Fluorida acido

Fluorida acido
akva solvaĵo • speco de kemiaĵo
hidrohalogena acido
Ĝeneralaĵoj
Nomo	Fluorida acido
Kemia formulo	HF
CAS-numero-kodo	7664-39-3
PubChem-kodo	16211014
SMILES	c1(C=O)cc(OC)c(O)cc1
Karakterizaĵoj
Denseco	1.15 g cm−3
Fandopunkto	−83.6 °C (−118.5 ℉; 189.6 K)
Bolpunkto	19.5 °C (67.1 ℉; 292.6 K)
Acideco (pKa)	3.17
Solvebleco	komplete solvebla
Refrakta indico	1.00001
Sekurecaj indikoj
; T; Toksa	; C; Koroda
GHS etikedigo de kemiaĵoj	R: 26/27/28 35
	S: (1/2) 7/9 26 36/37/39 45
Se eble, uziĝu unuoj de la Sistemo Internacia de Unuoj. Escepte de la notoj alie indikitaj, la datumoj rilatas al materialoj laŭ la ordinaraj normoj pri temperaturo kaj premo (25o kaj premo je 1 atmosfero aŭ 760 mm de Hg).
	v • d • r

Fluorida acido estas akva solvaĵo kun fluorido de hidrogeno (HF). Ĝi estas la antaŭaĵo de preskaŭ ĉiuj fluoraj kombinaĵoj, inklude de la farmaciaĵoj kiel la fluoksetino, pli konata kiel Prozac, diversaj materialoj kiel la PTFE), pli konata kiel Teflon, kaj la elementa fluoro mem. Ĝi estas senkolora solvaĵo alte koroda, kapablanta dissolvi multajn materialojn, ĉefe la oksidojn. Ĝia kapableco pri vitrodissolvado estas konata ekde la 17-a jarcento, eĉ antaŭ ol Carl Wilhelm Scheele (1742-1786) prepari ĝin en grandaj kvantoj en 1771. Pro ties alta reakcieco rilate al vitro kaj modera reakcieco rilate al multaj metaloj, la fluorida acido kutime konserviĝas en plastaj tenejoj, kvankam PTFE estas milde trapasebla tra ĝi.

La gaso Fluorido de hidrogeno estas akuta veneno kapablanta tuje kaj porĉiame damaĝi pulmojn kaj korneojn de la okuloj. Akva solvaĵo kun fluorida acido estas kontakto-veneno kun potencialo por profundaj, komence sendoloraj brulvundoj kun sekvo de histomorto. Per interagado kun la kalcia metabolismo de la korpo, la koncentrita acido povas same kaŭzi sistema tokseco kaj eventuala korospira haltado ^[1] kaj fataleco, post kontakto kun 160 cm² (aŭ 25 kvadrataj funtoj) da haŭto.

Oni kreditas al Edmondo Fremio (1814-1894) kiu unue malkovris la anhidran fluoridon de hidrogeno dum li penis izoli la fluoron.

Acideco

Fluorida acido estas klasifikita kiel malforta acido pro ties malalta konstanto pri dissociigo (pK_a 3.17) kompare kun fortaj acidoj. Ĝi joniĝas en akva solvaĵo per similaj manieroj al aliaj ordinaraj acidoj:

HF + H₂O + H₃O⁺ + F⁻

Ĝi estas la sola halogenida acido^[2]^[3] kiu ne konsideriĝas forta acido,t.e., ĝi ne joniĝas komplete en diluitaj akvaj solvaĵoj.

Kiam la koncentriĝo de Fluorido de Hidrogeno alproksimiĝas 100%, la acideco draste pligrandiĝas pro la samasociiĝo^[4]

3 HF + H₂F⁺ + FHF⁻

La dufluorida anjono (FHF⁻) stabiliĝas de la tre forta hidrogeno-fluora hidrogena ligo.

Produktado

Fluorida acido produktiĝas per traktado de la mineralo fluorito (CaF₂) kun koncentrita sulfata acido. Kiam kombinitaj je 265 °C, ĉi du substancoj reakcias kaj produktas fluoridon de hidrogeno kaj kalcia sulfato^[5] laŭ la sekva kemia ekvacio:

CaF₂ + H₂SO₄ → 2 HF + CaSO₄

Kvankam komerce fluorito estas taŭga antaŭaĵo kaj plej granda fonto por monda produktado de fluorida acido, fluorido de hidrogeno ankaŭ produktiĝas kiel kromprodukto en la fabrikado de la fosfata acido, kiu originas el la mineralo apatito. La ercoj de apatito kutime enhavas kelkajn procentojn da fluoroapatito^[6], kies acida digesto ellasas gasnubojn konsistigantaj el sulfura dioksido (el la Sulfata acido), akvo kaj HF, samkiel iomaj partiklaĵoj. Post separiĝo de la solidaĵoj, la gasoj traktiĝas per sulfata acido kaj oleumo aŭ fumiganta sulfata acido^[7] por estigi HF-on anhidran. Kaŭze de la koroda naturo de la HF, ĝia produktado akompaniĝas per dissolvado de mineralaj silikatoj, tiamaniere ke, signifohavaj amasoj da fluorosilikataj acidoj generiĝas.

Mineralaj acidoj

Halogenidaj acidoj
HF	Fluorida acido	HCl	Klorida acido	HBr	Bromida acido	HI	Jodida acido
HFO	Hipofluorita acido	HClO	Hipoklorita acido	HBrO	Hipobromita acido	HIO	Hipojodita acido
HFO₂	Fluorita acido	HClO₂	Klorita acido	HBrO₂	Bromita acido	HIO₂	Jodita acido
HFO₃	Fluorata acido	HClO₃	Klorata acido	HBrO₃	Bromata acido	HIO₃	Jodata acido
HFO₄	Perfluorata acido	HClO₄	Perklorata acido	HbrO₄	Perbromata acido	HIO₄	Perjodata acido

Aliaj komponaĵoj

Referencoj

↑ Cardiac Arrest: The Science and Practice of Resuscitation Medicine, Norman A. Paradis, Henry R. Halperin, Karl B. Kern, Volker Wenzel, Douglas A. Chamberlain
↑ Advanced Chemistry, Michael Clugston, Rosalind Flemming
↑ Chemistry, Kenneth Whitten, Raymond Davis, Larry Peck, George Stanley
↑ The Chemistry of Linear Oligopyrroles and Bile Pigments, Heinz Falk
* En acido-baza kemio, samasociiĝo aŭ homo-asociiĝo estas asociiĝo inter unu bazo kaj ties konjuga acido per hidrogena ligo.
↑ PubChem
↑ Textbook of Biochemistry for Dental Students, D. M. Vasudevan, S. Sreekumari, Kannan Vaidyanathan
↑ Sulphur Trioxide, Oleum and Sulphuric Acid Mist, Richard Griffiths

Portalo pri Kemio

Kategorio Fluorida acido en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

Ĉi tiu artikolo ankoraŭ estas ĝermo pri Kemio kaj kemia substanco.

Helpu al Vikipedio plilongigi ĝin. Se jam ekzistas alilingva samtema artikolo pli disvolvita, traduku kaj aldonu el ĝi (menciante la fonton).

Bibliotekoj

[1] Cardiac Arrest: The Science and Practice of Resuscitation Medicine, Norman A. Paradis, Henry R. Halperin, Karl B. Kern, Volker Wenzel, Douglas A. Chamberlain

[2] Advanced Chemistry, Michael Clugston, Rosalind Flemming

[3] Chemistry, Kenneth Whitten, Raymond Davis, Larry Peck, George Stanley

[4] The Chemistry of Linear Oligopyrroles and Bile Pigments, Heinz Falk
* En acido-baza kemio, samasociiĝo aŭ homo-asociiĝo estas asociiĝo inter unu bazo kaj ties konjuga acido per hidrogena ligo.

[5] PubChem

[6] Textbook of Biochemistry for Dental Students, D. M. Vasudevan, S. Sreekumari, Kannan Vaidyanathan

[7] Sulphur Trioxide, Oleum and Sulphuric Acid Mist, Richard Griffiths

[1]