Wyymonet / Oktoober

D Römer händ ihrä achti Monät vom Jahr mensis october (octo=acht) gnännt. Obwohl dä Monät nach dä Julianischen Kaländerreform 46 v. Chr. a dä zähte Stell verschobä wordä isch, isch s bi sim römischä Namä blibä. Anderi uurdütschi Namä sind d "Wiimönet", dä Namä söll bereits vom Karl äm Große im 8. Jahrhundärt iigfüehrt wordä si und wiist auf dä Beginn vo dä Wiiläsi und dä wiitärä Wiiverarbeitig hi, odär "Gilbhart", da sich i däm Härbschtmonät s Laub gäl und bun färbt. Bi dä Jeger wird de Monät au Dachsmond gnännt. Dä hütig Gregorianisch Kaländer isch 1582 vom Papscht Gregor XIII. iigfüehrt worde, isch aber erscht nach dä Französischä Revolution duregsetzt worde.

• Liächtblauä Mäntig (erschti Mäntig nach Michaelis ( 29.9) isch in Bayern gfiired worde, da d Handwerker wider bi Liächt in ihrene Stubä händ müse schaffe. Meischtens händ d Meischter dä Lehrlingä a dem Tag frei gä.

• Oktoberfäscht Am erschtä Sunntig isch uf dä Münchner Theresiäwiesä s gröschte Volksfäscht vo de Wält fertig. Zum erschten Mal isch ab äm 12. Oktober 1810 gfiiret worde, em Geburtstag vom bayerischä König Maximilian I. Er hät sich a däm Tag mit de Therese von Sachsä-Hildäburghuusen vermäht.

• Tag vo de Dütschä Einheit (3. Oktober) De Tag erinneret a d Vereinigung vo de vormaligä DDR mit dä Bundesrepublik Dütschland im Jahr 1990 und hät sit dem dä 17. Juni als Gedänktag abglöst.

• Ärntedank (erschti Sunntig im Oktober) I dä Chillänä werded di diesjährigä Ärnteinahmä gsägnet.

• Rosächranzfäscht (7. Oktober) Im Jahr 1573 hät de Papst Gregor XIII. das Fäscht als Erinnerig a d Seeschlacht bi Lepanto iigfüehrt, wo ä chrischtlichi Flottä mit Hilf vo Rosächranzgebät d Schiff vode Osmanä värnichtet händ.

• Reformationstag (31. Oktober) Er erinnered an Aaschlag vode 95 Thesä zu de Ablasspraxis vo de Chillä a d Dompfortä in Wittäbärg dur dä Martin Luther und somit äm Beginn vo de Reformation.

• Halloween (31. Oktober), ursprünglich in Irland als Nacht vor Allerheilige gfirt.

• Fiirtig

Im Oktober liged d Sternzeichä Waag (ca. 23. 9. bis 23. 10.) und Skorpion (ca. 23. 10. bis 22. 11.).