan. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.

Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Orrialde honen testua ikusi eta kopiatu dezakezu:

{{hiri infotaula| izena = Praga
| lurraldea = '''Praga Caput Rei publicae'''<br />"Praga estatuaren hiriburu"
| irudia = Prague Montage.jpg
| irudiaren testua = Praga hiriko hainbat lekuren ikuspegiak.
| bandera = Flag of Prague.svg
| armarria = Coat of arms of Prague.svg
|nongo=|ofiziala=| izen alternatiboa = Praha
| izen alternatiboa balioa = Ofiziala
|herrialdea=|kodea=| kodea2 = Txekia
| probintzia = [[Fitxategi:Flag of Bohemia.svg|23px]] [[Bohemia]]
| probintziabalioa = Eskualdea
| besterik1 = '''Sorrera'''
| besterik1balioa = [[IX. mendea]]n
| alkatea = Adriana Krnácová (ANO)
| herritar = pragatar<ref name="Euskaltzaindia"/>
|biztanleria=| urtea = 2013
| azalera = 496
| altuera = 180-400
|postakodea=| dentsitatea = 
|telefonoa=|web=| webgunea = http://www.praha.eu/ www.praha.eu
| oharrak = 
|
| kokapena = kokapenmapa
| kode mota = ISO 3166-2
| kode datuak = CZ-PR
| dn = 50
| mn = 05
| de = 14
| me = 24
| N = N
| W = E 
}}
'''Praga'''<ref name="Euskaltzaindia">{{erreferentzia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0038.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|izenburua=38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak}}</ref> ({{lang-cs|Praha}}, {{IPA|ˈpraɦa}} ahoskatua) [[Txekia|Txekiar Errepublikako]] hiriburua eta hiri handiena da. Herrialdearen ipar-mendebaldean dago, [[Bohemia]] eskualde historikoan, [[Moldava]] ({{lang-cs|Vltava}}) ibaiaren bi ertzeetan. [[2013]]an 1.246.780 biztanle zituen<ref>[https://web.archive.org/web/20131012003241/http://www.czso.cz/csu/2013edicniplan.nsf/engt/50002DF52B/$File/13011303.pdf Txekiar Errepublikako udalerrietako biztanleria, 2013ko urtarrilaren 1ean] Czso.cz</ref> eta metropoli eremu osoan bi milioi biztanle inguru daude.

Praga ospetsua da [[IX. mendea]]z geroztikako monumentu oparoengatik. Moldava ibaiaren mendebaldean, [[Pragako gaztelua]] ([[XIII. mendea]]) dago eta haren inguruan, [[Malá Strana|Mala Strana]] auzo ikusgarria, lorategi eta parke ugariz hornitua. Ibaiaren ekialdean, [[XII. mendea|XII. mendeko]] Stare Mesto edo Hiri Zaharra eta Nove Mesto edo Hiri Berria daude, [[XIV. mendea]]z geroztik eraikia. Bi aldeetan, monumentu eta eliza asko dago eta hortik datorkio Pragari ''Ehun kupuletako hiria'' ezizena. Aipagarriak dira, besteak beste, [[X. mendea|X. mendeko]] San Jorge eliza erromanikoa, San Vito katedral gotikoa (XIV. mendea), Tyn eliza gotikoa, Vald-Stejn eta Clam-Gallas jauregi barrokoak, Golz-Kinsky jauregi [[rokoko|rococoa]], Bedrich Smetana museoa eta Belvedereko jauregi klasikoak, Museo eta Antzoki Nazional neoklasikoak, Moldava ibaia alderik alde igarotzen duten zubiak ([[Karlos Zubia]] bereziki), eta [[Josefov]] auzoko [[Sinagoga Zahar-Berria]] eta [[Pragako antzinako hilerri judua|juduen hilerri zaharra]] (Europako zaharrena). Hori dela eta, [[1992]]tik Pragako alde zaharra [[Gizateriaren ondare|Gizateriaren Ondare]] izendaturik dago eta urtean 4 milioi turista inguruk bisitatzen dute<ref>[https://web.archive.org/web/20130518231432/http://blog.euromonitor.com/2013/01/top-100-cities-destination-ranking.html Top 100 Cities Destination Ranking] Blog.euromonitor.com</ref>.

== Izena ==
Bertako kondairen arabera, [[Libuše]] printzesak [[Bohemia]]ko erdialdean kokatzen den bere Libušín gaztelutik profezia ugari aurreikusi omen zituen. Profezia batean Pragako loria aurreikusi zuen. Egun batez ikuskari bat izan zuen:

[[Fitxategi:Premysl and Libuse Vysehrad Prague CZ 815.jpg|thumb|ezkerrera|210px|Praga hiriaren kondairazko sortzaile [[Libuše]] printzesa eta [[Přemysl]] printzearen eskultura, [[Vyšehrad]].]]

{{aipu|«Hiri handi bat ikusten dut, bere loriak izarrak ukitzen ditu! Baso baten erdian leku bat ikusten dut, hemen amildegi maldatsu bat [[Moldava]] ibaiaren gain altxatzen delarik. Gizon bat bada, etxe ondoko (prah) lana da. Han bertan eraiki zen Praga (Praha) izeneko gaztelua. Printzeak eta dukeak etxe ondo hartan makurtzen ikusten ditut, hau gaztelurantz eta bere inguruan makurtuko da. Men egingo zaio, izen handiz ohoretua, goratua eta mundu osoan ospetsua».<ref>http://www.radio.cz/es/articulo/66665  Zlatá Praha- Urrezko Praga. Praga Irratia. Gaztelaniaz. 2008ko maiatzaren 5a.</ref>}}

Beste historialarien iritziz hiriburu honen izenaren jatorria ''Prga'' [[eslaviar hizkuntzak|eslaviar]] hitzan legoke ("irin errea"), gaztelua eraikitzeko hautatu zen tokia idorra baitzen.<ref>http://www.radio.cz/es/articulo/66665 Zlatá Praha - Urrezko Praga. Praga Irratia. Gaztelaniaz. 2008ko maiatzaren 8a.</ref>

Gaur egun Praga hiriak ezizen ugari ditu, horien artean ezagunenak: [[latin]]ez eta [[txekiera]]z ''Praga mater urbium / Praha matka měst'' ("Praga, Hirien Ama"), txekieraz ''Stověžatá Praha'' ("Pinakuluen Hiria"), txekiera eta [[aleman]]az ''Zlaté město / Goldene Stadt'' ("Urrezko Hiria") eta azkenik "[[Europa]]ko Bihotza".

== Historia ==
=== Historiaurrea eta Antzinaroa ===
[[Fitxategi:Karl IV HRR.jpg|thumb|190px|eskuinera|[[Karlos IV.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa|Karlos IV.a]], Pragako hedapenaren arduraduna. [[Karlos Zubia|Karlosen zubitik]] hurbil dagoen estatua.]]

Gaur egun Praga hiria kokatzen den lekuko lehenbiziko giza aztarnak [[Paleolito]] arokoak dira. Aurreneko giza kokaleku finkoa [[zelta|zeltena]] litzateke, [[K. a. VI. mendea]]ren inguruan. Gerora zelta tribuak [[Antzinako germaniarrak|germaniar tribuek]] ordezkatu zituzten, eta ondoren [[IV. mendea|IV. mendetik]] aurrera [[eslaviar]]rek tokiaren jabe bilakatu ziren. Halere, azken horiek denboraldi batean zehar [[avaro]]en mende ere egon ziren.

=== Erdi Aroa ===
Hiria berez, [[IX. mendea]]ren amaiera aldera Vyšehrad gaztelua [[Moldava]] ibaiaren eskuinaldeko ertz batean eraiki zenean sortu zen. Hiriko kondairaren arabera, [[Libuše]] printzesa izan omen zen hiriaren sortzailea.

Lasterrera Praga hiria [[Bohemia]]ko erregeen egoitza bihurtu zen, hauetako batzuk [[Germaniako Erromatar Inperio Santua]]ren enperadore modura agintean egon zirelarik. [[XIII. mendea]]n Otakar II.a erregeak [[Malá Strana|Mala Strana]] ("Alde Txikia" edo "Auzo Txikia") auzoa sortu zuen, hau ibaiaren aurkako ertzean kokatzen zen.

[[XIV. mendea]]n [[Karlos IV.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa|Karlos IV.aren]] itzalpean edertu eta handitu egin zen, hiriak urrezko aro bat bizi izan zuen, errege honek [[Pragako Hiri Zaharra|Pragako Hiri Berria (gaur egungo ''Hiri Zaharra'')]] eraiki, eta hiriaren bi ertzak [[Karlos Zubia|Karlosen Zubia]] ospetsuaren bidez lotu zituen (azken honek [[XII. mendea]]n eraiki eta [[1412]]an erori zen zubia ordezkatu zuen), bestalde [[Erdialdeko Europa]]ko lehenbiziko unibertsitatea ere hiri honetan eratu zuen.

[[XV. mendea]]n [[Jan Hus]] eta [[Sigismundo I.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa|Sigismundo]] erregearen arteko [[politika]] eta [[erlijio]] gatazken ondorioz [[Husitar Gerrak]] jazo ziren.

=== Aro modernoa ===
[[Fitxategi:Groll01.jpg|thumb|250px|eskuinera|Praga hiria eta [[Karlos Zubia|Karlosen Zubia]] [[1856]]an.]]

[[Bohemia]] eskualdea [[1526]]an Habsburgotarren menpean erori zenez, Praga [[austria]]r probintzia bateko hiriburu bilakatu zen. [[XVII. mendea]]n Fernando II.a, erlijioz [[katolizismo|katolikoa]] zena, Bohemiako errege hautatua suertatu zenean, bohemiar noble [[protestantismo|protestante]]<nowiki/>en haserre bizia piztu zen. Fernando II.ak Pragarako bere bidaia prestatzeko bi kontseilari katoliko bidali zituenean, haiek bahitu eta gazteluko leihotik behera jaurtiki zituzten. Gertakari hori [[Pragako leiho jaurtiketa]] gisa ezaguna da, eta [[Hogeita Hamar Urteko Gerra]] ekarri zuten. Haren ondorio nagusia [[alemania]]r probintzien subirotasuna izan zen, nahiz eta horiek oraindik Germaniar Inperioaren barnean segitu.<ref>https://web.archive.org/web/19991009072232/http://mars.wnec.edu/~grempel/courses/wc2/lectures/30yearswar.html The Thirty-Years-War. Gerhard Rempel. Ingeleraz. 2008ko maiatzaren 17a.</ref>

=== XVIII. eta XIX. mendeak ===
[[XVIII. mendea|XVIII.]] eta [[XIX. mendea|XIX. mende]]<nowiki/>etan, Pragak hazkuntza ekonomiko handiaz gozatu ahal izan zuen: horrek [[Europa]] osoko merkatari eta nobleak bertaratu zituen. Hiria azkar garatu zen, eta eliza eta [[jauregi]] ugari eraiki ziren, asko [[Barrokoa|Barroko]] estiloan.

[[Austria-Hungariako Inperioa|Austriar-Hungariar Inperioaren]] menderaldian, [[XIX. mendea]]n, Praga [[txekia]]r nazionalismoaren erdigunea bilakatu zen, bai eta [[kultura]] eta jarduera intelektualen gunea ere, garai horretan [[Pragako Museo Nazionala]], [[Antzoki Nazionala (Praga)|Antzoki Nazionala]], [[Estatu Antzokia (Praga)|Estatu Antzokia]] eta [[Rudolfinum]] eraiki ziren.

=== XX. mendea eta gaur egun ===
[[1918]]an, [[Lehen Mundu Gerra]]ren ondorioz, [[Txekoslovakia]] sortu zen, eta [[Tomáš Masaryk]] presidente berriak bere gobernuaren egoitza eta txekiar estatuaren hiriburua Praga ezarri zituen.

[[1939]] eta [[1945]] biartean, hots, [[Bigarren Mundu Gerra]]n zehar, [[Adolf Hitler|Hitlerren]] gudarosteek Praga okupatu zuten. Ordura arte, izaeraz [[etnia|etnikoki]] anitza zen hiriak [[judu]]en aurkako jazarpenaren lekuko izan zen. Haietako asko atxilotuak eta [[Kontzentrazio-esparru]]etara bidaliak izan ziren, han gehienak erailak izan zirelarik. [[1945]]an [[Bigarren Mundu Gerrako aliatuak|aliatuek]] [[Dresden|Dresde]] hiriarekin nahastu eta bonbardatu egin zuten, honek txekiarren amorrua piztu zuelarik. Handik egun gutxitara, [[sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|sobietar]] gudarosteek hiria askatu eta txekiar hiritarrek mendekua euren kabuz hartu zuten, ondorioz [[alemania]]r jatorriko hainbat hiritar erailak izan ziren.

[[Fitxategi:Prague November89 - Wenceslas Monument.jpg|thumb|ezkerrera|250px|[[Belusezko Iraultza]]k [[komunismo|errejimen komunistaren]] erorketa eragin zuen.]]

Bigarren Mundu Gerra ondoren Txekoslovakia [[komunismo|alderdi komunistaren]] aldera igaro zen, betiere [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobietar Batasunaren]] itzalaren pean. Bi hamarkaden ostean, [[1968]]an [[Pragako Udaberria]] jazo zen, sobietar [[sozialismo]] mugiezina berritu nahi izan zuen mugimendua izan zen, hau [[errusia]]r gudarosteen inbasioaren bidez gogorki erreprimitua izan zen.

[[1989]]an [[Berlingo harresia|Berlingo Harresiaren]] erorketa ondoren, Pragak [[sozialismo]]a laga zuen. Komunismoaren erorketa garaian, Praga hiria [[Belusezko Iraultza]]ren gunea izan zen. Lau urte beranduago, [[1993]]an, [[Txekia|Txekiar Errepublika]] eta [[Eslovakia]]ren banaketa era baketsuan erabaki zen.

[[2000]]ko irailean [[globalizazio]]aren [[Nazioarteko Diru Funtsa]] eta [[Munduko Bankua|Banku Mundialak]] hiri honetan ospatzen ari ziren gailurrean zehar [[globalizazio]]aren aurkako protestak gertatu ziren, hauei [[Pragako protestak]] deitu zitzaien, ondorioz kale borroka eta istiluak jazo zirelarik. 15.000 manifestari baino gehiagok globalizazioa eta [[kapitalismo]]aren aurkako protestetan parte hartu zuten, [[historia]] guztiko handienetakoak izan zirelarik. [[2002]]ko [[abuztu]]an [[Moldava]] ibaiak 5.100 m³/sg-ko ur emariaz gainezka egin, [[uholde]]en eraginez hiriak kalte larriak jasan zituen. Lehengo egoerara itzultzeko Pragak bi urte behar izan zituen.

== Geografia ==

=== Kokapena ===
[[Fitxategi:Prague 07-2016 view from Lesser Town Tower of Charles Bridge img2.jpg|thumb|Praga]]

Praga [[Europa]]ren bihotzean dago, [[Ipar itsasoa|Ipar Itsasoa]], [[Baltikoa|Itsaso Baltikoa]] eta [[Adriatikoa|Adriatikotik]] 500 kilometrora. Bere koordenatuak 50 gradu ipar latitudea eta 14 gradu ekialdeko longitudea dira. [[Erdialdeko Bohemia]] eskualdean dago, nagusiki ''Poberounská soustava'' eremuan kokatua eta bere ipar-ekialdeko muturreko zati txiki bat ''Česká tabule'' eremuan ere bai.<ref>[https://web.archive.org/web/20081226181738/http://www.praha.czso.cz/xa/edicniplan.nsf/tab/9500470CB5 Characteristics of the capital city of Prague Txekiar Errepublikako Estatustuka Institutu Nazionala. 2008ko ekainaren 11.] {{en}}]</ref>

Jada, Txekiar Errepublikaren barnean, Praga herrialdearen erdigunetik pittin bat ipar-mendebaldera dago. [[Moldava|Moldava ibaiaren]] [[higadura]] eta [[sedimentazio]] prozesuak hiriaren bi ibai ertzetako erliebearen sortzaileak izan dira. Ibaia eta bere ibaiadarren inguruan nolabaiteko garaiera duen ordoki moduko batean amaitzen diren maldak daude. Malda nabarmen hauek [[Moldava]] ibaiaren mendebaldeko ertzean daude. Hiriko lekurik garaiena 399 metrotan dago, hiriaren mendebaldeko ''Zličín'' auzoan hain zuzen ere, aldiz, garaierarik txikiena hiriaren iparraldean 177 metrotara dago, Moldava ibaiak hiria uzten duen lekuan bertan. Hortaz, eremu erlatiboki txiki batean garaiera diferentzia 222 metrokoa da<ref>[https://web.archive.org/web/20081226181738/http://www.praha.czso.cz/xa/edicniplan.nsf/tab/9500470CB5 Characteristics os the capital city of Prague. Txekiar Errepublikako Estatistika Institutu Nazionala. 2008ko ekainaren 11.]</ref>

=== Hidrografía ===
[[Moldava|Moldava ibaiak]] ([[txekiera]]z ''Vltava'') Praga hegotik iparrera zeharkatzen du, hiria mendebaldeko eta ekialdeko eremuetan banatuz. Moldava emari ahndiko ibaia da, [[Elba (ibaia)|Elba ibaia]] ([[txekiera]]z ''Labe'') bera baina hangiagokoa, nahiz eta Moldava ibaia Elbaren ibaiadarra izan.

=== Klima ===
[[Fitxategi:Climatediagram-metric-english-PrahaRuzyne-CzechRepublic-1991-2005.png|thumb|Pragako 1991-2005 arteko [[klimograma]] ([[ingeles]]ez).]]
[[Fitxategi:PragaEnero.JPG|thumb|Praga hiria [[elur]]rez lepo.]]

Pragako klima es [[klima kontinental|kontinentala]] da. Urteko bataz-besteko tenperatura 8-9 gradu zentrigatutakoa izan hoi da. [[Negu]]ak hotzak dira, baina ez latzegiak eta nahiko idorrak dira, neguko hilabeteetako bataz-besteko tenperatura 0 gradutakoa delarik.

[[Udaberri]]a hasieran freskoa da eta [[uda]] heltzen doanean epela eta hezea bilakatzen da, ekainean 16-17 gradu eta 79&nbsp;mm.-ko prezipitazioak dituelarik. Uda ez da beroegia izaten, uztailean eta abuztuan 18 graduak arinki gaindituz, nahiz eta ohikoena 25 graduak gainditzea da. Prezipitazioek bere puntako garaia uztailean izan ohi dute, abuztuan jeisten hasten direlarik.

[[Udazken]]ean Praga epela eta nahiko idorra da, prezipitazioak negua eta udaberriko antzekoak dira, nahiz eta azaroa nahiko hotza izan, bataz-besteko tenperatura 3 gradu zero azpitik izan ohi delarik.

{{Klima
|location= Praga
|metric first= Yes
|single line= Yes
|Jan high C= 1.0
|Feb high C= 3.2
|Mar high C= 8.5
|Apr high C= 14.2
|May high C= 18.7
|Jun high C= 22.0
|Jul high C= 24.7
|Aug high C= 24.5
|Sep high C= 20.0
|Oct high C= 13.6
|Nov high C= 6.9
|Dec high C= 2.6
|Jan low C= -4.6
|Feb low C= -3.8
|Mar low C= -0.5
|Apr low C= 3.1
|May low C= 8.4
|Jun low C= 11.2
|Jul low C= 13.5
|Aug low C= 13.3
|Sep low C= 9.5
|Oct low C= 5.1
|Nov low C= 0.9
|Dec low C= -2.1
|Jan precipitation mm= 23.5
|Feb precipitation mm= 22.6
|Mar precipitation mm= 28.1
|Apr precipitation mm= 38.2
|May precipitation mm= 77.2
|Jun precipitation mm= 72.7
|Jul precipitation mm= 66.2
|Aug precipitation mm= 69.6
|Sep precipitation mm= 40.0
|Oct precipitation mm= 30.5
|Nov precipitation mm= 31.9
|Dec precipitation mm= 25.3
|Jan precipitation days= 7
|Feb precipitation days= 6
|Mar precipitation days= 6
|Apr precipitation days= 7
|May precipitation days= 10
|Jun precipitation days= 10
|Jul precipitation days= 9
|Aug precipitation days= 9
|Sep precipitation days= 7
|Oct precipitation days= 6
|Nov precipitation days= 7
|Dec precipitation days= 7
|Jan sun = 49.6
|Feb sun = 73.5
|Mar sun = 124.0
|Apr sun = 168.0
|May sun = 213.9
|Jun sun = 219.0
|Jul sun = 226.3
|Aug sun = 210.8
|Sep sun = 162.0
|Oct sun = 120.9
|Nov sun = 54.0
|Dec sun = 46.5
|source 1= [[World Meteorological Organisation]] (Nazio Batuak)
 |url= http://www.worldweather.org/172/c00197.htm
}}

== Demografia ==
Pragako biztanleriaren bilakaera [[1378]]. urtetik aurrera:<ref>[https://web.archive.org/web/20110122040335/http://www.czso.cz/csu/2010edicniplan.nsf/p/4032-10 Historický lexikon obcí České republiky 1869–2005] {{cs}}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20131004215722/http://www.czso.cz/csu/2013edicniplan.nsf/t/50002DF52B/%24File/13011303.xls Počet obyvatel v obcích České republiky k 1.1.2013. 2013ko irailaren 14a.] {{cs}}</ref>
{| class="wikitable" style="text-align:right"
|-
!style="background:#dfd;"|Urtea
!style="background:#f3fff3"|'''1378'''
!style="background:#f3fff3"|'''1500'''
!style="background:#f3fff3"|'''1610'''
!style="background:#f3fff3"|'''1798'''
!style="background:#f3fff3"|'''1880'''
!style="background:#f3fff3"|'''1930'''
!style="background:#f3fff3"|'''1961'''
!style="background:#f3fff3"|'''1980'''
!style="background:#f3fff3"|'''1995'''
!style="background:#f3fff3"|'''2005'''
!style="background:#f3fff3"|'''2012'''
|-
!style="background:#dfd;"|Biztanleria
| 40.000
| 30.000
| 60.000
| 79.000
| 350.000
| 950.000
| 1,13 milioi
| 1,19 milioi
| 1,21 milioi
| 1,18 milioi
| 1,24 milioi
|}

[[2011]]ko erroldaren arabera, biztanleriaren %14a inguru kanpotarrak dira.<ref>[https://archive.today/20140416163802/praguemonitor.com/2012/01/24/census-shows-population-rise-prague Erroldak Pragako biztanleriaren gorakada adierazten du. Prague Daily Monitor. 2014ko apirilaren 16a.] {{en}}</ref>

== Turismoa ==
[[Fitxategi:Prague panorama.jpg|thumb|erdian|1100px|.]]
{{Gizateriaren ondare infotaula
| Izena = Pragako hirigune historikoa
| Irudi = Prague01.jpg
| Oina = [[Malá Strana]] eta [[Pragako Hiri Zaharra|Staré Město]]
| Mota = Kulturala
| Irizpideak = ii, iv, vi
| ID = 616
| Eskualdea = [[Europa]] / [[Ipar Amerika]]
| Kokapena = {{bandera|Txekia}}
| Koor = 
| Urtea = 1992
}}
[[Altzairuzko Oihala]] erori zenetik, Praga hiria [[Europa]] nahiz [[mundu]]ko turismo gune garrantzitsuenen artean kokatu da. Europako seigarren hiririk bisitatuena da, betiere [[Londres|London]], [[Paris]], [[Erroma]], [[Madril|Madrid]] eta [[Berlin]]en atzetik. [[Bigarren Mundu Gerra]]n zehar Pragak bere inguruko hiri gehienek baino askoz ere kalte gutxiago jasan zituen, hau bere erdiguneko eraikin historikoen egoera onaren arrazoi nagusienetako bat da. Horregatik bertan hainbat [[arkitektura]] estilo ezberdinetako eraikin ugari topa ditzakegu. Praga erdiguneko turismo gune garrantzitsuenak hauek dira:

=== Hradčany ===
[[Fitxategi:Hradschin Prag.jpg|thumb|ezkerrera|240px|[[Pragako gaztelua]].]]
[[Fitxategi:Prague 07-2016 view from Lesser Town Tower of Charles Bridge img5.jpg|thumb|ezkerrera|180px|Pragako [[San Vito katedrala]].]]

[[Hradčany]] auzoa Praga hiriko auzorik zaharrena da. Bere turismo gune garrantzitsuenak hauek dira:

* [[Pragako gaztelua]]: [[IX. mendea]]n eraikia izan zen. Bere 570 [[metro]]ko luzera eta batez besteko 130 metroko zabalerarekin, [[mundu]]ko [[erdi Aroa|erdi aroko]] [[gotorleku]] handienatzat hartu ohi da. Bere barnean San Vito katedrala (behean irakurri) eta Urrea eta Alkimiaren kalexka daude, azken hau [[urre]]a sortzeko formularen bila hainbat alkimista bildu ziren lekua da, hauen esperimentuak [[1494]]ko Bolboraren Dorrean gordeak daude. Kalexka honetan hainbat urtez [[Franz Kafka]] bizi izan zen. [[XVIII. mendea|XVIII. mendeko]] Gurutze Santuaren kapera ere bertan dago, hainbat margolan dauzka eta gaur egun bertan diru aldaketa agentzia bat dago, [[XVII. mendea|XVII. mendeko]] Nagusiaren Etxea, [[XII. mendea|XII. mendeko]] antzinako Errege Jauregia, hemen [[Pragako leiho jaurtiketa]] ospetsuak gauzatu ziren.
Beste eraikin hauek ere topa ditzazkegu: [[Jurgi Kapadoziakoa|San Jurgiren]] basilika, [[920]]an antzinako elizaren gainean altxatua, [[XVIII. mendea|XVIII. mendeko]] Gazteluaren Aretoa, antzinako ukuiluetan ezarria, honek pinakoteka bat du, Dalibor Dorrea, bertan izen bereko opera oinarritzen den [[biolin]]jolea espetxeratua izan zen, [[XVII. mendea|XVII. mendeko]] Lobkowicz Jauregia, gaur egun [[historia]] [[museo]] bat du, Burgrave Etxea, hemen [[jostailu]]aren museoa kokatzen da, eta azkenik Dorre Beltza, gazteluaren ekialdeko puntua dena. Historiako hainbat alditan gobernu ezberdinen egoitza izan da eta [[1918]]tik aurrera [[Errepublika]]ko lehendakariaren egoitza ofiziala ere izan da. [[1920]]-[[1934]] urteen artean [[Tomáš Masaryk]] lehendakariaren eskakizunez [[Jože Plečnik]] [[arkitektura|arkitektoak]] eraberritu zuen.

* [[San Vito katedrala (Praga)|San Vito katedrala]]: Txekiar Errepublikako Praga hirian kokatzen den [[katolizismo]]ari sagaratutako tenplua da. Pragako gazteluaren multzo artistikoaren zati da eta hiriko [[arte gotikoa]]ren erakusgarri da. [[1989]]tik aurrera San Vito, San Wentzeslao eta San Adalberto santuei sagaratua dago. [[Bohemia]]ko erregeen koroaketaren lekuko izan da, bertan santu artzapezpiku eta gotzainak nahiz errege kopuru handi bat lurperatuak ere badaude. Katedrala, nahiz eta katolikoa izan, [[XIV. mendea|XIV. mendetik]] aurrera estatuaren jabegoa da. [[Erdialdeko Europa]]ko katedralik zaharrena da. Hemen hainbat txekiar monarka lurperatuak daude.

Auzo honetako beste leku interesgarri batzuk hauek lirateke: Gazteluko Lorategiak, Salm Jauregia, Schwarzenberg Jauregia, Gotzainaren Jauregia, Sternberg Jauregia, Toskanar Jauregia, Zernin Jauregia, Loreto Santutegia eta San Juan Nepomuzeno Eliza.

=== Malá Strana edo Alde Txikia ===
{{Sakontzeko|Malá Strana}}

[[Fitxategi:Charles bridge from castle 3907.jpg|thumb|250px|[[Karlos Zubia|Karlosen Zubia]].]]
[[Fitxategi:Prague 07-2016 view from Lesser Town Tower of Charles Bridge img6.jpg|[[Malá Strana]]|thumb|250px|[[Malá Strana]].]]

[[Malá Strana]] auzoa ([[euskara]]z: "Alde Txikia" edo "Auzo Txikia") [[Pragako gaztelua]]ren azpialdean kokatzen da eta inperioko [[noblezia]]k eraikitako [[jauregi]], [[eliz]]a eta [[plaza|enparantza]] bikainez beterik dago. Auzo honetako monumentu nagusienak hauek dira:

* [[Karlos Zubia|Karlos zubia]]: Pragako [[zubi]]rik zaharrena da, [[Moldava]] ibaia zeharkatuz Malá Strana eta [[Pragako Hiri Zaharra]] lotzen dituelarik. [[1357]]an [[Karlos IV.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa|Karlos IV.aren]] oniritziaz eraikitzen hasi zen, eta [[XV. mendea]]ren hasiera aldera amaitu zen. 516 [[metro]]ko luzera eta 10 metroko zabalera du, era berean, 16 arkuren gainean finkatuta dago. Bere bi zubiburuen artean banatzen diren hiru [[dorre]]k babesten dute, horietako bi Malá Stranan kokatzen dira eta hirugarrena Hiri Zaharrean. Hiri Berrian kokatzen den dorrea askoren iritziz mundu osoko [[arkitektura gotikoa]]ren eraikinik harrigarriena da. Zubiaren bi aldeak 30 [[santu]]en irudiz apaindurik daude, denak [[barrokoa|barroko estilokoak]], [[XVII. mendea|XVII.]] eta [[XVIII. mendea|XVIII. mendeetan]] zehar ipinitakoak dira. Bertan eta batez ere [[uda]] aldean, artista, musikari eta saltzaileek turista eta bisitarien bizkarretik dirua bereganatzen saiatzen dira.
* [[Santa Maria Garailearen eliza]]: Bertan [[Pragako Jesus Haurra]]ren irudi ospetsua dago.
* [[San Nikolas eliza (Praga)|San Nikolas eliza]]
* [[Strahov monasterioa]]

=== Josefov edo Judu auzoa ===
{{Sakontzeko|Josefov}}

[[Fitxategi:Praha Staronova Synagoga.jpg|thumb|250px|[[Sinagoga Zahar-Berria]].]]

[[Josefov|Josefov edo Judu auzoa]] garai batean Pragako [[judu]]ak bizi ziren auzoa da. [[Moldava]] ibaiaren ertzean dago, [[Pragako Hiri Zaharra]]rekin parez-pare.

* [[Sinagoga Zahar-Berria]]: [[Europa]] osoan zutik dirauen [[sinagoga]] zaharrena izatearen ospea du. [[1270]]. urtean sortua izan zen. Hiriko kondairen arabera bertako errabinoak sortu omen zuen [[Golem]] izakia.
* [[Pragako Judu Museoa]]
[[Fitxategi:Cimitero.jpg|thumb|Antzinako hilerri judua.]]
* [[Pragako antzinako hilerri judua]]

=== Staré Město edo Hiri Zaharra ===
{{Sakontzeko|Pragako Hiri Zaharra}}

[[Fitxategi:Prague - Astronomical Clock Detail 3.JPG|thumb|250px|eskuinera|[[Pragako Erloju Astronomikoa]].]]

=== Nové Město edo Hiri Berria ===
{{Sakontzeko|Pragako Hiri Berria}}

* [[Hiri Zaharreko Enparantza (Praga)|Hiri Zaharreko enparantza]]
* [[Pragako Erloju Astronomikoa]]

Nové Město edo Hiri Berria delakoa [[XIV. mendea]]n eraikitako Hiri Zaharraren zabalgunea da. Bere turismo gunerik garrantzitsuenak hauek dira:

* [[Etxe dantzaria]]
* [[Rudolfinum]]
* [[Antzoki Nazionala (Praga)|Pragako Antzoki Nazionala]]
* [[San Wentzeslao enparantza]]
* [[Pragako Museo Nazionala]]

== Kultura ==
=== Musika ===
* Aretoak: [[Narodni Divadlo]] edo Antzoki Nazionala.
* Orkestra: [[Ceska filharmonie]].

=== Zinema ===
* ''[[Mission: Impossible (filma)]]'' (1996)

== Garraioa ==
* [[Pragako aireportua]]
* [[Pragako metroa]]

== Kirolak ==
[[AC Sparta Praga]], [[SK Slavia Praga]] eta [[Dukla Praga]] dira hiriko [[futbol]] talde nagusiak. [[Eskubaloi]]an, [[Dukla Praga (eskubaloia)|Dukla]] bera da ekiporik nabarmenena.

== Herri eta hiri senidetuak ==
Praga ondorengo herri eta hiriekin ditu senidetza-hitzarmen ofizialak eta ofizial ez direnak:<ref name="Prague Partner Cities">{{erreferentzia|url=http://magistrat.praha-mesto.cz/72647_Partnerska-mesta|izenburua=Prague Partner Cities|argitaletxea=[[copyright|©]] 2009 [http://magistrat.praha-mesto.cz/ Magistrát hl. m. Prahy] |hizkuntza=cs|sartze-data=2010-11-24}}</ref><ref>{{erreferentzia | egilea=www.prazsky-dum.cz | izenburua=Prague House | url =http://www.prazsky-dum.cz/aj/index.html | sartze-data=2010-11-24 }}</ref>

{|
|
;Ofizialak
* {{herria|Euskal Herria|Bilbo}}
* {{herria|Alemania|Berlin}}
* {{herria|Alemania|Frankfurt}}
* {{herria|Alemania|Hamburg}}
* {{herria|Alemania|Nuremberg}}
* {{herria|Tunisia|Tunis}}
* {{herria|Belgika|Brusela}}
* {{herria|Espainia|Madril}}<ref>{{erreferentzia|url=https://web.archive.org/web/20120616185024/http://www.madrid.es/portales/munimadrid/es/Inicio/Ayuntamiento/Madrid-Global/Ciudades-Hermanadas/Mapa-Mundi-de-las-ciudades-hermanadas?vgnextfmt=especial1&vgnextoid=4e84399a03003110VgnVCM2000000c205a0aRCRD&vgnextchannel=4e98823d3a37a010VgnVCM100000d90ca8c0RCRD&idContenido=208ac435a6b5b010VgnVCM100000d90ca8c0RCRD|izenburua=Portal web del Ayuntamiento de Madrid|sartze-data=2018-08-09|egunkaria=|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=es|formatua=}}</ref>
* {{herria|AEB|Chicago}}
* {{herria|Italia|Teramo}}
* {{herria|Japonia|Kioto}}
* {{herria|Errusia|Mosku}}
* {{herria|Frantzia|Paris}}
* {{herria|Italia|Trento}}
* {{herria|Errusia|San Petersburgo}}
* {{herria|Albania|Tirana}}
* {{herria|Taiwan|Taipei}}
* {{herria|Polonia|Jasło}}
||
;Ez-ofizialak
* {{herria|Irak|Bagdad}}
* {{herria|Txina|Pekin}}
* {{herria|Erresuma Batua|Birmingham}}
* {{herria|Eslovakia|Bratislava}}
* {{herria|Turkia|Istanbul}}
* {{herria|Hungaria|Budapest}}
* {{herria|Danimarka|Kopenhage}}
* {{herria|Finlandia|Helsinki}}
* {{herria|Malaysia|Melaka}}
* {{herria|Israel|Jerusalem}}
* {{herria|Portugal|Lisboa}}
* {{herria|Letonia|Riga}}
* {{herria|Italia|Erroma}}
* {{herria|Herbehereak|Rotterdam}}
* {{herria|Hego Korea|Seul}}
* {{herria|Bulgaria|Sofia}}
* {{herria|Austria|Viena}}
* {{herria|Lituania|Vilnius}}
||
;Etorkizuneko hitzarmenak
* {{herria|Grezia|Atenas}}
* {{herria|Azerbaijan|Baku}}
* {{herria|Eslovenia|Ljubljana}}
* {{herria|Luxenburgo|Luxenburgo}}
* {{herria|Erresuma Batua|Porthmadog}}
* {{herria|Polonia|Varsovia}}
* {{herria|Suedia|Stockholm}}
* {{herria|Italia|Turin}}
* {{herria|AEB|Miami}}
|}

== Pragatar ospetsuak ==
* [[Anton Reicha]] ([[1770]]-[[1836]]), musikagilea.
* [[Bernard Bolzano]] ([[1781]]-[[1848]]), matematikaria.
* [[Pavel Jozef Šafárik]] ([[1795]]-[[1861]]), filologoa eta arkeologoa.
* [[Jan Neruda]] ([[1834]]-[[1891]]), idazlea.
* [[Wilhelm Steinitz]] ([[1836]]-[[1900]]), xake jokalaria.
* [[Bertha von Suttner]] ([[1843]]-[[1914]]), bakezale eta idazle [[Nobel Sariak|Nobel Sariduna]].
* [[Karl Kautsky]] ([[1854]]-[[1938]]), politikaria.
* [[Jaroslav Hašek]] ([[1883]]-[[1923]]), idazlea, kazetaria eta anarkista.
* [[Max Brod]] ([[1884]]-[[1968]]), idazlea.
* [[Franz Kafka]] ([[1883]]-[[1924]]), idazlea.
* [[Johannes Urzidil]] ([[1896]]-[[1970]]), poeta.
* [[Jaromír Weinberger]] ([[1896]]-[[1967]]), musikagilea.
* [[Jaroslav Seifert]] ([[1901]]-[[1986]]), idazle Nobel sariduna.
* [[Antonín Novotný]] ([[1904]]-[[1975]]), Txekoslovakiako presidentea.
* [[Vladimír Holan]] ([[1905]]-[[1980]]), idazlea.
* [[Václav Neumann]] ([[1920]]-[[1995]]), orkestra-zuzendaria.
* [[Hermína Franková]] ([[1928]]-[[2024]]), idazlea.
* [[Martin Harwit]] ([[1931]]-), astronomoa.
* [[Ivan Passer]] ([[1933]]-), zinemagilea.
* [[Václav Havel]] ([[1936]]-), dramaturgilea, idazlea eta politikaria: Txekoslavakiako azken presidentea, Txekiar Errepublikako lehenbiziko presidentea.
* [[Václav Klaus]] ([[1941]]-), ekonomialaria eta Txekiar Errepublikako presidentea.
* [[Antonín Panenka]] ([[1948]]-), futbolaria.
* [[Martina Navrátilová|Martina Navratilova]] ([[1956]]-), tenislaria.
* [[Pavel Horváth]] ([[1975]]-), futbolaria.
* [[Tomáš Rosický]] ([[1980]]-), futbolaria.

== Iruditegia ==
<center>
<gallery>
Irudi:Charles bridge from castle 3907.jpg|[[Karlos Zubia|Karlosen Zubia]]
Irudi:Prague - Kaiserstein Palast.jpg|[[Pragako Hiri Zaharra]]
Irudi:Prague crowd Malá Strana.jpg|[[Malá Strana]]
Irudi:Prag Altstaedter Ring rathaus.jpg|Udaletxe zaharraren kanpandorrea
</gallery>
</center>

== Ikus, gainera ==
* [[Pragako manifestua]]
* [[Pragako zirkulu linguistikoa]]

== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2013/09/22}}
{{erreferentzia_zerrenda}}

== Kanpo estekak ==
* [http://magistrat.praha-mesto.cz/ Pragako Udal webgunea] {{cs}} {{en}}
{{autoritate kontrola}}

{{Gizateriaren ondarea Txekiar Errepublikan}}
{{Txekiar Errepublikako kraj aurkibidea}}
{{Europako Kultura Hiriburuak}}

[[Kategoria:Praga]]
[[Kategoria:Gizateriaren Ondarea Txekiar Errepublikan]]
[[Kategoria:IX. mendean sortutako lekuak]]

Orri honetan erabilitako txantiloiak:

Txantiloi:(( (aldatu)
Txantiloi:)) (aldatu)
Txantiloi:Aipu (aldatu)
Txantiloi:Aipua (aldatu)
Txantiloi:Aurkibide taula (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Txantiloi:Autoritate kontrola (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Txantiloi:Autoritate kontrola/styles.css (aldatu)
Txantiloi:Banaketa administratibo aurkibidea (aldatu)
Txantiloi:Bandera (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Txantiloi:Banderaikur (aldatu)
Txantiloi:Cal coor (aldatu)
Txantiloi:Cal coor/type wd (aldatu)
Txantiloi:Category handler (aldatu)
Txantiloi:Category handler/blacklist (aldatu)
Txantiloi:Category handler/numbered (aldatu)
Txantiloi:Clear (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Txantiloi:Coord (aldatu)
Txantiloi:Cs (aldatu)
Txantiloi:En (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Txantiloi:Epentesi kalkulagailua lotura gabe (aldatu)
Txantiloi:Epentesi kalkulagailua lotura gabe/sorrera-urte (aldatu)
Txantiloi:Erreferentzia (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Txantiloi:Erreferentzia/loturak (aldatu)
Txantiloi:Erreferentzia/oinarria (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Txantiloi:Erreferentzia zerrenda (jatorria ikusi) (babestua)
Txantiloi:Es (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Txantiloi:Europako Kultura Hiriburuak (aldatu)
Txantiloi:Genero errolda (aldatu)
Txantiloi:Geografia zirriborroa/oinarria (aldatu)
Txantiloi:Gizateriaren ondare infotaula (aldatu)
Txantiloi:Gizateriaren ondarea Txekiar Errepublikan (aldatu)
Txantiloi:Hamaseitar (aldatu)
Txantiloi:Herria (aldatu)
Txantiloi:Herria/oinarria (aldatu)
Txantiloi:Herrialde bandera2 (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Txantiloi:Herrialde banderaikur2 (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info AEB (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Albania (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Alemania (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Ameriketako Estatu Batuak (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Austria (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Azerbaijan (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Belgika (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Bulgaria (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Danimarka (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Erresuma Batua (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Errusia (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Eslovakia (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Eslovenia (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Espainia (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Euskal Herria (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Finlandia (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Frantzia (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Grezia (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Hego Korea (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Herbehereak (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Hungaria (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Irak (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Israel (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Italia (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Japonia (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Letonia (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Lituania (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Luxenburgo (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Malaysia (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Polonia (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Portugal (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Suedia (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Taiwan (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Tunisia (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Turkia (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Txekia (aldatu)
Txantiloi:Herrialde info Txina (aldatu)
Txantiloi:Hexadecimal (aldatu)
Txantiloi:Hiri infotaula (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Txantiloi:Hizkuntza azalpena (aldatu)
Txantiloi:Hlist/styles.css (aldatu)
Txantiloi:IPA (aldatu)
Txantiloi:If pagename (aldatu)
Txantiloi:Infotaula (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Txantiloi:Klima (aldatu)
Txantiloi:Klima/cold (aldatu)
Txantiloi:Klima/colp (aldatu)
Txantiloi:Klima/cols (aldatu)
Txantiloi:Klima/colt (aldatu)
Txantiloi:Klima/line (aldatu)
Txantiloi:Koord (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Txantiloi:Lang (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Txantiloi:Lang-cs (aldatu)
Txantiloi:Language with name (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Txantiloi:Lat wd (aldatu)
Txantiloi:Lon wd (aldatu)
Txantiloi:Lur (aldatu)
Txantiloi:Mapa marraztu (aldatu)
Txantiloi:Mapa marraztu/ikonoa (aldatu)
Txantiloi:Namespace detect (aldatu)
Txantiloi:Ordeztu (aldatu)
Txantiloi:Pertzentila (aldatu)
Txantiloi:Sakontzeko (aldatu)
Txantiloi:Txekiar Errepublikako kraj aurkibidea (aldatu)
Txantiloi:· (aldatu)
Modulu:Arguments (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Modulu:Autoritate kontrola (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Modulu:BaseConvert (aldatu)
Modulu:Coordinates (aldatu)
Modulu:Coordinates/styles.css (aldatu)
Modulu:Infobox (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Modulu:Map (aldatu)
Modulu:Map/i18n (aldatu)
Modulu:Math (aldatu)
Modulu:Namespace detect (aldatu)
Modulu:Namespace detect/config (aldatu)
Modulu:Namespace detect/data (aldatu)
Modulu:Navbar (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Modulu:Navbar/configuration (aldatu)
Modulu:Navbox (aldatu)
Modulu:Navbox/configuration (aldatu)
Modulu:Navbox/styles.css (aldatu)
Modulu:No globals (aldatu)
Modulu:String (aldatu)
Modulu:Wikibase (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Modulu:Wikidata (jatorria ikusi) (erdi-babestua)
Modulu:Wikidata/i18n (aldatu)
Modulu:Yesno (aldatu)

Praga(e)ra itzuli.

"https://eu.wikipedia.org/wiki/Praga"(e)tik eskuratuta