Το όνομα του Ρόδου (ταινία)

Το όνομα του Ρόδου
Σκηνοθεσία	Ζαν Ζακ Ανώ
Παραγωγή	Μπερντ Άιχινγκερ, Μπερντ Σέφερς
Σενάριο	Άντριου Μπίρκιν, Τζέραρντ Μπραχ, Χάουαρντ Φράνκλιν, Αλαίν Γκοντάρ
Βασισμένο σε	Το Όνομα του Ρόδου του Ουμπέρτο Έκο
Πρωταγωνιστές	Σον Κόνερι Φ. Μάρεϊ Έιμπραχαμ Κρίστιαν Σλέιτερ Ρον Πέρλμαν
Αφήγηση	Ντουάιτ Ουέιστ
Μουσική	Τζέιμς Χόρνερ
Φωτογραφία	Τονίνο Ντέλι Κόλι
Μοντάζ	Τζέιν Σέιτζ
Ενδυματολόγος	Γκαμπριέλα Πεσκούτσι
Εταιρεία παραγωγής	ZDF Zweites Deutsches Fernsehen, France 3 Cinema, Radiotelevisione Italiana, Neue Constantin Film, Les Films De Ariane, Acteurs Auteurs Associés, Cristaldi Film
Διανομή	20th Century Fox (ΗΠΑ & Καναδάς) Columbia Pictures (Διεθνώς)
Πρώτη προβολή	24.9.1986 (ΗΠΑ), 16.10.1986 (Δυτική Γερμανία), 17.10.1986 (Ιταλία), 17.12.1986 (Γαλλία)
Διάρκ��ια	126 λεπτά
Προέλευση	Ιταλία / Δυτική Γερμανία / Γαλλία
Γλώσσα	Αγγλικά
Προϋπολογισμός	17,5 εκ. δολάρια[1]
Ακαθάριστα έσοδα	77.1 εκ. δολάρια
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

To κινηματογραφικό έργο Το όνομα του Ρόδου (αγγλικά: The Name of the Rose) είναι ταινία του 1986 ιταλογαλλογερμανικής παραγωγής στην αγγλική γλώσσα. Σκηνοθετήθηκε από τον Ζαν Ζακ Ανώ, και αποτελεί κινηματογραφική μεταφορά του ομώνυμου βιβλίου του Ουμπέρτο Έκο.^[2] Στους πρωταγωνιστικούς ρόλους είναι ο Σον Κόνερι ως ο φραγκισκανός μοναχός Ουίλιαμ του Μπάσκερβιλ, και ο Κρίστιαν Σλέιτερ ως ο μαθητευόμενος του, Άντσο της Μελκ, οι οποίοι καλούνται να διαλευκάνουν ένα μυστήριο σε μονή Βενεδικτίνων στη βόρεια Ιταλία.

Η ταινία ξεκινά με την αφήγηση του Άντσο της Μελκ, ο οποίος πλέον σε μεγάλη ηλικία, θυμάται τον εαυτό ως νεαρό μαθητευόμενο υπό τον δάσκαλο του, τον Φραγκισκανό μοναχό Ουίλιαμ του Μπάσκεβιλ, κατά το ταξίδι τους στη μονή των Βενεδικτίνων το 1327 όπου επρόκειτο να πραγματοποιηθεί συνάντηση των Φραγκισκανών με αντιπροσωπεία του Πάπα σχετικά με έννοιες της αποστολικής διακονίας. Η μονή είναι διάσημη για το συγγραφείο της, όπου οι γραφείς αντιγράφουν, μεταφράζουν ή εικονογραφούν βιβλία. Ένας νεαρός μοναχός, ο Αντέλμος του Οτράντο, βρίσκεται νεκρός υπό ύποπτες συνθήκες και εμφανίζεται να έχει πέσει από την κορυφή του πύργου, έτσι ο ηγούμενος της μονής ζητά τη συνδρομή του Ουίλιαμ του Μπάσκερβιλ ο οποίος παρότι βρίσκεται εκεί για τους σκοπούς του συνεδρίου, τυχαίνει επίσης να είναι γνωστός για τις ερευνητικές του ικανότητες.

Κατά τη διερεύνηση του περιστατικού, λίγες μέρες αργότερα σημειώνεται και άλλος θάνατος, ο οποίος αυτή τη φορά είναι βέβαιο πως πρόκειται για δολοφονία, καθώς ο αδερφός Βενάντιος, μεταφραστής των ελληνικών κειμένων, βρίσκεται νεκρός μέσα σε μια δεξαμενή γεμάτη με αίμα χοίρων, ενώ η γλώσσα του και άκρα των δαχτύλων του έχουν μαύρα στίγματα. Οι υπόλοιποι μοναχοί φοβισμένοι από το γεγονός καταφεύγουν σε υπερφυσικές εξηγήσεις και προσπαθούν να ερμηνεύσουν τα γεγονότα ως σημάδια της επερχόμενης Αποκάλυψης. Ο Ουίλιαμ προσπαθεί να βρει περισσότερες πληροφορίες εξετάζοντας τα βιβλία στο συγγραφείο, όμως παρεμποδίζεται από τους εκεί βιβλιοθηκονόμους και ειδικά τον αδελφό Μαλαχία ο οποίος είναι ο επικεφαλής της βιβλιοθήκης και του αρνείται την είσοδο στην κύρια βιβλιοθήκη. Κατόπιν ο Ουίλιαμ συναντά τον Σαλβατόρε, καμπούρη με διανοητικά προβλήματα ο οποίος εκτελεί διάφορες χειρωνακτικές εργασίες στη μονή, και τον Ρεμίτζιο ντα Βαράτζινε, ο οποίος είναι ο σταβλάρχης και παράλληλα προσέχει τον Σαλβατόρε στις καθημερινές του ανάγκες. Από τη συζήτηση που έχει μαζί τους, ο Ουίλιαμ συμπεραίνει πως ήταν μέλη της αίρεσης των Δουλτσινιτών οι οποίοι χρησιμοποιούσαν βίαια μέσα στην προσπάθεια επιβολής της άποψης πως οι κληρικοί πρέπει να διάγουν φτωχικό βίο. Δεν τους θεωρεί ύποπτους για τους θανάτους που σημειώθηκαν στη μονή ωστόσο, καθώς οι Δουλτσινίτες στόχευαν πλούσιους επισκόπους αντί για φτωχούς μοναχούς. Λίγες μέρες αργότερα νεκρός βρίσκεται και ο βοηθός βιβλιοθηκάριος, ο οποίος εμφανίζεται να έχει πνιγεί σε δεξαμενή, και έχει και αυτός παρόμοια μαύρα σημάδια στη γλώσσα και τα δάχτυλα. Παράλληλα ο Άντσο γνωρίζει μια νεαρή κωφάλαλη χωρική, και κάνει έρωτα για πρώτη φορά μαζί της στον στάβλο.

Εξετάζοντας όλα τα δεδομένα έως τη στιγμή εκείνη, ο Ουίλιαμ συμπεραίνει πως ο πρώτος θάνατος του νεαρού μοναχού ήταν αυτοκτονία καθώς ο νεαρός πιεζόταν για σεξουαλική συνεύρεση με ανταλλαγή προστασίας. Ωστόσο οι συνθήκες που οδήγησαν στους άλλους θανάτους, είναι πιο περίπλοκες, και ο Ουίλιαμ υποπτεύεται πως η βασική αιτία των θανάτων αυτών είναι ένα βιβλίο γραμμένο στην ελληνική γλώσσα το οποίο κρατείται στη βιβλιοθήκη. Καθώς πληροφορεί τον ηγούμενο για τα συμπεράσματα του, αυτός τα απορρίπτει και τον πληροφορεί πως έχει ήδη ειδοποιήσει την Ιερά Εξέταση να στείλει αντιπροσωπεία στη μονή αναλαμβάνοντας τις έρευνες, υπό τον Μπερνάντο Γκούι, παλαιό γνώριμου και αντιπάλου του Ουίλιαμ. Ο Ουίλιαμ αποφασίζει να διαλευκάνει το μυστήριο πριν την έλευση του Γκούι, και έτσι μαζί με τον μαθητευόμενο του τον Άντσο, εισχωρούν κρυφά στη βιβλιοθήκη της μονής κατά τις νυχτερινές ώρες, και εκεί ανακαλύπτουν πως πρόκειται για μια τεράστια εγκατάσταση σε πολλά επίπεδα και με πλήθος αιθουσών, η οποία κρατείται κρυφή πιθανώς γιατί περιέχει πολλά παγανιστικά βιβλία της αρχαιότητας. Ο Γκούι εν τω μεταξύ καταφθάνοντας στη μονή, αρχίζει τις έρευνες του αρχικά βρίσκοντας κάποια εύκολα θύματα όπως την κοπέλα με την οποία είχε συνευρεθεί ο Άντσο, καθώς και τους Σαλβατόρε και Ρεμίτζιο τους οποίους κατηγορεί για μαγεία και οι οποίοι ομολογούν την ενοχή τους μετά από βασανιστήρια. Ο Ουίλιαμ δεν δέχεται την εκτίμηση πως ο Ρεμίτζιο ήταν ο δολοφόνος, καθώς οι φόνοι σχετίζονται με το βιβλίο στα ελληνικά, μια γλώσσα την οποία ο Ρεμίτζιο δεν κατείχε, και προειδοποιεί πως οι δολοφονίες δεν θα σταματήσουν με τον θάνατο του Ρεμίτζιο. Ο Γκούι ωστόσο επιβάλλει τη θέση του ως επικεφαλής ιεροεξεταστής και καταδικάζει τους Ρεμίτζιο, Σαλβατόρε, και την κοπέλα σε θάνατο δια της πυράς.

Ο Ουίλιαμ και ο Άντσο ξαναμπαίνουν στη βιβλιοθήκη προς αναζήτηση του μυστηριώδους βιβλίου, και εκεί συναντούν τον μοναχό Χόρχε, τον αρχαιότερο μοναχό της μονής και πιο ηλικιωμένο, να κρατάει το ελληνικό βιβλίο. Διαπιστώνεται πως πρόκειται για το χαμένο δεύτερο βιβλίο της Ποιητικής του Αριστοτέλη, στο οποίο ασχολείται με τη φύση της κωμωδίας. Ο Χόρχε καθώς ήταν κάθετα αντίθετος με την κωμωδία την οποία θεωρούσε έκφυλη και καταπτωτική και αντίθετη με τα πρότυπα του χριστιανισμού όπως τα αντιλαμβανόταν, και ήθελε πάση θυσία να αποκρύψει την ύπαρξη του βιβλίου από όσους το αναζητούσαν, καθώς το συγκεκριμένο γραπτό υπό το κύρος του Αριστοτέλη θα προωθούσε τη μελέτη της κωμωδίας γενικότερα. Έτσι είχε τοποθετήσει δηλητηριώδης ουσία στα άκρα των σελίδων του βιβλίου, την οποία όσοι άγγιζαν κατά τη συνήθη πρακτική του ξεφυλλίσματος του βιβλίου δηλητηριάζονταν και πέθαιναν. Ο Ουίλιαμ αντιλαμβάνεται το τέχνασμα του Χόρχε με τις σελίδες και προστατεύει τον εαυτό του και τον Άντσο φορώντας γάντια, ο Χόρχε ωστόσο τον αιφνιδιάζει και παίρνοντας το βιβλίο από τα χέρια του προσπαθεί να ξεφύγει προκαλεί άθελα του πυρκαγιά η οποία γρήγορα εξαπλώνεται σε όλη τη βιβλιοθήκη και προκαλεί και τον δικό του θάνατο. Ο Ουίλιαμ λέει στον Άντσο να φύγει έξω, ενώ ο ίδιος προσπαθεί να διασώσει τους όποιους σημαντικούς τόμους στη βιβλιοθήκη μπορεί να κουβαλήσει στα χέρια του. Την ίδια στιγμή με την εξέλιξη της πυρκαγιάς στο κτήριο της βιβλιοθήκης, εκτελείται και η καύση αυτών που ο Γκούι έκρινε ως ενόχους για μαγεία. Βλέποντας την πυρκαγιά ωστόσο, οι μοναχοί τρέχουν προς κατάσβεση της, και μέσα στη γενική αποδιοργάνωση, οι χωρικοί που ζουν στα περίχωρα της μονής σώζουν την κοπέλα από την πυρά, ενώ οι Σαλβατόρε και Ρεμίτζιο έχουν ήδη πεθάνει στη φωτιά. Μετέπειτα ο όχλος στρέφεται εναντίον της αποστολής της Ιεράς Εξέτασης και σπρώχνουν την άμαξα του Γκούι ο οποίος προσπάθησε να διαφύγει, με αποτέλεσμα να πέσει στον γκρεμό και ο Γκούι να πεθάνει καθώς διατρυπάται από τις ακτίνες των τροχών.

Την επόμενη ημέρα καθώς ο Ουίλιαμ και ο Άντσο αναχωρούν από τη μονή, ο Άντσο συναντά τη νεαρή κοπέλα και αμφιταλαντεύεται για λίγα δευτερόλεπτα, στο να μείνει μαζί της ή να ακολουθήσει τον δάσκαλο του. Επιλέγει το δεύτερο και φεύγει μαζί με τον Ουίλιαμ. Σε μεγάλη πλέον ηλικία, με τη φωνή του αφηγητή, λέει πως δεν μετάνιωσε ποτέ για την επιλογή του αυτή, καθώς έμαθε πολλά και χρήσιμα πράγματα από τον Ουίλιαμ πριν χωρίσουν και οι δικοί τους δρόμοι. Καταλήγει πως η κοπέλα αυτή υπήρξε η μόνη επίγεια αγάπη της ζωής του, αν και ποτέ δεν έμαθε το όνομα της.

Κατά τον σχολιασμό του σκηνοθέτη Ζαν Ζακ Ανώ, επικοινωνώντας με τον Ουμπέρτο Έκο του είπε πως ήταν πεπεισμένος πως το βιβλίο του μελλόταν να σκηνοθετηθεί μόνο από τον ίδιο, καθώς ένιωθε ιδιαίτερα ενθουσιασμένος από την πλοκή μια και ο ίδιος είχε έντονο προσωπικό ενδιαφέρον με τη μελέτη του μεσαιωνικού μοναχισμού καθώς και ευχέρεια με τη λατινική και ελληνική εκκλησιαστική γλώσσα. Ο Ανώ αφιέρωσε 4 χρόνια στην προετοιμασία της παραγωγής της ταινίας, ταξιδεύοντας σε ΗΠΑ και Ευρώπη αναζητώντας τον τέλειο συνδυασμό ηθοποιών και προσώπων. Αρχικά αντιστάθηκε στην ιδέα να προσλάβει τον Σον Κόνερι γιατί ένιωθε πως ήταν ήδη τυποποιημένος από τους ρόλους του στη σειρά ταινιών Τζέιμς Μποντ, και αρνητικός για τον Κόνερι ήταν και ο Έκο. Καθώς όμως δεν μπορούσε να βρει κάποιον ηθοποιό που του άρεσε για τον ρόλο τελικά κατέληξε στον Κόνερι. Οι εξωτερικοί χώροι της μονής γυρίστηκαν σε κατασκευασμένο σκηνικό σε λόφους έξω από τη Ρώμη, ενώ οι σκηνές των εσωτερικών χώρων στη μονή Έμπερμπαχ στη Γερμανία.

Ο χαρακτήρας του Ουίλιαμ του Μπάσκερβιλ, είναι εμπνευσμένος από τον Σέρλοκ Χολμς και Το λαγωνικό των Μπάσκερβιλ, ενώ ο μοναχός Χόρχε και η βιβλιοθήκη της μονής είναι εμπνευσμένα από τον Χόρχε Λουίς Μπόρχες και το διήγημα Η βιβλιοθήκη της Βαβέλ αντίστοιχα.

Η ταινία δεν τα πήγε καλά στις εισπράξεις εισιτηρίων κατά την κυκλοφορία της στις ΗΠΑ, καθώς κυκλοφόρησε σε 176 κινηματογράφους και εισέπραξε μόλις 7,2 εκ. δολάρια με το κόστος παραγωγής της να είναι 17 εκατομμύρια.^[3] Ωστόσο ήταν εξαιρετικά δημοφιλής στην Ευρώπη και συνολικά οι διεθνείς της εισπράξεις εκτός ΗΠΑ ανήλθαν στα πάνω από 77 εκατομμύρια. Ο Ρότζερ Ίμπερτ αξιολόγησε την ταινία με 2.5/4, χαρακτηρίζοντας την ως ταινία με ιδιαίτερη έμπνευση αλλά μπερδεμένη χωρίς πειθαρχία.^[4] Το 2011, ο ίδιος ο Έκο ανέφερε πως η ταινία επικεντρώθηκε σε κάποια μόνα στοιχεία του βιβλίου του, αγνοώντας κάποιες άλλες περισσότερο θεολογικές και πολιτικές πτυχές, χαρακτηρίζοντας την ως μια καλή ταινία εν γένει.^[5]

• Βραβείο Σεζάρ για την καλύτερη ξένη ταινία.
• Βραβεία Βρετανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου. στον Σον Κόνερι για καλύτερο ηθοποι��, και τον Χάσο φον Χιούγκο για καλύτερο μέικ απ.

• 
  Ρόκα Καλάσιο στο Αμπρούτσο, μια από τις τοποθεσίες της ταινίας
• 
  Καστέλ ντελ Μόντε, Απουλία, η τοποθεσία του σκηνικού της βιβλιοθήκης της μονής

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Το όνομα του Ρόδου (ταινία)

• Το όνομα του Ρόδου Αρχειοθετήθηκε 2017-09-16 στο Wayback Machine. - cine.gr
• The Name of the Rose  στην IMDb
• The Name of the Rose στο Rotten Tomatoes