Vidi fonton por T-Butila klorido

Vi ne rajtas redakti ĉi tiun paĝon, pro la jena kialo:
Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.
The block was made by ‪Jon Kolbert‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected .
Start of block: 05:35, 21 feb. 2024
Expiry of block: 05:35, 21 feb. 2029
Your current IP address is 3.231.147.193. The blocked range is 3.231.0.0/16.
Bonvolu inkluzivi ĉiujn suprajn detalojn en iuj demandoj, kiujn vi sendas. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.
Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.
Vi povas vidi kaj kopii la vikitekston de tiu ĉi paĝo:
{{Minusklo}}
{{Tabela informkesto|Informkesto kemia substanco}}
{| class="wikitable floatright" width=21%
|-style="background: yellow; color: white"
|colspan="2" style="text-align: center;"|<span style="text-shadow:gray 4px 4px 2px;"><font face="Trebuchet MS" color="blue"><big><big>'''t-Butila klorido'''</font></big></big></span>
|-
|colspan="2" style="text-align: center;"|<center>[[Dosiero:Tert-Butyl_chloride_Structural_Formula_V.1.svg|250ra|t-butila klorido]]</center>
|- style="background: green; color: white"
|colspan="2" style="text-align: center;" |'''Plata kemia strukturo de la t-Butila klorido'''
|-
|colspan="2" style="text-align: center;"|<center>[[Dosiero:Tert-butyl chloride 3D.png|250ra|t-butila klorido]]</center>
|- style="background: green; color: white"
|colspan="2" style="text-align: center;" |'''Tridimensia kemia strukturo de la t-Butila klorido'''
|- style="background: green; color: white"
|colspan="2" style="text-align: center;" |<big>Alternativa(j) nomo(j)</big>
|-
|colspan="2" style="text-align: center;" |
* 2-Kloro-2-metilpropano
|-
||[[Kemia formulo]]||<big><center>{{KemiaFormulo|<big>''' C|4|H|9|Cl'''}}</big></center></big>
|-
|[[CAS-numero|CAS-numero-kodo]]||[https://www.guidechem.com/encyclopedia/2-chloro-2-methylpropane-dic4618.html 507-20-0]
|-
|[[ChemSpider|ChemSpider kodo]]||[http://www.chemspider.com/Chemical-Structure.10054.html 10054]
|-
|[[PubChem|PubChem-kodo]]||[https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/10486 10486]
|-
|'''[[Merck Index]]'''||15,1563
|- style="background: green; color: white"
|colspan="2" style="text-align: center;" |'''Fizikaj proprecoj'''
|-
|[[Aspekto]]||senkolora likvaĵo
|-
|[[Molmaso]]||92,567 g·mol<sup>-1</sup>
|-
|[[Denseco]]|| 0,851g cm<sup>−3</sup><ref>[https://www.chemicalbook.com/ChemicalProductProperty_EN_CB3372184.htm Chemical Book]</ref>
|-
|[[Fandpunkto]]||-26°C<ref>[https://www.chemblink.com/products/507-20-0.htm Chemblink]</ref>
|-
|[[Bolpunkto]]||50,6°C<ref>[https://www.chemsrc.com/en/cas/507-20-0_819650.html Chemsrc]</ref>
|-
|[[Refrakta indico]]||{{refraktindico|T=20|λ=761|k=4.0|1.395}}
|-
|[[Ekflama temperaturo]]||18,3 °C<ref>[https://www.chembk.com/en/chem/tert-Butyl%20chloride Chembk]</ref>
|-
|[[Memsparka temperaturo]]||570 °C<ref>[https://www.lobachemie.com/alkyl-halides-2384D/tertBUTYL-CHLORIDE-CASNO-507-20-0.aspx Lobachemie]</ref>
|-
|[[Solvebleco]]||[[Akvo]]:Malmulte solvebla
|-
|[[Mortiga dozo (LD50)]]||2900 mg/kg (buŝe)<ref>[https://beta-static.fishersci.com/content/dam/fishersci/en_US/documents/programs/education/regulatory-documents/sds/chemicals/chemicals-t/S25672A.pdf Fisher Scientific]</ref>
|- style="background: yellow; color: black"
|colspan="2" style="text-align: center;" |[[Deklaroj pri Risko kaj Sekureco|'''Sekurecaj Indikoj''']]
|-
|[[Listo da R-Deklaroj|Riskoj]]||[[Listo da R-Deklaroj#R11|R11]]
|-
|[[Listo da S-Deklaroj|Sekureco]]||[[Listo da S-Deklaroj#S7/9|S7/9]] [[Listo da S-Deklaroj#S9|S9]] [[Listo da S-Deklaroj#S16|S16]] [[Listo da S-Deklaroj#S29|S29]] [[Listo da S-Deklaroj#R33|S33]]
|- style="background: yellow; color: black"
|colspan="2" style="text-align: center;" |[[Ŝablono:Danĝerosimboloj|'''Pridanĝeraj indikoj''']]
|-
|colspan="2" style="text-align: center;" | [[Ŝablono:Danĝerosimboloj|'''Danĝero''']] {{Danĝerosimboloj|F|Xi}}
|-
|[[GHS Damaĝo-piktogramoj|GHS Damaĝo Piktogramo]]||<center>{{GHS Piktogramo|02}}</center>
|-
|[[GHS pri klasado kaj etikedado de kemiaĵoj|GHS Signalvorto]]||Damaĝa substanco
|-
|[[GHS Deklaroj pri damaĝoj]]||{{H-Frazoj|225}}
|-
|[[GHS Deklaroj pri antaŭgardoj]]|| {{P-Frazoj|210|233|240|241|242|243|280|303+361+353|370+378|403+235|501}}
|-style="background: yellow; color: black"
|colspan="2" style="text-align: center with=50%;"|<center><small>Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo<br />(25 °C kaj 100 kPa)</small></center>
|}

'''t-Butila klorido''' aŭ ''' C<sub>4</sub>H<sub>9</sub>Cl''' estas neorganika [[klorida acido|klorido]] kun kvar karbonatomoj, senkolora likvaĵo malmulte solvebla en akvo sed miksebla en [[alkoholo]] kaj [[duetila etero]]. Ĝi estas tre brulema substanco kun malalta ekflama temperaturo, neakordigebla kun fortaj oksidigagentoj. Ĝiaj vaporoj, pli densaj ol la aero povas travojaĝi konsiderindajn distancojn ĝis sparkiga fonto.

Kiel higroskopa kemiaĵo, terciara butila klorido plenumas gravan rolon kiel startiga materialo por provizi reakciojn per nukleofilajn substituadojn en la preparado de alkoholoj kaj alkoksidaj saloj. Ĝi estas uzara kiel alkiligagento por la enkonduko de la t-butila grupo kaj ankaŭ partoprenas en reakcioj de Friedel-Crafts. Ĝi estas utiligata kiel interaĵo en la sintezoj de agrokemiaĵoj kaj farmaciaĵoj.

== Sintezoj ==
{{Div col|cols = 2}}

=== Sintezo 1 ===
* Preparado ekde la ''t-butanolo'' kaj [[klorida acido]]:
<center>
{|cellspacing=10 cellpadding=10 border=5
|
[[Dosiero:Tert-Butanol_molecule_ball_from_xtal.png|70ra|terc-butanolo]]+[[Dosiero:Hydrogen-chloride-3D-vdW-labelled.png|40ra|klorida acido]]<math>\mathsf{ \xrightarrow []{}\, }</math>[[Dosiero:Tert-butyl chloride 3D.png|70ra|t-butila klorido]]+[[Dosiero:Water_molecule.svg|30ra|akvo]]
|}
</center>

=== Sintezo 2 ===
* Preparado ekde la ''t-butano'' kaj [[kloro]]:
<center>
{|cellspacing=10 cellpadding=10 border=5
|
[[Dosiero:Isobutane-3D-balls.png|50ra|izobutano]]+[[Dosiero:Chlorine-3D-vdW.png|50ra|kloro]]<math>\mathsf{ \xrightarrow []{}\, }</math>[[Dosiero:Tert-butyl chloride 3D.png|70ra|t-butila klorido]]+[[Dosiero:Hydrogen-chloride-3D-vdW-labelled.png|40ra|klorida acido]]
|}
</center>

=== Sintezo 3 ===
* Preparado ekde la ''t-butanolo'' kaj [[fosfora pentaklorido]]:
<center>
{|cellspacing=10 cellpadding=10 border=5
|
[[Dosiero:Tert-Butanol_molecule_ball_from_xtal.png|70ra|terc-butanolo]]+[[Dosiero:Phosphorus-pentachloride-3D-balls.png|50ra|fosfora kvinklorido]]<math>\mathsf{ \xrightarrow []{}\, }</math>[[Dosiero:Tert-butyl chloride 3D.png|70ra|t-butila klorido]]+[[Dosiero:Phosphoryl-chloride-3D-balls.png|50ra|fosforila klorido]]+[[Dosiero:Hydrogen-chloride-3D-vdW-labelled.png|40ra|klorida acido]]
|}
</center>

=== Sintezo 4 ===
* Preparado ekde la ''t-butanolo'' kaj [[fosfora triklorido]]:
<center>
{|cellspacing=10 cellpadding=10 border=5
|
3[[Dosiero:Tert-Butanol_molecule_ball_from_xtal.png|70ra|terc-butanolo]]+[[Dosiero:Phosphorus-trichloride-3D-vdW.png|50ra|fosfora triklorido]]<math>\mathsf{ \xrightarrow []{}\, }</math>3[[Dosiero:Tert-butyl chloride 3D.png|70ra|t-butila klorido]]+[[Dosiero:Phosphonic-acid-3D-balls-A.png|50ra|fosfonata acido]]
|}
</center>

=== Sintezo 5 ===
* Preparado ekde la ''t-butanolo'' kaj [[tionila klorido]]:
<center>
{|cellspacing=10 cellpadding=10 border=5
|
[[Dosiero:Tert-Butanol_molecule_ball_from_xtal.png|70ra|terc-butanolo]]+[[Dosiero:Thionyl-chloride-from-xtal-3D-balls-B.png|50ra|tionila klorido]]<math>\mathsf{ \xrightarrow []{}\, }</math>[[Dosiero:Tert-butyl chloride 3D.png|70ra|t-butila klorido]]+[[Dosiero:Sulfur-dioxide-3D-vdW.png|50ra|sulfura duoksido]]+[[Dosiero:Hydrogen-chloride-3D-vdW-labelled.png|40ra|klorida acido]]
|}
</center>

=== Sintezo 6 ===
* Preparado ekde la [[izobutileno]] kaj [[klorida acido]]:
<center>
{|cellspacing=10 cellpadding=10 border=5
|
[[Dosiero:Isobutylene-3D-balls.png|50ra|izobutileno]]+[[Dosiero:Hydrogen-chloride-3D-vdW-labelled.png|40ra|klorida acido]]<math>\mathsf{ \xrightarrow []{}\, }</math>[[Dosiero:Tert-butyl chloride 3D.png|70ra|t-butila klorido]]
|}
</center>

=== Sintezo 7 ===
* Preparado ekde la ''t-butilamino'' kaj [[natria klorido]]:
<center>
{|cellspacing=10 cellpadding=10 border=5
|
[[Dosiero:Tert-Butylamine_molecule_ball.png|70ra|t-butilamino]]+[[Dosiero:Formula chimica del cloruro di sodio.png|50ra|natria klorido]]<math>\mathsf{ \xrightarrow []{}\, }</math>[[Dosiero:Tert-butyl chloride 3D.png|70ra|t-butila klorido]]+[[Dosiero:Sodamide 3D.png|50ra|sodamido]]
|}
{{Div col end}}

== Reakcioj ==
{{Div col|cols = 2}}

=== Reakcio 1 ===
* Konvertado al [[Terc-butanolo|t-butanolo]]:
<center>
{|cellspacing=10 cellpadding=10 border=5
|
[[Dosiero:Tert-butyl chloride 3D.png|70ra|t-butila klorido]]+[[Dosiero:Silver(I)-hydroxide-3D-balls-ionic.png|70ra|arĝenta hidroksido]]<math>\mathsf{ \xrightarrow []{}\, }</math>[[Dosiero:Tert-Butanol_molecule_ball_from_xtal.png|50ra|terc-butanolo]]+[[Dosiero:Silver (I) chloride 2D.png|50ra|arĝenta (I) klorido]]
|}
</center>

=== Reakcio 2 ===
* Konvertado al ''pivalonitrilo'':
<center>
{|cellspacing=10 cellpadding=10 border=5
|
[[Dosiero:Tert-butyl chloride 3D.png|70ra|t-butila klorido]]+[[Dosiero:Sodium cyanide3D.png|70ra|natria cianido]]<math>\mathsf{ \xrightarrow []{}\, }</math>[[Dosiero:Pivalonitrile 3D.png|70ra|pivalonitrilo]]+[[Dosiero:Formula chimica del cloruro di sodio.png|50ra|natria klorido]]
|}
</center>

=== Reakcio 3 ===
* Konvertado al "t-butilamino":
<center>
{|cellspacing=10 cellpadding=10 border=5
|
[[Dosiero:Tert-butyl chloride 3D.png|70ra|t-butila klorido]]+[[Dosiero:Ammonia 3D.png|40ra|amoniako]]<math>\mathsf{ \xrightarrow []{}\, }</math>[[Dosiero:Tert-Butylamine_molecule_ball.png|70ra|t-butilamino]]+[[Dosiero:Hydrogen-chloride-3D-vdW-labelled.png|40ra|klorida acido]]
|}
</center>

=== Reakcio 4 ===
* Sapigo de la "t-butila klorido":
<center>
{|cellspacing=10 cellpadding=10 border=5
|
[[Dosiero:Tert-butyl chloride 3D.png|70ra|t-butila klorido]]+[[Dosiero:Sodium hydroxide 2D.png|natria hidroksido|90ra]]<math>\mathsf{ \xrightarrow []{}\, }</math>[[Dosiero:Tert-Butanol_molecule_ball_from_xtal.png|70ra|terc-butanolo]]+[[Dosiero:Formula chimica del cloruro di sodio.png|50ra|natria klorido]]
|}
</center>

=== Reakcio 5 ===
* Hidrolizo de la "t-butila klorido":
<center>
{|cellspacing=10 cellpadding=10 border=5
|
[[Dosiero:Tert-butyl chloride 3D.png|70ra|t-butila klorido]]+[[Dosiero:Water_molecule.svg|30ra|akvo]]<math>\mathsf{ \xrightarrow []{}\, }</math>[[Dosiero:Tert-Butanol_molecule_ball_from_xtal.png|70ra|terc-butanolo]]+[[Dosiero:Hydrogen-chloride-3D-vdW-labelled.png|40ra|klorida acido]]
|}
</center>

=== Reakcio 6 ===
* Konvertado al [[izobutano]]:
<center>
{|cellspacing=10 cellpadding=10 border=5
|
[[Dosiero:Tert-butyl chloride 3D.png|90ra|t-butila klorido]]+[[Dosiero:Zinc element 3D.png|80ra|zinko]]+[[Dosiero:Hydrogen-chloride-3D-vdW-labelled.png|70ra|klorida acido]]<math>\mathsf{ \xrightarrow []{}\, }</math>[[Dosiero:Isobutane 3D.png|80ra|izobutano]]+[[Dosiero:Zinc chloride 3D.png|70ra|zinka klorido]]
|}
</center>

=== Reakcio 7 ===
* Hidratigo kun [[sulfata acido]]:
<center>
{|cellspacing=10 cellpadding=10 border=5
|
[[Dosiero:Tert-butyl chloride 3D.png|70ra|t-butila klorido]]<math>\mathsf{ \xrightarrow [-SO_3]{H_2SO_4}\, }</math>[[Dosiero:Tert-Butanol_molecule_ball_from_xtal.png|70ra|terc-butanolo]]+[[Dosiero:Hydrogen-chloride-3D-vdW-labelled.png|40ra|klorida acido]]
|}
</center>
{{Div col end}}

== Vidu ankaŭ ==
* [[Klorido#Kelkaj kloridoj|Kloridoj]]
* [[t-Butanolo]]

== Literaturo ==
* [https://books.google.com.br/books?id=66xV9zFs938C&pg=PT223&dq=tert-Butyl+chloride&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwj8mpiH_aXoAhW7HLkGHeXkAkQQ6AEIOzAC#v=onepage&q=tert-Butyl%20chloride&f=false The Bridge To Organic Chemistry: Concepts and Nomenclature]
* [https://books.google.com.br/books?id=JC0rDAAAQBAJ&pg=PA147&dq=tert-Butyl+chloride&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwj8mpiH_aXoAhW7HLkGHeXkAkQQ6AEIRjAD#v=onepage&q=tert-Butyl%20chloride&f=false Organic Chemistry]
* [https://books.google.com.br/books?id=59UHSi2ERakC&pg=PA110&dq=tert-Butyl+chloride&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwj8mpiH_aXoAhW7HLkGHeXkAkQQ6AEITjAE#v=onepage&q=tert-Butyl%20chloride&f=false Advances in Hydrochloric Acid Research and Application]
* [https://books.google.com.br/books?id=hWLpCgAAQBAJ&pg=PA134&dq=tert-Butyl+chloride&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwj8mpiH_aXoAhW7HLkGHeXkAkQQ6AEIVjAF#v=onepage&q=tert-Butyl%20chloride&f=false Organic Chemistry]
* [https://books.google.com.br/books?id=pLP7pXGaSOoC&pg=PA337&dq=tert-Butyl+chloride&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwj8mpiH_aXoAhW7HLkGHeXkAkQQ6AEIajAH#v=onepage&q=tert-Butyl%20chloride&f=false Basic Laboratory and Industrial Chemicals: A CRC Quick Reference Handbook]
* [https://books.google.com.br/books?id=4Wd99ggv7psC&pg=PP55&dq=tert-Butyl+chloride&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwj8mpiH_aXoAhW7HLkGHeXkAkQQ6AEIeTAJ#v=onepage&q=tert-Butyl%20chloride&f=false Organic Chemistry I Super Review]
* [https://books.google.com.br/books?id=DYyZAwAAQBAJ&pg=PT166&dq=tert-Butyl+chloride&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwj6_bmY_qXoAhWtHLkGHfnuA9M4ChDoAQgtMAE#v=onepage&q=tert-Butyl%20chloride&f=false Synthetic Methods of Organometallic and Inorganic Chemistry]
* [https://books.google.com.br/books?id=rqbXiXQckgMC&pg=PA396&dq=tert-Butyl+chloride&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwi15dL9_qXoAhVuIbkGHcx9D7I4FBDoAQhJMAQ#v=onepage&q=tert-Butyl%20chloride&f=false Pharmaceutical Organic Chemistry]

== Referencoj ==
{{Referencoj|3}}
{{Projektoj}}

[[Kategorio:Organikaj kloridoj]]
[[Kategorio:Butilaj kombinaĵoj]]
{{Prikemiaj temoj}}
[[Kategorio:T-Butilaj kombinaĵoj]]
Ŝablonoj uzitaj sur ĉi tiu paĝo:
Reiri al T-Butila klorido.
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/wiki/T-Butila_klorido"