Langarika

Jakina da 1071ean jadanik populaturik zegoela, San Juan de la Peña monasterioan aurkitzen den agiri batek hala esaten baitu. 1257ko Calahorrako apezpikuaren agiri batean Langariça izena ageri da, eta horregatik garai hartako izena Langaritza izango zela pentsatu izan da.

Jauregi batean Langarika familiaren armarria ageri da. Aspaldi dorre bat izan zela iradokitzen du. Langarika Arabako lautadan hedatu zen abizen zaharrenetakoa da, Arabako Kofradeen artean agertzen baita 1262 urtean. Hainbat baseliza ere aipatzen dira jadanik existitzen ez direnak: San Quilez, Donejakue eta Santa Marina, Santa Tolia... Langarikaren hegoaldean Abitona izeneko herrixka bat ere izan zen baina biztanlerik gabe gelditu zen eta bertako hondarrak Agurainek hartu zituen etxeak eraikitzeko. Gaur egun ez da ezer gelditzen.

Burdeostik Astorgarako bidean kokaturik zegoen eta Frantziatik eta Nafarroatik zetozen bidaiarien geldiunea bihurtu zen Langarika. 1628 urtean Baltasar de Monconys-ek honako hau idatzi zuen: "oso toki arriskutsua da lapurretan eta hiletak izaten direlako. Gu iritsi baino 15 egun lehenago flandriar bat erahil zuten"^[1].

XVII mendean euskaraz soilik hitz egiten zen herrian. 1840 urtean oraindik baziren euskaraz mintzo zirenak.

Araba Bus sareko   lineak zerbitzua ematen dio herri honi:

Gainera, Eskualdeko Garraioa sareak linea bat ditu herrian:

• Sortzez Garbiaren eliza
• Burdinazko gurutzea
• Errota

•  
  Eliza
•  
  Elizaren atzealdea
•  
  Elizako ataria

•  
  Frontoia
•  
  Garbitokia
•  
  Jauregia
•  
  Bolatokia
•  
  Herriko sarrera bat
•  
  Baskula
•  
•  
  Hilerria

• Jose Luis Sáenz de Ugarte (1983). Alava, pueblo a pueblo. Caja Provincial de Álava - Arabako Kutxa

• (Gaztelaniaz) Langarika, Iruraiz-Gaunako Udalaren webgunean.