S koreanische Alfabet

S koreanische Alfabet
Schrifttüp	Alfabet
Sprooche	Koreanisch
Erfinder	König Sejong
Entstande	1443
Verwändigszit	1446 bis hüte
Verwändet in	Korea China
Offiziell in	Nordkorea Südkorea Volksrepublik China
Abstammig	möögligerwiis z. D. vo dr ’Phagspa-Schrift S koreanische Alfabet
Bsundrigs	D Buechstaabe wärde zu Silbe zämmegfasst
Unicodeblock	U+AC00..U+D7AF U+1100..U+11FF U+3130..U+318F
ISO 15924	Hang

S koreanische Alphabet (한글 Hangeul, Hangul, 조선글 Chosŏn’gŭl) isch e Buechstaabeschrift, wo für die koreanisch Sprooch verwändet wird.^[1] Es handlet sich weder um e logografischi Schrift wie bi de chinesische Zäiche no um e Silbeschrift wie die japanische Hiragana oder Katakana. S modärne koreanische Alfabet bestoot grundsätzlig us 14 Konsonante und 10 Vokal. Die äinzelne Buechstaabe wärde zu Silbe zämmegfasst, so dass jedi Silbe im en imaginärs Kwadrat basst. S koreanische Alfabet isch im 15. Joorhundert erschaffe worde und isch mit chliine Verändrige hüte immer no die offizielli Schrift für s Koreanische^[2] in Nordkorea, Südkorea und dr Volksrepublik China.

Form

Die modärni alfabetischi Räijefolg vo de koreanische Buechstaabe und iiri Nääme si in Nordkorea und in Südkorea e chli andersch.

Konsonante

In dr Dabälle unde nooche si d Konsonantebuechstaabe u. a. mit dr McCune-Reischauer- (MR), dr Yale- und dr so genannte „rewidierte Romanisierig“ (RR) vom südkoreanische Kultur- und Turismusministerium ufgfüert. D Räijefolg und d Nääme si Nordkoreanisch. Im Südkoreanische het s meereri verschidnigi Räijefolge.

Buechstaabe	Fonem	Name		MR	Yale	RR
ㄱ	/⁠k⁠/	[ki.ɯk̚]	기역	k / g	k	g / k
ㄴ	/⁠n⁠/	[ni.ɯn]	니은	n	n	n
ㄷ	/⁠t⁠/	[ti.ɯt̚]	디귿	t / d	t	d / t
ㄹ	/⁠l⁠/	[ɾi.ɯl]	리을	r / l	l	r / l
ㅁ	/⁠m⁠/	[mi.ɯm]	미음	m	m	m
ㅂ	/⁠p⁠/	[pi.ɯp̚]	비읍	p / b	p	b / p
ㅅ	/⁠s⁠/	[si.ɯt̚]	시옷	s	s	s
ㅇ	/⁠ŋ⁠/ (/Ø/)	[i.ɯŋ]	이응	– / ng	– / ng	– / ng
ㅈ	/⁠ʦ⁠/	[ʦi.ɯt̚]	지읒	ch / j / t	c	j / t
ㅊ	/ʦʰ/	[ʦʰi.ɯt̚]	치읓	ch’ / t	ch	ch / t
ㅋ	/kʰ/	[kʰi.ɯk̚]	키읔	k’ / k	kh	k
ㅌ	/tʰ/	[tʰi.ɯt̚]	티읕	t’ / t	th	t
ㅍ	/pʰ/	[pʰi.ɯp̚]	피읖	p’ / p	ph	p
ㅎ	/⁠h⁠/	[hi.ɯt̚]	히읗	h / –	h	h / –
ㄲ	/k͈/	[tøːn.ɡi.ɯk̚]	쌍기역	kk / k	kk	kk / k
ㄸ	/t͈/	[tøːn.di.ɯt̚]	쌍디귿	tt / t	tt	tt / t
ㅃ	/p͈/	[tøːn.bi.ɯp̚]	쌍비읍	pp / p	pp	pp / p
ㅆ	/s͈/	[tøːn.si.ɯt̚]	쌍시옷	ss / t	ss	ss / t
ㅉ	/ʦ͈/	[tøːn.ʣi.ɯt̚]	쌍지읒	cch / t	cc	jj / t

Vokal

D Vokalbuechstaabe und -Buchstaabekombinazione häi käni bsundrgi Nääme. D Lengi vo de Vokal isch im Koreanische bedütigsunderschäidend; in dr koreanische Schrift wird aber nit zwüsche lange und churze Vokal underschiide.

Buechstaabe	Fonem	McC-R	Yale	RR
ㅏ	/a/	a	a	a
ㅑ	/ja/	ya	ya	ya
ㅓ	/ə/	ŏ	e	eo
ㅕ	/jə/	yŏ	ye	yeo
ㅗ	/o/	o	o	o
ㅛ	/jo/	yo	yo	yo
ㅜ	/u/	u	wu	u
ㅠ	/ju/	yu	yu	yu
ㅡ	/ɯ/	ŭ	u	eu
ㅣ	/i/	i	i	i
ㅐ	/ɛ/	ae	ay	ae
ㅒ	/jɛ/	yae	yay	yae
ㅔ	/e/	e	ey	e
ㅖ	/je/	ye	yey	ye
ㅚ	/ø/	oe	oy	oe
ㅟ	/y/	ue	wi	wi
ㅢ	/ɰi/	ŭi	uy	ui
ㅘ	/wa/	wa	wa	wa
ㅝ	/wə/	wŏ	we	wo
ㅙ	/wɛ/	wae	way	wae
ㅞ	/we/	we	wey	we

Silbeblöck

Aalut: [ʦʰo.səŋ] 초성 / 初聲 Nukleus: [ʦuŋ.səŋ] 중성 / 中聲 Uslut: [ʦoŋ.səŋ] 종성 / 終聲

Die äinzelne Buechstaabe wärde zu mee oder weniger kwadratische Blöck zämmegsetzt, wo jede ere Silbe entspricht. In jeder gschribnige Silbe git s drei Posizione: Aalut, Nukleus und Uslut. Bi Silbe, wo mit eme Vokal aafönge, wird die ersti Posizion mit em Zäiche ㅇ gfüllt. In dr zwäite Posizion stoot e Vokal- oder Difthong-Buechstaabe. Die dritti Posizion wird äntwääder mit eme Konsonantebuechstaabe gfüllt oder blibt leer.

Je noch dr Form vo de Buechstaabe wärde die gschribnige Silbe underschidlig zämmegsetzt:

Bi ‹i› ㅣ und de Vokalzäiche, wo drvo abgläitet si, stoot s Zäiche für en Aalutkonsonant linggs.
Bischbil – ‹ha›, ‹hi›, ‹he›:

Bi ‹ɯ› ㅡ und de Vokalzäiche, wo drvo abgläitet si, stoot s Zäiche für en Aalutkonsonant oobe.
Bischbil – ‹ho›, ‹hɯ›, ‹hu›:

Bi de Difthong-Zäiche, wo e lange woogrächte und au e lange sänkrächte Strich häi, stoot s Zäiche für en Aalutkonsonant linggs oobe.
Bischbil – ‹hwa›, ‹hɰi›, ‹hwe›:

D Zäiche für en Uslutkonsonant stöön drunder.
Bischbil – ‹hak›, ‹hok›, ‹hwak›:

D Buechstaabe verändere bi dr Zämmesetzig iiri Form e chli, so dass d Silbe öbbe in e Kwadrat basst.

D Richdig vo dr Schrift

D Silbeblöck si ursprünglig so wie bi dr chinesische Schrift in Spalte vo oobe uf unde gschriibe worde und d Spalte vo rächts uf linggs. Büecher si doorum us öiropäischer Sicht „vo hinde“ glääse worde. Bi modärne Druckerzüügniss isch d Schribrichdig aber eso wie bi öiropäische Sprooche vo linggs uf rächts in Ziile vo oobe abwärts.

Litratuur

Young-Key Kim-Renaud (Hrsg.): The Korean alphabet. Its History and Structure. University of Hawaii Press, 1997.
Gari Keith Ledyard: The Korean Language Reform of 1446. The Origin, Background, and Early History of the Korean Alphabet. University of California Press, 1966. (Neuauflage: Singu Munhwasa, 1998)
S. Robert Ramsey: The Invention and Use of the Korean Alphabet. In: Ho-min Sohn (Hrsg.): Korean language in culture and society. University of Hawaii Press, 2006, S. 2–30.

Weblingg

Commons: Hangul – Sammlig vo Multimediadateie

Korean uf Omniglot (änglisch)
Digital Hangeul Museum (koreanisch und änglisch)
Virtuelle koreanische Tastatur. Koreanischi Schriftzäiche onläin schriibe (änglisch)

Fuessnoote

↑ Tale of Hong Gildong. World Digital Library. Abgrüeft am 3. Mai 2013.
↑ Der Große Brockhaus in zwölf Bänden. F. A. Brockhaus, Wisbade ¹⁶1979, Bd. 6, S. 454.

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Koreanisches_Alphabet“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.

[WDL1-1] Tale of Hong Gildong. World Digital Library. Abgrüeft am 3. Mai 2013.

[2] Der Große Brockhaus in zwölf Bänden. F. A. Brockhaus, Wisbade ¹⁶1979, Bd. 6, S. 454.

[1]