Azuelo
Azuelo[4] ([as̻uelo]) Nafarroako udalerria da. Lizarrako merindadeko herri honek 37 biztanle zituen 2014. urteko erroldaren arabera. Nafarroako hiriburutik 43 kilometrora dago.
| Azuelo | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria | |||||||||||
 | |||||||||||
| |||||||||||
 | |||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Herrialdea |  Euskal Herria | ||||||||||
| Lurraldea | Nafarroa Garaia | ||||||||||
| Merindadea |  Lizarra | ||||||||||
| Eskualdea | Vianaldea | ||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua |  Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Nafarroa | ||||||||||
| Izen ofiziala |  Azuelo | ||||||||||
| Alkatea | Roberto Crespo Morentin (Geroa Bai) | ||||||||||
| Posta kodea | 31228 | ||||||||||
| INE kodea | 31043 | ||||||||||
| Herritarra | azueloar | ||||||||||
| Geografia | |||||||||||
| Koordenatuak | 42°36′30″N 2°20′57″W / 42.608333333333°N 2.3491666666667°W | ||||||||||
| Azalera | 10,5 km² | ||||||||||
| Garaiera | 614 metro | ||||||||||
| Distantzia | 43 km (Iruñetik) | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 37 (2023:  11) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 0,35 bizt/km² | ||||||||||
| Zahartzea[1] | % 17,86 | ||||||||||
| Ugalkortasuna[1] | ‰ 0 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera[1] | % 0 (2011) | ||||||||||
| Desberdintasuna[1] | % 0 (2011) | ||||||||||
| Langabezia[1] | % 1,67 (2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Euskaldunak[2][3] | % 0,00 (2018:  %0) | ||||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||||
| Webgunea | http://www.ayuntamientodeazuelo.es/ | ||||||||||
Geografia
aldatuInguru naturala eta kokapena
aldatuHerria Nafarroa mendebaldean kokatzen da, Lizarrako merindadearen mendebaldeko muturrean. NA-120 errepidea Santsol-Cabredo norabidean hartuta ailegatzen da herrira.
Azuelok Kanpezurekin (Araba) egiten du muga iparraldean, Torralba del Rio eta Bargotarekin ekialdean, Aguilar Kodeskoarekin mendebaldean, eta Arasekin hegoaldean.
Kodesko mendilerroaren magalean, tontorrik garaiena den Joar mendia (1.419 m) Kanpezurekin elkarbanatzen du Azuelok.
Klima eta landaredia
aldatuKlima mediterraneoa da udalerriaren gehienean (gunerik altuenean prezipitazioak ugariagoak direnez, klima azpimediterraneoa dela esan liteke). Urteko batez besteko tenperatura 8 eta 12 gradu bitartekoa, eta prezipitazioak 900mm ingurukoak dira. Urteroko egun euritsuak 80 izaten dira herrigunean, eta 100 egun edo gehiago gunerik menditsuenean.
Herriko jatorrizko landaredia artea zen nagusiki, baina zoritxarrez, nekazaritzaren eta gizakiaren eragina dela eta, gaur egun 113 hektarea arte baino ez dira gordetzen. Iparraldean eta hegoaldean, landare azpimediterraneoak dira nagusi, lertxuna, besteak beste. Nafarroako udalerri askotan bezala, birlandaturiko pinu lariziarrak daude bertan.
Ekonomia
aldatuAzueloko jarduera ekonomiko nagusia nekazaritza da, laborantza lur gehienak lehorreko lurrak dira, eta bertan laboreak olibondoa, eta zainzuriak dira nagusi, besteak beste.
Parke eolikoa
aldatuAguilar Kodes eta Azuelo udalerrien artean, Las Llanas de Codes izeneko gunean, Nafarroako gobernuak eraikitako bi parke eoliko daude, "Codés Aguilar" eta "Codés Azuelo". Lehenak 50,00 megawatteko potentzia dauka, eta bigarrenak 43,20 megawatteko potentzia. Parkeen jabea Acciona Energia da gaur egun.
Azpiegiturak
aldatu2003an elektrizitatearen Espainiako kudeatzaile publikoa den Red Eléctricak Castejón eta Gasteiz artean 400.000 volteko goi-tentsio linea bat eraikitzeko proiektua proposatu zuen. Proiektuaren arabera, 46 metroko goi-tentsio dorreak eraikiko ziren Lizarraldeko hainbat udalerri zeharkatuko zituztenak.[5]. 2008an proiektuaren aurkako talde bat sortu zen, eta 2010eko urtarrilaren 31n proiektuaren inguruko bozketa antolatu zen Arabako bost herritan eta Nafarroako hogei herritan. Ezezko botoak %98,9 izan ziren[6].
Demografia
aldatu| Azueloko biztanleria |
|---|
 |
2008ko erroldaren arabera, ez da etorkinik bizi Azuelon.
Politika
aldatuUdaletxea
aldatuAzueloko udaletxeko idazkaria Esprontzeda eta Torralba del Rioko idazkari ere bada.
- HELBIDEA: La Solana kalea, z/g
2023-2027 legegintzaldia
aldatu2023ko hauteskundeen ondorengo Azueloko udalbatza | |||||
Alderdia |
2023ko maiatzak 28 | ||||
| Zinegotziak | Boto kopurua | ||||
| Roberto Crespo Morentin (GBai) | 1 / 3 |
||||
| Maria Paz Crespo Sanchez (GBai) | 1 / 3 |
||||
| Ruben Crespo Garcia (GBai) | 1 / 3 |
||||
| Jose Luis Escudero Saez (GBai) | 0 / 3 |
||||
| *250 biztanle baino gutxiagoko udalerrietan, hautagai zerrenda irekiekin bozkatzen denez, boto guztien ehuneko totala ez da zergaitik 100 izan behar. | |||||
| Datuen iturria: Junta Electoral Central (Gaztelaniaz) | |||||
Alkateak
aldatuHauek izan dira Azueloko azken alkateak:
| Alkatea | Agintaldi hasiera | Agintaldi amaiera | Alderdia[7] | |
| Jose Manuel Diaz de Cerio Crespo[7][8] | 1979 | 1983 | Zentro Demokratikoaren Batasuna | |
| Jose Manuel Diaz de Cerio Crespo[7][8] | 1983 | 1987 | Union del Pueblo de Azuelo | |
| Jose Manuel Diaz de Cerio Crespo[7][8] | 1987 | 1991 | Agrupacion Independiente de Azuelo | |
| Jose Manuel Diaz de Cerio Crespo[7][8] | 1991 | 1995 | Nafar Herriaren Batasuna | |
| Jose Manuel Diaz de Cerio Crespo[7][8] | 1995 | 1999 | Nafar Herriaren Batasuna | |
| Jose Manuel Diaz de Cerio Crespo[7][8] | 1999 | 2003 | Nafar Herriraren Batasuna | |
| Jose Ignacio Crespo Vicente[7][9] | 2003 | 2007 | Agrupacion Independiente de Azuelo | |
| Roberto Crespo Morentin[7][10][11][12] | 2007 | 2011 | Nafarroako Demokraten Elkargunea | |
| Roberto Crespo Morentin[7][13] | 2011 | 2011 a[14] | Nafarroako Demokraten Elkargunea | |
| Roberto Crespo Morentin[15][11][12] | 2011 | 2015 | Ez esleituak | |
| Roberto Crespo Morentin[7][16][11][12] | 2015 | 2019 | Geroa Bai | |
| Roberto Crespo Morentin[7][17][18][19][12] | 2019 | 2023 | Geroa Bai | |
| Roberto Crespo Morentin[20][21] | 2023 | Jardunean | Geroa Bai | |
a Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu, Nafarroako Demokraten Elkargunearen hautagai bezala.
Euskara
aldatuNafarroako gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera, Azuelo eremu ez-euskalduneko udalerria da, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania da. 2001eko erroldaren arabera, ez dago euskara dakien herritarrik Azuelon.
Ondasun nabarmenak
aldatu
San Jorge eliza herriaren erdiguneko antzinako monastegi benediktarraren zati izan zen. Elizak bi zati karratutan banaturiko solairua dauka, eta gurutzadura eta absidedun aurrealde erdizirkularreko hirugarren zati bat. Gurutzadura eta absidearen hormak jatorrizko XII. mendeko tenplua eraiki zenekoak dira. Portada erromanikoak balio handiko ezaugarriak dauzka, Nafarroako erromanikoaren erakusgarri. Azueloko monastegia 992.urtean eraikitakoa dugu. Aurkitutako dokumentuek diote sorrera errealekoa dela, García Sanchez "Najerakoa" izan baitzen maonastegia Najerari dohaintzan eman ziona 1052.urtean.
Monastegiaren sorrera XII.mendean kokatu izan badugu ere, 1968.urtean burututako berrikuntzan aurkitu izan ziren X.mendekoak izan zitezkeen arte karolingioko harri landuak.
Baselizak
aldatuAzuelon lau baseliza daude, San Simeon, San Millan, San Martin eta Santa Garazi. Simeon eta Millan santuen omenezkoak herrigunearen inguruan daude, eta beste biak, herritik gertu dauden mendixketan. Baselizen sortze data zehatza ezezaguna da, baina Erdi Aroko historialari benediktarren ustez, monjeen bakarlekuak izan ziren.
Azuelotar ezagunak
aldatu- Franco Diaz de Cerio Ruiz (1921-2005), elizgizon, filosofo, historialari eta idazlea[22].
Erreferentziak
aldatu- ↑ a b c d e Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ Euskara ezagutza tasa. (2010) Euskal Herriari Begira (Udalbiltza), Eustat, INE, NASTAT eta Euskal Herriko Hizkuntza Adierazle Sistema (EAS).
- ↑ Nafarroako Gobernua. (2018). Nafarroako Datu Soziolinguistikoak. Euskarabidea, 48-53 or..
- ↑ Euskaltzaindia. 155. araua: Nafarroako udal izendegia. .
- ↑ http://sites.google.com/site/nolineadealtatension/Home/RATplanoAldizk.pdf?attredirects=0[Betiko hautsitako esteka]
- ↑ http://www.elcorreo.com/vizcaya/20100201/alava/votantes-rechaza-linea-alta-20100201.html El Correo Español egunkariaren webgunea
- ↑ a b c d e f g h i j k l (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-04-09).
- ↑ a b c d e f (Gaztelaniaz) «José Manuel "El Alcalde"» Azuelo 2018-07-19 (Noiz kontsultatua: 2023-10-02).
- ↑ (Gaztelaniaz) «1er discurso del nuevo Alcalde de Azuelo» Azuelo 2003-06-18 (Noiz kontsultatua: 2023-10-02).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Toma de posesión del nuevo alcalde» Azuelo 2007-06-21 (Noiz kontsultatua: 2022-05-25).
- ↑ a b c (Gaztelaniaz) «Las Fiestas de Estella en boca de la merindad» Revista Calle Mayor 2017-08-02 (Noiz kontsultatua: 2022-05-25).
- ↑ a b c d (Gaztelaniaz) «Roberto Crespo, candidato de Geroa Bai a la alcaldía de Azuelo» Radio Estella 2023-03-23 (Noiz kontsultatua: 2023-09-30).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Tierra Estella ya tiene alcaldes» Revista Calle Mayor 2011-06-23 (Noiz kontsultatua: 2023-09-30).
- ↑ CDN alderdiak 2011ko hauteskundeen ostean desegitea erabaki zuen; Azuelokoa irabazi zituen bi alkatetzetakoa izan zen.
- ↑ (Gaztelaniaz) «Vera inaugura la reforma del consultorio médico de Azuelo» Redacción Médica 2012-02-24 (Noiz kontsultatua: 2022-05-25).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Tiempos de cambio en Tierra Estella» Revista Calle Mayor 2015-05-29 (Noiz kontsultatua: 2024-10-06).
- ↑ (Gaztelaniaz) «El mapa político de Navarra: todos los alcaldes» Diario de Noticias de Navarra 2019-06-16 (Noiz kontsultatua: 2024-10-17).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Mejoras en el local de actividades municipales y sociales de Azuelo» Diario de Navarra 2021-08-25 (Noiz kontsultatua: 2022-05-25).
- ↑ (Gaztelaniaz) «La gestión del bar de Azuelo dará derecho a una vivienda» Diario de Noticias de Navarra 2022-04-02 (Noiz kontsultatua: 2022-05-25).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Todos los alcaldes y alcaldesas de Navarra, pueblo a pueblo» Diario de Noticias de Navarra 2023-06-18 (Noiz kontsultatua: 2023-09-30).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Los nuevos alcaldes y alcaldesas de Navarra» Diario de Navarra 2023-06-18 (Noiz kontsultatua: 2023-10-10).
- ↑ «Franco Díaz de Cerio Ruiz» Real Academia de la Historia (Noiz kontsultatua: 2024-10-01).
Ikus, gainera
aldatuKanpo estekak
aldatu| Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Nafarroa |
- (Gaztelaniaz)(Frantsesez) Azueloko udalaren webgunea.
- (Gaztelaniaz) Azuelori buruzko informazioa Nafarroako Gobernuaren webgunean.
- Herriaren urrutiko ikuspegia NA-7200 errepidetik Google Street View-n.
- https://web.archive.org/web/20161110233115/http://azuelo.com/azuelo/de/breve-historia-del-monasterio.asp?cod=1883&nombre=1883&nodo=&orden=True&sesion=1
- https://web.archive.org/web/20160120013717/http://azuelo.com/azuelo/dm/historia.asp?nombre=1880&hoja=0&sesion=1