Jacek Wincenty Antoni Kluszewski z Kluszewa h. Jasie�czyk (M.J. Minakowski, Genealogia potomk�w Sejmu Wielkiego)

„S�ownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965”, t. I, PWN Warszawa 1973:

KLUSZEWSKI Jacek Wincenty Antoni (16 VIII 1761 Sielec k. Skalbmierza - 14 II 1841 Krak�w), antreprener
By� synem Wojciecha K., herbu Jasie�czyk, senatora (w�a�ciciela rozleg�ych maj�tk�w w pow. proszowickim, wi�lickim, w woj. kijowskim i nieruchomo�ci w Krakowie) oraz Anny z Dembi�skich. W 1772-77 kszta�ci� si� u pijar�w w Warszawie, u�ywaj�c od 1775 tytu�u starosty brzegowskiego. Jego zdolno�ci zwr�ci�y uwag� Stanis�awa Augusta, kt�ry - jak podaje K. Skibi�ski - wys�a� go na trzy lata (1777-80) w podr� po Europie, a po powrocie zatrudni� w swojej kancelarii. Po okresie gospodarowania na wsi i porz�dkowania spraw maj�tkowych, przeni�s� si� K. w 1783 na sta�e do Krakowa i wtedy zapewne o�eni� si� z Ann� z Pfeiffer�w. 14 VIII 1787 zg�osi� w magistracie propozycj� „naj�cia Teatru Miejskiego w Ratuszu” domagaj�c si� przywileju wy��czno�ci. W pa�dzierniku 1787 zosta� zawarty roczny kontrakt mi�dzy K. i miastem (na proponowanych przez niego warunkach). Na pocz�tek przej�� w�oski zesp� operowy D. Toniolego sprowadzony podczas pobytu kr�la w Krakowie i do po�. 1789 wystawia� wy��cznie w�oskie opery. Wkr�tce prowizoryczny t. w Ratuszu okaza� si� niewystarczaj�cy i ju� pod koniec 1787 przeniesiono przedstawienia do Pa�acu Spiskiego. Do zespo�u wchodzili w�wczas stopniowo pol. aktorzy, jak np. M. Jasi�ska. �wczesny widz pisa� w 1788, �e opera K. „przechodzi Teatr Ksi�cia Esterhazego” (cyt. za Z. Jab�o�skim). Wiosn� 1789, po zamkni�ciu t. pol. w Warszawie, przyby�a do Krakowa grupa tamtejszych aktor�w (m.in. T. Marunowska, K. Owsi�ski, O. Kaczkowski). W t. krak. pojawi�a si� wtedy tak�e pol. komedia. R�wnocze�nie wyszkolony przez K. zesp� pol. �piewak�w rozpocz�� od sez. 1789/90 wyst�py w operach �piewanych po polsku (w�oski zesp� zosta� rozwi�zany). Na stycze� 1792 K. wyjecha� ze swym zespo�em na wyst�py go�cinne do Dubna. W nast�pnych sez. aktorzy warsz. opu�cili Krak�w i zesp� K. znacznie si� os�abi�. Kres pierwszemu okresowi jego dzia�alno�ci po�o�y� wybuch powstania ko�ciuszkowskiego, kt�rego K. by� gor�cym zwolennikiem (m.in. ofiarowa� na rzecz powstania cztery konie z pe�nym rynsztunkiem dla je�d�c�w). Po p�torarocznej okupacji pruskiej Krak�w zosta� zaj�ty przez Austri� (511796) i do ko�ca kwietnia 1798 istnia� w Krakowie jedynie t. niemiecki. Lecz ju� we wrze�niu 1796 K. powr�ci� prawdopodobnie do my�li o t. (wskazuje na to fakt, �e stara� si� u w�adz miejskich o za�wiadczenie dotycz�ce swej poprzedniej dzia�alno�ci teatr.). Najprawdopodobniej ju� w 1797 urz�dzi� prowizoryczn� scen� w swoich domach przy pl. Szczepa�skim, kt�r� prawdopodobnie zaj�� niem. zesp� K. Wothego. Inicjatywie K. nale�y te� zapewne przypisa� dwa pol. przedstawienia w marcu 1798. Po bankructwie i ucieczce K. Wothego uzyska� K, dzi�ki obietnicy wybudowania t. w�asnym kosztem, austr. przywilej teatr. na przedstawienia niemieckie. W przebudowanych w drugiej po�owie 1798 gruntownie, cho� niedbale, domach przy pl. Szczepa�skim otworzy� 1 I 1799 w�asny t., powierzaj�c dyr. F. Horscheltowi. Po 1800 zacz�� stopniowo wprowadza� pol. przedstawienia, m.in. w lecie 1800 stara� si� o sprowadzenie zespo�u W. Bogus�awskiego (bezskutecznie). Dosz�o do tego dopiero w 1809, kiedy to Bogus�awski da� w Krakowie pi��dziesi�t cztery przedstawienia. Po wyje�dzie Bogus�awskiego K. prowadzi� dalej t., lecz nie by� go ju� w stanie finansowa�. Fakt ten sprawi�, �e nast�pne sez. by�y kr�tkie i nieregularne (w 1810 w czasie jednej z przerw w dzia�alno�ci t. aktorzy pod kier. Sz. Niedzielskiego i W. Kratzera zacz�li dawa� przedstawienia na w�asny rachunek). W 1810-16 z ramienia K. prowadzili t. krak.: A. Bensa (1810-11), zapewne K. Dzikowski (grudzie� 1811), K. Kami�ski (luty, marzec 1813), Sz. Niedzielski (od czerwca 1813) i K. Kratzer (sez. 1815/16). Po utworzeniu w 1815 Wolnego Miasta Krakowa przedstawienia odbywa�y si� przez dwa lata trybem dorywczym. We wrze�niu 1817 Senat Wolnego Miasta Krakowa przeprowadzi� pertraktacje z K. i 13 X 1817 zawar� z nim dziesi�cioletni kontrakt na prowadzenie t. w Krakowie z zapewnieniem sze�ciu tysi�cy z� rocznej subwencji. W czerwcu 1817 sprowadzi� K. zesp� K. Bauera, jesieni� tego roku dyr. t. obj�� J. Kochanowski, w 1819 L. Rudkiewicz. Na lato 1820 K. sprowadzi� do Krakowa doskona�y lwow. zesp� J.N. Kami�skiego, na sez. 1820/21 wil. aktor�w pod przewodnictwem K. Skibi�skiego. 6 XII 1820 Senat wyst�pi� do s�du o rozwi�zanie z nim kontraktu z jego winy. 2 X 1821 Senat - po porozumieniu si� z K. - wycofa� skarg�, za� 19 XII 1821 na wniosek Zgromadzenia Reprezentant�w, podwy�szy� zasi�ek p�acony K. do kwoty dziewi�ciu tysi�cy z� rocznie. W 1823 opu�cili Krak�w K. i J. Skibi�scy; K. coraz mniej dba� o poziom t. ratuj�c jego stan sprowadzeniem na lato 1824 zespo�u lwow.; w sez. 1825/26 zn�w powierzy� kierownictwo Skibi�skiemu. Gdy w 1827 up�yn�� termin dziesi�cioletniego kontraktu, K. o�wiadczy� Senatowi, �e zamierza si� wycofa� z przedsi�biorstwa i chce sprzeda� t. z wyposa�eniem; aby nie nara�a� Senatu na k�opoty, zgodzi� si� przez rok jeszcze prowadzi� scen�, o ile otrzyma pi�tna�cie tysi�cy z� subwencji rocznej. Otrzyma� trzyna�cie tysi�cy z� (przy skr�ceniu sezonu do sze�ciu miesi�cy) i na tych warunkach prowadzi� t. do 1830. Wobec s�abego poziomu przedstawie� (z�a wystawa, braki w zespole i kiepski repertuar) sprowadza� aktor�w lwow. (lato 1829) i niem. zespo�y operowe (lato 1827 i 1828). W 1830 zako�czy�a si� teatr. dzia�alno�� K. trwaj�ca z niewielkimi przerwami czterdzie�ci trzy lata. Zwolennik ideologii o�wiecenia, wolnomularz (nale�a� do krak. lo�y Przes�d Zwyci�ony), K. zas�u�y� si� ugruntowuj�c byt pol. t. w Krakowie. Wedle A. Grabowskiego „by� to cz�owiek wielce wykszta�cony, sam aktor�w formowa�, lubi� bardzo muzyk� i sam na instrumentach, szczeg�lnie na skrzypcach, gra� po mistrzowsku”. Rzutki, pomys�owy, mia� zmys� do interes�w i dorobi� si� z czasem wielkiego maj�tku. (M.in. handlowa� nieruchomo�ciami, tworzy� zak�ady przemys�owe.) W 1798 trafnie odgad�, �e tylko przej�cie inicjatywy austr. we w�asne r�ce umo�liwi w przysz�o�ci wznowienie pol. przedstawie�. W p�niejszych latach jego dzia�alno�ci losy t. krak. kszta�towa�y si� zmiennie i przypadkowo, w zale�no�ci od tego komu K. powierza� bezpo�redni zarz�d sceny. Nie bez wp�ywu na to pozosta�y jego koleje osobiste. Straci� on niemal ca�� fortun�, a w�wczas i t. zacz�� traktowa� jako �r�d�o niewielkiego, lecz nieodzownego dochodu. Z �on� rozsta� si� wcze�nie; z jego przyjaci�ek w pami�ci wsp�czesnych utrwali�a si� Wilhelmina Delly, niem. aktorka w�gierskiego pochodzenia (przypisywano jej znaczny wp�yw tak�e na sprawy teatralne). K. przetrwa� w tradycji krak. jako posta� barwna, budz�ca zaciekawienie i respekt. „Otacza� si� zwykle towarzystwem wi�cej st�d zaleconym, �e z�o�one by�o z ludzi wykszta�conych ni� z dom�w pa�skich r�d sw�j wiod�cych, s�owem �y� prawdziwie po wygodnemu, od nikogo niezawis�y, i w tym stanie niepodleg�o�ci umar�” (A. Grabowski).

Jacek Wincenty Antoni Kluszewski z Kluszewa h. Jasie�czyk (ID: 10.350.40)

Rodzice

�luby i dzieci, wnuki, i do prawnuk�w

Rodze�stwo, bratankowie lub siostrze�cy/bratanice lub siostrzenice

Inne ma��e�stwa i dzieci ojca: Wojciech Kluszewski z Kluszewa h. Jasie�czyk, rodze�stwo, bratankowie lub siostrze�cy/bratanice lub siostrzenice

Inne ma��e�stwa i dzieci ojca: Wojciech Kluszewski z Kluszewa h. Jasie�czyk, rodze�stwo, bratankowie lub siostrze�cy/bratanice lub siostrzenice

Inne ma��e�stwa i dzieci ojca: Wojciech Kluszewski z Kluszewa h. Jasie�czyk, rodze�stwo, bratankowie lub siostrze�cy/bratanice lub siostrzenice

Stryjowie lub wujowie oraz ciotki, i kuzynki

Najbli�si s�awni ludzie (wg kryterium PSB)

Uwagi

	�ona (�lub: oko�o 1780): Anna Pfeiffer ?1780- , (Rodzice : Ferdynand Pfeiffer ?1750- & ? ? )
	Zwi�zek z: Wilhelmina Delly ?1770-1822