Charl-Pierre Naudé: Verskil tussen weergawes

Charl-Pierre Naudé is ʼn bekroonde Afrikaanse digter.

Charl-Pierre Naudé is 'n Suid-Afrikaanse digter, resensent en maatskaplike kommentator. Hy het drie digbundels in Afrikaans en een in Engels gepubliseer. Van sy gedigte en opstelle is na Nederlands en Duits vertaal en in bloemlesings opgeneem. Sedert 2000 publiseer hy gereeld in Europese literêre tydskrifte.^[1] Naudé het die Ingrid Jonkerprys in 1997, die M-Net-prys vir Afrikaanse poësie sowel as die Protea-prys in 2005 ontvang.^[2] Hy is op 27 Augustus 1958 in Kokstad gebore as enigste seun en een van twee kinders. Sy Afrikaanse pa is ʼn mediese dokter en sy Engelse ma, ʼn nooi Dönges, ʼn onderwyseres van beroep maar meestal ma en huisvrou. Tot op ouderdom sewe bly hy in Durban, waarna die gesin na die Transvaal verhuis, waar hulle onder andere in Rustenburg woon. Hulle bring ook ʼn jaar in Londen deur. By hulle terugkeer na Suid-Afrika vestig die gesin hulle op Oos-Londen, waar hy matrikuleer. Hier is sy pa ʼn patoloog tot met sy dood. Na matriek reis hy en verrig ʼn aantal werke, waarna hy verder studeer in die letterkunde, filosofie en klassieke kultuur aan die Universiteit van Stellenbosch en eindelik ʼn B.A. Honneurs-graad in Politieke Filosofie behaal. Hy word ʼn joernalis in Kaapstad en werk as kunsteresensent en vryskutjoernalis vir onder andere Vrye Weekblad. In 1990 vestig hy hom in Johannesburg en aanvaar ʼn pos as subredakteur by Beeld. Hy neem as inwonende skrywer deel aan Sanlam/LitNet se poësieskryfskole en help met kritiek by die Digterby-projek.

Hy word in 1999 deur Gerrit Komrij genooi om saam met vier ander Afrikaanse digters (Wilma Stockenström, Daniel Hugo, Hennie Aucamp en Marius Titus) ʼn toer deur Nederland en België te onderneem om Komrij se Afrikaanse bloemlesing te bemark deur van hulle gedigte voor te lees. In 2000 word hy deur Poetry International genooi om in Rotterdam in Nederland op te tree by hulle jaarlikse poësiefees. Vir hierdie geleentheid word etlike van sy gedigte in Nederlands vertaal. Om sy tweede digbundel te voltooi en af te rond en ook te werk aan die Engelse verwerkings van sy eie gedigte, spandeer hy in 2001 drie en ʼn halwe maande in Nieu-Bethesda in die Karoo. In 2006 neem hy deel aan die E-POS 2-program tussen België en Suid-Afrika, waaraan hy en Gabeba Baderoon van Suid-Afrika saam met die Belge Peter Holvoet-Hansen en Lut de Block en twee beeldende kunstenaars van elk van die lande deelneem. Hulle spandeer twee tot drie weke in Kasterlee in Vlaandere waartydens kruisbestuiwing ondersoek word tussen konseptuele kuns, grafiese kuns en die poësie en hulle mekaar se gedigte vertaal en verwerk in drie tale, Engels, Afrikaans en Nederlands. Die projek loop oor ʼn jaar, waarna die resultate na Belgiese biblioteke en universiteite geneem word. Sy bundel “Sien jy die hemelliggame” ontstaan uit hierdie projek. Hy is tans vryskutskrywer wat in Stilbaai woon en werk. In 2013 is hy die enigste Afrikaans digter wat in Johannesburg aan die What is Poetry-fees deelneem, saam met ʼn aantal plaaslike Engelse digters en digters van ander lande soos Duitsland, Amerika, Zimbabwe, Indonesië, Kanada, Rusland, Japan, Switserland en China. Daarna gaan woon hy in Duitsland, waar hy aktief deelneem aan die kunste in Noord-Europa.

Sy eerste gedig, “Twee wêrelde”, skryf hy reeds wanneer hy nog in standerd vier is. In sy laerskooljare skryf hy verskeie “boeke” vir sy eie “biblioteek”. Dit sluit in “Agter die terroriste aan” en ʼn plaasboek, “Sononder”, waarin hy prentjies uit Landbouweekblad plak. Hy skryf ook ʼn seerowerboek. In standerd nege begin hy in alle erns gedigte skryf. Hy beskou sy belangrikste vormingsjare as skrywer as die jare 1983 tot 1987 in Kaapstad, hoewel hy dit wat hy geskryf het, weggegooi het^[3]. Voor sy debuutbundel en daarna publiseer hy verskeie gedigte in Tydskrif vir Letterkunde. Die gedigte in sy debuutbundel^[4] “Die nomadiese oomblik” is nog sterk vorm- en klankgerig en dek ʼn wye ^[5]verskeidenheid onderwerpe^[6]. Die titel van die bundel word afgelei uit die paradoks^[7] van die menslike bestaan: die erotiese bewustheid^[8] en gevoelens van verlies, afskeid en eensaamheid enersyds en bewustheid van die skoonheid van dinge andersyds, wat soos geestelike oomblikke opvlam en dan weer soos weerligstrale verskiet. Veral indrukwekkend in die bundel is die bemeestering van die sonnetvorm in sy baie variasies, die verrassende beeldspraak en die vlot hantering van rym. Die gedigte is ryk aan swart humor en ironie en word in vier afdelings ingedeel. In die afdeling “Stoet van water” is water die simbool van emosionele en seksuele gewaarwording, waar daar ook water is wat uit die stoet ontsnap (nie die gekondisioneerde paadjie loop nie) en dus die hoop op vernuwing en kontak met die geliefde lewend hou. Die tweede afdeling is “Ek-sê-sonnette” met stadstemas en is dikwels eroties van aard. In gedigte soos “Hillbrowse onderhoud” en “Boodskap in ʼn bottel” word ook die onderwêreld van drank en seks benut. Die afdelings “Metafisiese sout” en “Die skaduwee van die venster” bevat losser, langer verse wat minder vormgebonde is en dikwels filosofies besin oor die dualiteit van bestaan. Vrye vertalings van gedigte van Milosz en Cesar Vallejo word ook ingesluit. Hierdie gedigte kan gereken word as van die beste in die bundel. “Die nomadiese oomblik” word in 1997 met die Ingrid Jonker-prys bekroon.

“In die geheim van die dag”^[9] lê groter klem op die verbeelding en die betekenis agter die woorde. Hier word grootliks gebruik gemaak van verhalende vrye verse, met treffende gebruik van metafore, ^[10]waardeur die vreemde, alledaagse werklikhede verken word.^[11] Treffend is die vermoë om die alledaagse vars en vanaf ʼn onverwagte invalshoek voor te stel, sodat dit verbasing en verwondering ontlok. Die titel dui reeds aan dat die alledaagse oop en bloot in die dag voor ons lê, maar tog in geheimenis gehul is. Die kompleksiteit van tyd word in vele gedigte ontgin en deurgaans is ʼn filosofiese ondertoon aanwesig. In 2005 word “In die geheim van die dag” met die M-Net-prys vir poësie bekroon en in dieselfde jaar is dit ook die wenner van die eerste toekenning van die Protea-prys vir poësie vir die beste digbundel wat in die voorafgaande jaar verskyn het. Sy gedigte word vertaal in Nederlands deur Robert Dorsman en Bernlef, in Engels deur Richard Jurgens en deur Ilyas Tunc in Turks, terwyl hy sy eie gedigte in die bundel “In die geheim van die dag” in Engels omwerk en dit apart uitgee onder die titel^[12] “Against the light”.^[13] Hierdie bundel word in tien tematiese afdelings verdeel. Jeffrey Murray wys in ʼn artikel op die intertekstuele verwysings in hierdie bundel na die werke van die klassieke Latynse digters, Horatius en Catullus^[14].

In 2008 verskyn die klein versameling^[15] “Sien jy die hemelliggame”, wat hy in 2007 tydens ʼn verblyf in ʼn kunssentrum in Vissingen in Nederland geskryf het. Twee van die verse, “Inisiasie” en “Die brand”, het al in vorige bundels verskyn. Die twaalf gedigte word vergesel van ʼn Nederlandse vertaling en bevat ook tekeninge en sifdrukke wat ontstaan het uit ʼn uitwisselingsprojek tussen Belgiese en Suid-Afrikaanse kunstenaars. Met die kombinasie van woord- en visuele kuns beweeg Naudé hier in die rigting van “dubbelkunstenaars” soos Breyten Breytenbach en Sheila Cussons, hoewel die visuele aspek by hom nog nie so sterk ontwikkel is nie. Weereens opvallend is die verhalende en filosofiese gedigte wat gebind word deur sterk metafore, subtiele klankbindings en ʼn vindingryke verbeelding. Die prosateks, “Demokrasie”, word byvoorbeeld ʼn gedig primêr deur die wyse waarop metafore en klank gebruik word. In die bundel is daar deurentyd ʼn bewustheid van hoe nietig in historiese en kosmiese terme die mens se lewe en strewe is, wat ook deur die titel van die bundel gesuggereer word.

“Al die lieflike dade” ^[16]se titel dui daarop dat dade die fokus van die bundel vorm,^[17] met die besef dat dade wat vanuit verskillende hoeke bekyk word, verskillende betekenisse en gevoelens wek. Die titel is ontleen aan die Franse filosoof Montesquieu wat gesê het dat dade soms nie goed of sleg is nie maar mooi, nie regverdig nie maar groots, nie redelik nie maar buitengewoon. Hier is dan ʼn versameling verse waarin die digter die Suid-Afrikaanse (en sy eie) beskawing, geskiedenis, identiteit en herkoms ondersoek. Die digter bepaal wat sy plek in Afrika is teenoor sy Europese oorsprong, besin oor sy plek in ʼn klein minderheidstaal en die praktyk van poësie-skryf in die soeke na insig. Dit is ʼn lywige bundel met 191 bladsye en is in sewentien afdelings verdeel. In aansluiting by vorige werk is daar verwysings na klassieke mitologie en die digter word self ʼn soort Janus-figuur wat tegelyk terug en vorentoe kyk. Die vrye versvorm word hoofsaaklik gebruik saam met digterlike tegnieke soos enjambement en reëlbreuke vir aksent. Die wit op die blad word belangrik, soos in die gedig “Parafrase” met glas as motief, waar elke versreël met ʼn dubbele wit reël geskei word om die gedig as deursigtig te laat vertoon. Veral treffend is die beelding. Die rol van die digter word toegelig in “Huis van die digter”, wat handel oor ʼn besoek aan die huis van die beroemde Alexandrynse digter Konstantyn Kavafis, wat met sy besoek gesluit was. Die spreker besef dan dat die digter nooit tuis is wanneer hy skryf nie, want in daardie tyd beleef en leef hy in die plekke wat sy gedagtes besoek. Hierdie bundel bevestig Naudé se vermoë om die leser in die gedig in te trek, sonder dat die gedig onmiddellik sy volle betekenis en impak prysgee. “Al die lieflike dade” is in 2015 op die kortlys vir die toekenning van die Elisabeth Eybers-prys  en die ATKV-prys vir poësie en word in hierdie jaar met die Suid-Afrikaanse Letterkunde-toekenning (Sala-toekenning) vir poësie bekroon.

Agt van die verse uit sy debuutdigbundel word deur Gerrit Komrij ingesluit in sy bloemlesing “Die Afrikaanse poësie in ʼn duisend en enkele gedigte” en van sy verse word ook in “Groot verseboek” opgeneem. Verder stel hy die versamelbundel^[18] “My ousie is ʼn blom”^[19] saam, waarin die werk van 22 top Afrikaanse digters opgeneem word.

• Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
• Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 2” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe  1999

• Crous, Marius “Die jakkals, die vos, die digter en sy (Deense) hond” “Rapport” 10 Februarie 2008
• Murray, Jeffrey “Classical dialogue: Allusion and intertextuality in Charl-Pierre Naudé’s ‘Against the
• light’” “Tydskrif vir Letterkunde” “Jaargang 49 no. 2 Lente 2012
• Naudé, Charl-Pierre “Die jong turk” “Boekewêreld” 14 Junie 2000
• Nieuwoudt, Stephanie “Om pyn te verpand” “Beeld” 16 Junie 2001
• Odendaal, Bernard “ʼn Naudé-nomade” “Volksblad” 5 November 2007
• Odendaal, Bernard “In gesprek met Charl-Pierre Naudé” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 45 no. 2, Lente 2008
• Steinmair, Deborah “Digter van die ongekarteerde” “Beeld” 23 Augustus 2007
• Swanepoel, Martie “Profiel van ʼn digter: Charl-Pierre Naudé” “Plus” 30 Januarie 2008

• Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2007/08/23/KA/3/naude.html
• Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2008/01/31/KA/8/plusboek30.html
• Botha, Jaco Oulitnet: http://www.oulitnet.co.za/mond/jb_cpn.asp
• Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/06/14/5/1.html
• Crous, Marius: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2008/02/08/RH/4/RUNews004-boek1.html
• Dorsman, Robert Oulitnet: http://www.oulitnet.co.za/vholland/cpnaude.asp
• LitNet ATKV-Skrywersalbum 02.06.2009: www.litnet.co.za
• Marais, Willemien: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2006/02/09/VB/6/boekcpn.html
• Nieuwoudt, Stephanie Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2001/06/16/3/1.html
• Odendaal, Bernard Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2007/11/06/VB/8/boekskrywervandiemaand.html
• Poetry International: http://www.poetryinternationalweb.net/pi/site/poet/item/5373/10/Charl-Pierre-Naude
• Sala: http://sala.org.za/charl-pierre-naude/
• Versindaba: http://versindaba.co.za/gedigte/charl-pierre-naude/                

• Naudé, Charl-Pierre “Biografiese opstel” Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en  Navorsingsentrum (NALN) Bloemfontein